Wizerunek Maryi z Dzieciątkiem jest największym skarbem bazyliki na Górze Chełmskiej.

Od wieków modlą się przed nim chrześcijanie różnych tradycji. Wstawiennictwu Chełmskiej Pani przypisywane jest zwycięstwo Jana Kazimierza w bitwie pod Beresteczkiem. Pierwsza koronacja łaskami słynącego obrazu odbyła się w 1765 r. Dziś w sanktuarium wierni gromadzą się przed repliką cudownego wizerunku, wykonaną przez Władysława Ukleję w 1938 r. Wskutek dziejowych zawieruch dzieło uważane za oryginalny wizerunek Matki Bożej Chełmskiej znajduje się w Muzeum Ikony Wołyńskiej w Łucku w Ukrainie.

Szczególnym czasem modlitwy i pielgrzymowania do Chełmskiej Pani jest uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. W tym roku wrześniowe święto przebiegać będzie pod hasłem „Maryjo jesteśmy Twoimi dziećmi”. Jak informuje ks. Andrzej Sternik, kustosz sanktuarium, będzie to czas wdzięczności za 65 lat rekoronacji kopii cudownej ikony, której dokonał biskup lubelski Piotr Kałwa. To ordynariusz, który w swoim biskupim herbie umieścił ikonę Chełmskiej Madonny. Przygotowaniem do głównych uroczystości zaplanowanych na dni 7-8 września jest nowenna do Matki Bożej Chełmskiej, odmawiana od 30 sierpnia. Dopełnieniem czasu spotkania z Maryją, nawiązującym do wielowiekowej tradycji, będzie oktawa odpustowa, która od 9 do 15 września na modlitwie zgromadzi kolejno ludzi starszych i chorych, kolejarzy, młodzież, małżeństwa i rodziny, grupy formacyjne, apostolskie i modlitewne oraz władze Chełma. Na zakończenie odbędzie się obrzęd poświęcenia wot złożonych dla Matki Bożej. Osoby, które doznały szczególnej łaski za wstawiennictwem Matki Bożej Chełmskiej, proszone są o spisanie świadectw i dostarczenie ich do sanktuarium.

Centralne uroczystości przebiegać będą według programu: we środę, 7 września o godz. 16.00 powitanie pielgrzymek, następnie przez całą noc sprawowane będą Msze św. i nabożeństwa (w tym Różaniec, Droga Krzyżowa i Apel Jasnogórski). We czwartek, 8 września, dzień rozpoczną Godzinki o Matce Bożej Chełmskiej, później zaplanowane są Msze św. (o godz. 6.00, 7.00, 8.00, 9.00 - z błogosławieństwem małych dzieci, 16.00 - z błogosławieństwem przyborów szkolnych, 18.00). Sumie odpustowej o godz. 11.00 z udziałem biskupów lubelskich przewodniczyć będzie metropolita częstochowski abp Wacław Depo.

Program uroczystości odpustowych:

środa, 7 września

godz. 16.00 Przywitanie pielgrzymów, 17.30 Nowenna do Matki Bożej Chełmskiej, 18.00 Msza św., Różaniec, Apel Jasnogórski, Droga Krzyżowa, Uwielbienie, 24.00 Msza św.

czwartek, 8 września

godz. 1.30 Różaniec fatimski, 5.30 Godzinki, 6.00; 7.00; 8.00 Msza św., 9.00 Msza św. dla rodzin z błogosławieństwem małych dzieci, 11.30 Suma - abp Wacław Depo i Pasterze Kościoła Lubelskiego, akt zawierzenia Matce Bożej, poświęcenie wieńców dożynkowych, 16.00 Msza św. z błogosławieństwem przyborów szkolnych, 18.00 Msza św. Po Mszy św. o godz. 9.00, 11.30 i 16.00 błogosławieństwo róż.

Maryjna oktawa

Piątek 9 września - godz. 18.00 pielgrzymka ludzi starszych i chorych

Sobota 10 września - godz. 17.00 pielgrzymka kolejarzy

Niedziela 11 września - godz. 18.00 „Młodzi na Górce”- pielgrzymka młodzieży

Poniedziałek 12 września - godz. 18.00 pielgrzymka rodzin

Wtorek 13 września - godz. 17. 30 pielgrzymka grup formacyjnych

Środa 14 września - godz. 18.00 pielgrzymka władz

Czwartek 15 września - godz. 18.00 błogosławieństwo wot.