Późnym wieczorem 25 września 1953 roku Stefan Prymas Wyszyński został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. Była to reakcja władz na nieustępliwe stanowisko Episkopatu Polski wobec łamania praw katolików przez państwo komunistyczne. Z okazji 70. rocznicy tego wydarzenia Katolickie Stowarzyszenie Civitas Christiana – Centrum Myśli Prymasa Wyszyńskiego oraz Katedra Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego KUL zorganizowały 9 listopada 2023 r. konferencję „Prymas Niepodległy”.

Konferencję poprzedziła Msza Święta w Kościele Akademickim. Przewodniczył jej ks. prof. dr hab. Mirosław Sitarz, prorektor KUL ds. administracji. Homilię wygłosił ks. dr Krzysztof Stola, asystent kościelny KS „Civitas Christiana”. Eucharystii towarzyszyły relikwie bł. Stefana Wyszyńskiego z Sanktuarium MB Królowej Pokoju w Stoczku Klasztornym.

Celem konferencji było przybliżenie sytuacji, w jakiej znalazł się uwięziony Prymas i wskazanie, jak wykorzystał ten czas dla dobra Polski i Kościoła. Ks. prof. Mirosław Sitarz, witając uczestników, wskazał na głęboką potrzebę propagowania nauczania Błogosławionego oraz jego stałą aktualność.

Iwona Czarcińska z Instytutu Prymasowskiego mówiła o działaniach podjętych przez Instytut wobec uwięzienia jego Założyciela. Jednym z bardzo wielu wątków wypowiedzi była nieustająca modlitwa za kardynała Wyszyńskiego oraz szeroko rozumiana praca apostolska na rzecz Kościoła. Pani Iwona przybliżyła czas i warunki uwięzienia Prymasa w Komańczy, kiedy można się z nim było spotykać osobiście, choć nie zawsze legalnie.

Bogdan Kędziora mówił o doświadczeniu duchowym, jakim był dla bł. Stefana Wyszyńskiego okres uwięzienia. Podkreślił, że z perspektywy ludzkiej było to uświadomienie sobie, że dotychczasowa strategia stosunków z władzami poniosła fiasko. Z perspektywy Bożej, był to jednak czas wielkiej próby, a jednocześnie wzrostu duchowego. Powierzając się całkowicie Matce Bożej i Jezusowi, Prymas wyszedł zwycięsko z tego trudnego doświadczenia. Dzięki izolacji miał czas na opracowanie programu odnowy narodu polskiego.

Panel, prowadzony przez Marcina Sułka z KS „Civitas Christiana”, pozwolił wyobrazić sobie pobyt Prymasa w trzech z czterech miejsc internowania oraz ich stan współczesny – w Rywałdzie (o. prof. dr hab. Andrzej Derdziuk OFMCap. z KUL), w Stoczku Klasztornym (ks. Wojciech Sokołowski MIC, proboszcz i kustosz Sanktuarium Matki Boskiej Królowej Pokoju) i w Komańczy (s. Beata Dzido, przełożona klasztoru Sióstr Nazaretanek). Wszędzie Prymas był pod stałą kontrolą i obserwacją – jawną oraz tajną – w trzech pierwszych miejscach odizolowany od świata zewnętrznego. Najgorsze warunki bytowe były w Stoczku Klasztornym. Nadszarpnęły one znacznie jego zdrowie. W Komańczy umieszczono go w celu poprawienia stanu zdrowia, ale z obserwacji i podsłuchów nie zrezygnowano do końca.

Dr hab. Mieczysław Ryba, prof. KUL przybliżył taktykę walki z komunizmem Stefana Kardynała Wyszyńskiego, który doskonale odczytując zagrożenia, bronił Ewangelii i kultury narodowej, starając się ją oczyszczać z wszelkich fałszywych naleciałości. Jego taktyka doprowadziła do tego, że Kościół w Polsce nigdy nie został podporządkowany władzom komunistycznym. Obchody tysiąclecia chrztu Polski stały się wielkim triumfem wspólnoty Kościoła katolickiego.

Prof. Mirosława Ołdakowska-Kufel wskazała na cierpienie i piękno w „Zapiskach więziennych” bł. Stefana Wyszyńskiego, podając przykłady różnych form literackich, jakimi posługiwał się Prymas. Prof. Alina Rynio mówiła o tym, w jaki sposób przeżywał on aresztowanie i odosobnienie. A przyjmował to ze spokojem i bez paniki, podobnie, jak wcześniejsze ciosy zadawane Kościołowi. Wynikało to z całkowitego zaufania woli Bożej.

Organizatorzy konferencji, przedstawiającej wieloaspektowo czas internowania Prymasa Tysiąclecia oraz miejsca odosobnienia, planują udostępnienie w Internecie wszystkich wystąpień.