Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chełmie świętuje w tym roku dwie ważne rocznice: 90-lecie powstania i 75-lecie koronacji kopii cudownej ikony Matki Bożej Chełmskiej. Główne obchody związane z tymi wydarzeniami odbędą się podczas wrześniowego odpustu (7-8 września). Będzie on przebiegał pod hasłem „Maryjo Tyś naszą nadzieją”. Poprzedzi je Triduum Maryjne (4-6 września), które poprowadzi ks. Jerzy Krawczyk. Nowością jest przywrócenie wielowiekowej tradycji oktawy; od 9 do 15 września zaplanowane są pielgrzymki dzieci, młodzieży i dorosłych.

Z kart historii

Utworzenie w Chełmie parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny jest związane z zakończeniem dziesięcioletniej pracy na Górze Chełmskiej przez Ojców Jezuitów. Przybyli oni do Chełma w 1921 r. na zaproszenie ówczesnego biskupa lubelskiego Mariana Fulmana. Poprzez działalność kaznodziejską i misyjną mieli ożywić życie religijne w całym regionie. Było to nadzwyczaj ważne zadanie, bowiem Chełmszczyzna przez lata zaborów i rusyfikacji należała do tych obszarów Rzeczpospolitej, gdzie niszczono Kościół katolicki i wszystko co polskie.

Przez dekadę pobytu w Chełmie jezuici odbudowali niektóre zrujnowane obiekty, przystosowując je do celów kościelnych. W budynkach na górze katedralnej mieściło się wówczas Małe Seminarium Duchowne Jezuitów i bursa dla ubogiej młodzieży. Do katedry powróciło również zrabowane przez Rosjan srebrne antepedium. Wznowiono obchodzenie wrześniowego odpustu ku czci Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.

W latach 20. XX wieku w Chełmie była tylko jedna parafia p.w. Rozesłania Świętych Apostołów. Biskup Marian Fulman, po tym jak zaczęto rozbudowę wschodniej części miasta, związaną z planami przeniesienia z Radomia do Chełma Wschodniej Dyrekcji PKP, postanowił utworzyć nową parafię. Jednak Ojcowie Jezuici nie byli zainteresowani jej prowadzeniem. O planowanym opuszczeniu Chełma przez Jezuitów dowiedzieli się mieszkańcy miasta. Kronika parafii Mariackiej wspomina, że mieszkańcy Chełma zawiązali nawet specjalny komitet za pozostaniem Jezuitów w mieście. 16 lipca 1931 r. do Kurii w Lublinie udała się delegacja mieszkańców, jednak nie otrzymała odpowiedzi od Kanclerza Kurii ks. prał. Ludwika Kwieka. 20 lipca komitet wystosował jeszcze pismo do biskupa Mariana Fulmana z prośbą o pozostawienie w Chełmie Ojców Jezuitów. Interwencja okazała się nieskuteczna. Ostatecznie Ojciec Prowincjał pismem z dnia 11 sierpnia 1931 r. zawiadomił Biskupa Lubelskiego, że ostatni rektor kościoła katedralnego na Górze Chełmskiej ks. Jan Bejgert może przekazać katedrę w dniu 17 sierpnia 1931 r. Ksiądz biskup zgodził się na ten termin. W sierpniu 1931 r. już oficjalnie podziękował Ojcom Jezuitom za ich pracę w Chełmie. Rektorem kościoła katedralnego mianował ks. Juliana Jakubiaka, dotychczasowego proboszcza parafii św. Mikołaja w Lublinie. Powierzył mu też zarząd nad ruchomościami i nieruchomościami należącymi do tej świątyni.

Nowa parafia

Jak informuje Kronika Parafii Mariackiej, „nowy ksiądz rektor swoją pracę rozpoczął od nawiązania kontaktu z miejscową ludnością, stowarzyszeniami. Organizował też koło ministrantów i śpiew kościelny. Pierwsze kontakty już od razu zjednały księdzu Jakubiakowi wiele sympatii i życzliwości ze strony mieszkańców miasta. Trzydniowe Triduum do wrześniowego odpustu Narodzenia NMP, po odpuście uroczysta oktawa, liczne nabożeństwa i kazania jeszcze bardziej zbliżyły ludność Chełma do nowego kierownika sanktuarium Maryjnego”. W pierwszej, niezwykle trudnej pracy duszpasterskiej w parafii Mariackiej, wielką pomocą dla księdza Juliana Jakubiaka był ks. Stanisław Krynicki z Lublina. Część z pomieszczeń przy katedrze planowano przeznaczyć na Dom Księży Emerytów. Natomiast w samym budynku byłego pałacu biskupów unickich, bp Fulman część pokoi zarezerwował dla siebie. 25 października 1931 r., w uroczystość Chrystusa Króla, została uroczyście erygowana parafia p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Chełmie. Jej pierwszym proboszczem został mianowany ks. Julian Jakubiak. Relację z tego historycznego wydarzenia znajdujemy w kronice. „Z racji uroczystości Chrystusa Króla od rana w katedrze odbywało się wystawienie Najświętszego Sakramentu. W wypełnionej po brzegi katedrze sumę odprawił proboszcz nowej parafii ks. Julian Jakubiak. Kazanie wygłosił ks. Stanisław Krynicki. Kaznodzieja przedstawił historię chełmskiej katedry, która znów otworzyła podwoje dla ludu chełmskiego, by stąd panował nad nim Chrystus Król”. Po sumie na ambonę wyszedł ks. proboszcz Jakubiak i odczytał dekret Biskupa Lubelskiego erygujący nową parafię przy katedrze chełmskiej. Jak opisuje kronikarz, dalszy ciąg uroczystości odbył się już w sali parafialnej. Zgromadzili się tam przedstawiciele władz państwowych, miejskich, wojskowych, kolejowych, oświatowych, delegacje organizacji i instytucji społecznych oraz liczni mieszkańcy Chełma. Ksiądz proboszcz podziękował za przygotowanie gruntu pod zorganizowanie nowej parafii. Bardzo duże zasługi mieli w tym kolejarze, mieszczaństwo, nauczyciele i wojsko. Potem jeszcze przemawiali: wicestarosta Tadeusz Illukiewicz, prezydent miasta Chełm Stanisław Gut, pani inżynier Teleżyńska. Pod koniec uroczystości wszyscy obecni wysłali Księdzu Biskupowi adres dziękczynny za erygowanie parafii z podpisami wszystkich obecnych gości.

Od samego początku nowy proboszcz z niezwykłym zaangażowaniem i ofiarnością rozpoczął tworzenie struktur parafialnych. Kontynuował też remont budynków na Górze Chełmskiej. Jednak najbardziej chyba na sercu leżały mu sprawy duchowe. Ks. Jakubiak czynił starania, aby katedra była traktowana jak Sanktuarium Maryjne, a odpust 8 września jako święto całej Ziemi Chełmskiej. Wielką zasługą tego wybitnego kapłana było też włączenie w przygotowanie uroczystości ludzi świeckich. Na plebani parafii Mariackiej w 1932 r. odbywały się zebrania Komitetu Organizacyjnego Obchodu Święta Ziemi Chełmskiej. Ogromnym sukcesem tego komitetu było zainteresowanie wrześniowym odpustem na Górze Chełmskiej Polskiego Radia, które po raz pierwszy w historii w 1933 r. transmitowało uroczystości z katedry chełmskiej. Przy ówczesnej parafii działy aktywnie wspólnoty jak choćby Sodalicja Mariańska Pań i Nauczycielek. W 1933 r. do tej wspólnoty należały 33 sodaliski i 16 aspirantek. Było też Stowarzyszenie Żywego Różańca, Straż Honorowa Najświętszego Serca Jezusowego, koło ministranckie oraz Stowarzyszenie Św. Zyty, nazywane też Stowarzyszeniem Pracownic Domowych. Głównym zadaniem tej ostatniej wspólnoty było podnoszenie poziomu moralnego i umysłowego członkiń a także niesienie pomocy materialnej w przypadku utraty pracy. Jego założycielem był proboszcz ks. Julian Jakubiak. Warto też wspomnieć o zasłużonych i nieżyjących już osobach duchownych związanych z parafią. Obok pierwszego proboszcza ks. Juliana Jakubiaka i jego następcy ks. Marcelego Mrozka trzeba też wymienić ks. Zygfryda Berezeckiego, wychowawcę chełmskiej młodzieży.

***

Program uroczystości odpustowych

wtorek 7 września • 16.00 Przywitanie pielgrzymów • 17.30 Nowenna do Matki Bożej Chełmskiej • 18.00 Msza św. pod przewodnictwem księdza biskupa • 21.00 Czuwanie młodzieży: Apel Maryjny, Droga Krzyżowa, Uwielbienie • 24.00 Pasterka maryjna

środa 8 września • 1.30 Różaniec Fatimski • 5.30 Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP • 6.00, 7.00, 8.00 Msza św. • 9.00 Msza św. dla rodzin z błogosławieństwem dzieci – przewodniczy ksiądz biskup • 11.30 Suma pontyfikalna: abp Adam Szal Metropolita Przemyski, abp Stanisław Budzik, bp Artur Miziński, bp Mieczysław Cisło, bp Józef Wróbel, bp Adam Bab • błogosławieństwo wieńców dożynkowych • 16.00 Msza św. dla dzieci szkół podstawowych i błogosławieństwo przyborów szkolnych- przewodniczy ksiądz biskup • 18.00 Msza św. na zakończenie odpustu 

Oktawa odpustu ku czci Matki Bożej Chełmskiej 

9 września - godz. 18.00 Pielgrzymka ludzi starszych i chorych połączona z sakramentem namaszczenia chorych 

10 września - godz. 18.00 Pielgrzymka dziękczynna młodzieży, która przyjęła sakrament bierzmowania 

11 września - godz.17.00 Pielgrzymka dziękczynna dzieci pierwszokomunijnych z rodzicami

12 września - godz. 18.00 Pielgrzymka małżeństw przeżywających jubileusze, odnowienie przyrzeczeń małżeńskich 

13 września - godz. 17.30 Pielgrzymka grup formacyjnych, apostolskich i modlitewnych – procesja fatimska 

14 września - godz. 18.00 Pielgrzymka władz i osób pracujących w instytucjach samorządowych

15 września - godz. 18.00 Zakończenie z uroczystym Te Deum i obrzędem zawieszenia wot przy łaskami słynącej ikonie Matki Bożej Chełmskiej