Szkoły katolickie, których stan w ostatnim dziesięcioleciu szkoły polskiej ulega stałemu wzrostowi, z dużą odpowiedzialnością traktują zadania, jakie stawia przed nimi współczesność. Tu już nie tylko chodzi o zakładanie nowych szkół katolickich na różnych poziomach nauczania, ale o szczególną dbałość o ich funkcjonowanie.

Forum Szkół Katolickich

Przejawem tego faktu było XI Ogólnopolskie Forum Szkół Katolickich, które odbyło się na Jasnej Górze w dniach 16-18 listopada 2000 r. Zgromadziło ono licznie przybyłych nauczycieli i dyrektorów szkół katolickich z Polski i nie tylko, a także przedstawicieli Kościoła, Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz ludzi nauki i wszystkich tych, którym „leży na sercu” dobro polskiej szkoły, a szczególnie szkoły katolickiej.

„Świętymi bądźcie”- to hasło, które przyświecało obradom. Stanowiło ono jakby wezwanie wszystkich zebranych do podjęcia się próby stawania świętymi w swoich szkołach. Zdawać się to może niemożliwym do zrealizowania, ale skoro wezwanie zostało rzucone, trzeba przynajmniej podjąć się próby jego realizacji. Tym bardziej, że współczesna szkoła katolicka funkcjonująca na przełomie tysiącleci, poddawana zostaje licznym zagrożeniom. Ma przy tym jednak swoje wizje i szanse, których nie można zmarnować. Dużą rolę do spełnienia w tym względzie odgrywa każdy nauczyciel szkoły katolickiej. XI Ogólnopolskie Forum było formą doskonalenia zawodowego nauczycieli szkół katolickich, przed którymi stawia się znacznie szersze oczekiwania, aniżeli przed nauczycielami innych szkół. W pierwszym dniu obrad doskonaleniem zawodowym objęci zostali dyrektorzy szkół katolickich. Zaprezentowano im nowy Statut Rady Szkół Katolickich. Zwrócono także ich uwagę na multimedialne pracownie komputerowe, zapoznając z konkretną ofertą. Przybliżone zostało także prawo oświatowe i prawo wewnętrzne szkoły. Zebranych zapoznano również ze stanem przygotowań do wdrażania reformy w zakresie szkolnictwa ponadgimnazjalnego.

Drugi dzień obrad rozpoczęto Mszą św. w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej.

Niezwykle wzruszającym było zawierzenie Matce Bożej szkolnictwa katolickiego w Polsce. Ten fakt wynikał ze świadomości wszystkich, że o własnych siłach nie podołamy w naszych szkołach, z Maryją zaś możemy pokonać wszelkie trudności, czy to o charakterze dydaktycznym czy wychowawczym, organizacyjnym czy finansowym.

Nieustannie jednak należy pamiętać, o służebnej roli polskiej szkoły katolickiej w systemie kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży ( bp K. Nycz).

Założenia wychowania katolickiego między innymi dotyczą: prymatu ducha nad materią, personalizmu w kontaktach, wychowania jako wszechstronnego rozwoju osobowości oraz pobudzania do kreatywności. Żeby jednak założenia te wprowadzić w życie, potrzeba doświadczonych i odważnych ludzi do prowadzenia szkół katolickich. Tych jednak ciągle jest za mało, choć szkolnictwo katolickie obecnie, to gro placówek na poziomie podstawowym, gimnazjalnym, średnim i wyższym.

Nie wolno jednak katolickim szkołom powstawać w opozycji do szkół państwowych. Trzeba natomiast dawać uczniom możliwość wyboru ciekawych programów wychowawczych opartych na Ewangelii. Również należy troszczyć się o nauczycieli, rozpatrując zarówno ich przygotowanie dydaktyczne jak i osobowościowe. Nie można jednak zapomnieć, że każdy z nich potrzebuje poczucia stabilizacji zawodowej. Stąd też i godne wynagrodzenie nie jest bez znaczenia, gdyż inaczej w szkołach katolickich można stracić dobrych nauczycieli.

Nauczyciele natomiast muszą odnaleźć się w służbie uczniowi, bo jak cały Kościół nastawiony jest na służenie, tak też musi czynić szkoła katolicka.

Uczeń osobą

Szkoła katolicka, która jawi się jako miejsce wychowania religijnego, nie jest jednak jedynym tego typu miejscem w Polsce, w której 95% ludzi przyznaje się do Kościoła. Inaczej to wygląda w niekatolickich środowiskach za granicami naszego kraju, w których szkoła katolicka pozostaje jedynym miejscem oddziaływań katolickich.

W każdym jednak postępowaniu niezbędną okazuje się integralna wizja człowieka, która stanowi podstawę wychowania chrześcijańskiego ( prof. dr hab. F. Adamski). Na przestrzeni lat wielu myślicieli wnosiło różny wkład do wizji człowieka, aż powstała wizja personalistyczna. Ten nurt szczególnie powinien interesować nauczycieli szkół katolickich.

Prowadzone przez nich wychowanie zgodnie z założeniami personalizmu, winno zabezpieczyć wychowanka przed wyborem pseudowartości, których często dostarcza współczesna kultura. Kultura jednak, a więc i wychowanie przeżywają tymczasem kryzys.

Potrzeba nowej, pełnej koncepcji wychowania, a tą można uzyskać tylko poprzez integralną i pełną wizję człowieka. Trzeba nam nauczycielom ją postrzegać, trzeba też tego nauczyć naszych uczniów.

Sytuacja polskiego systemu oświaty jest wyzwaniem dla szkoły katolickiej (prof. dr hab. M. Handke). System szkolnictwa katolickiego jest naturalnym w całym świecie. Kościół w swojej historii podejmował się nieustannie licznych działań na rzecz nauczania i wychowania.

Nie ma więc nic z uzurpacji, że chce się obecnie tworzyć i tworzy się szkoły katolickie w Polsce. Trzeba tylko jeszcze o nie zadbać, bo nawet komuniści dbali o szkoły państwowe, a gro nauczycieli się temu podporządkowywało. Zapewne więc i szkolnictwo katolickie będzie miało swoich, tym razem dobrowolnych zwolenników i oddanych pracowników.

Nauczyciel dobry

Bp. S. Stefanek do przedstawicieli szkół katolickich zwrócił się słowami „Świętymi bądźcie, bo Ja jestem święty” (Kpł 19,2). Proponował, by myśl tę wprowadzać do programów szkół katolickich.

Może to jednak tylko czynić dobry nauczyciel (bp E. Dajczak) . Choć Nauczycielem Dobrym Jezus nazwał tylko Boga (Mk 10,17), to jednak nauczyciele w ramach swoich przedmiotów nauczania mogą próbować stawać się lepszymi. Ich nauczanie w szkole katolickiej musi być pasją człowieka dojrzałego. Bowiem tylko człowiek dojrzały może wpływać na drugiego człowieka, na swego ucznia i wychowanka. Pomocnym w tym względzie staje się świadectwo nauczyciela, które jednak winno być bardzo czytelne. Nauczyciel dobry prowadzi formację uczniów przez doświadczanie i podprowadzanie, a nie teoretyzowanie. Nauczyciel szkoły katolickiej musi więc mieć cechy pasterza, który idzie pierwszy i pokazuje drogi na których uczeń może się sprawdzić. Bo dla współczesnego pokolenia młodych ważne jest przeżyć a nie wiedzieć. W tym względzie osobowość nauczyciela musi intrygować jego uczniów, inaczej nie podejmą się trudnych zadań, jakie stawia przed nimi współczesna szkoła i przyszłe życie.

Wychowywać do świętości

W dalszej części obrad na Jasnej Górze pracowano w grupach:

1) Uczeń poszukujący sensu życia;

2) Praca ucznia nad sobą;

3) Święci w literaturze i sztuce;

4) Wykorzystanie szans w edukacji;

5) Misja katechety w szkole katolickiej;

6) Program wychowawczy szkoły katolickiej;

7) Wychowanie przez uczestnictwo w kulturze.

Przeprowadzono też dyskusję panelową nt. Wychowanie do świętości.

Można więc stwierdzić, że XI Ogólnopolskie Forum Szkół Katolickich dopełniło dzieła doskonalenia zawodowego nauczycieli szkół katolickich. Doskonalenie to objęło zarówno sferę intelektualną (wykłady w auli O.A. Kordeckiego), sferę duchową (Msze św., Apel Jasnogórski, indywidualne modlitwy, doświadczanie gościnności sióstr zakonnych), sferę etyczną ( widowisko oparte na fragmentach dramatu Sofoklesa pt. Ślad Anytgony), sferę emocjonalną (głębokie przeżycia wyniesione ze spotkań z osobami duchownymi i świeckimi działającymi na „polach” szkolnictwa katolickiego) itd.

Nauczyciele po XI Ogólnopolskim Forum są już w swoich szkołach katolickich. Pełni mocy próbują zmagać się z codziennymi obowiązkami zawodowymi. Oby starczyło jej do czasu kolejnego forum.

W Ogólnopolskim Forum Szkół Katolickich corocznie uczestniczą przedstawiciele Collegium Salesianum w Bydgoszczy. Tym razem była to grupa dziesięciu osób na czele z dyrekcją szkoły, poszukująca wskazań, którymi można byłoby żyć w bydgoskiej szkole salezjańskiej. Wskazania te uzyskano, za co Bogu oraz wszystkim organizatorom i współuczestnikom niech będą dzięki. dr Anna Majewska