"Caritas to miłość, określony rodzaj miłości - miłość bratnia, podnosząca, wspierająca, akceptująca. Do takiej miłości - pomocy względem wszystkich potrzebujących, ubogich i słabych - bez oglądania się na rasę, wyznanie, narodowość czy stopień winy - wzywa nas, chrześcijan, Jezus Chrystus.
Miłość tak pojęta nie może nie stawiać wspierającemu nieodzownych wymagań, a nierzadko też obyć się bez profesjonalnych umiejętności. Jednak pierwsze w kolejności i hierarchii pozostaje proste otwarcie na zgnębioną siostrę lub brata.
To jest caritas Kościoła w najistotniejszym sensie i ona jest racją bytu organizacji, której na imię Caritas".
Caritas Polska

Historia miłosierdzia

Dobroczynność towarzyszyła Kościołowi od początku jego istnienia, na co mamy tak wielką liczbę przykładów, że wymienić ich nie sposób, przypomnijmy tylko dwa - szkoły i szpitale. Jednak w jakimś momencie zaistniała potrzeba zinstytucjonalizowania kościelnej dobroczynności, co nastąpiło na przełomie XIX i XX wieku. W Polsce chwila ta przypadła na koniec lat 20., a w ramy organizacji, mającej zajmować się szeroko pojętą działalnością charytatywną, weszły instytucje, które przez wieki zajmowały się tą misją: zakony, stowarzyszenia, bractwa, sodalicje. Polska Caritas nie przerwała działalności nawet podczas okupacji, została jednak zlikwidowana przez komunistów w 1950 r., a jej majątek zarekwirowano, przekazując go prokomunistycznemu Zrzeszeniu Katolików Świeckich "Caritas". Skasowanie instytucji nie spowodowało na szczęście zaprzestania działalności charytatywnej Kościoła. Przy Episkopacie Polski nadal działała Komisja ds. Duszpasterstwa Miłosierdzia, a niebagatelne prace wśród ludzi ubogich prowadziły zakony. W latach 80., dla zorganizowania napływającej do Polski pomocy zagranicznej, zaczęły powstawać przy parafiach w całej Polsce zespoły charytatywne. Koordynacją rozdawnictwa darów zajmowała się Komisja Charytatywna Episkopatu. W 1986 r. Episkopat wydał instrukcję dotyczącą powstawania parafialnych zespołów charytatywnych. W 2 lata później w niektórych diecezjach wznowiono działalność Caritas. Dość szybko reaktywowana jest ona we wszystkich 39 diecezjach. 10 października 1990 r. zostaje powołany ogólnopolski organ Caritas Polska, mający na celu koordynację autonomicznych działań diecezjalnych Caritas.

Metody dobroczynności

Caritas Polska oparła swoją działalność na diecezjalnych Caritas oraz parafialnych grupach charytatywnych i zażądała zwrotu zagarniętego w latach 50. mienia, które teraz miało posłużyć do szybkiego wznowienia działalności. W praktyce było to tworzenie struktur niemal od fundamentów.
Caritas otrzymała własny statut określający ramy działalności, osobowość prawną: kościelną i cywilną; ma koordynować akcje podejmowane przez diecezjalne Caritas, reprezentuje kościelną Caritas w kontaktach zewnętrznych, podejmuje samodzielną działalność pomocową, czyli np. ogólnopolskie zbiórki darów, transporty. Działalnością wydawniczą zajmuje się Fundacja "Pro Caritate", natomiast rodzajem pośrednika pracy jest Biuro Au-Pair "Droga".
Strukturę Caritas w Polsce stanowi 39 diecezjalnych Caritas i równorzędne wobec nich Caritas archidiecezji przemysko-warszawskiej i Caritas diecezji wrocławsko-gdańskiej obrządku greckokatolickiego, Caritas Ordynariatu Polowego i Caritas Zakonu Bonifratrów.
Zakres i charakter działalności Caritas zależy od specyfiki regionu. Zdecydowanie łatwiej zorganizować te prace w aglomeracjach miejskich niż na wsiach. Caritas, która utrzymuje się z dobrowolnych datków wiernych, ma niewielkie możliwości finansowe, dlatego przy wielu inicjatywach nieoceniona jest współpraca z samorządami, Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, sponsorami zagranicznymi i coraz częściej polskimi. Najważniejszą jednak część mają drobni, indywidualni ofiarodawcy, którzy, rozumiejąc ważność działalności Caritas, dzielą się z potrzebującymi swoimi często skromnymi dochodami.

Co robi Caritas

W sferze zainteresowań Caritas znalazło się kilka grup wymagających specjalnej opieki ze strony Kościoła: dzieci i młodzież, niepełnosprawni, chorzy i starzy, ubodzy oraz ofiary klęsk żywiołowych. Gdyby pokusić się o klasyfikację form działalności, należy wymienić przedsięwzięcia cykliczne i okazjonalne. Do pierwszych należą: "Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom", wielkopostna jałmużna, coroczna organizacja akcji wakacyjnych i feryjnych, które obejmują kilkanaście tysięcy najbiedniejszych dzieci w Polsce, a także w Europie Wschodniej, np. dzieci z terenów skażonych wskutek awarii w Czarnobylu. Od wielu lat, na początku października w kościołach całej Polski, ma miejsce Tydzień Miłosierdzia, który ma służyć refleksji chrześcijan nad obowiązującą ich dobroczynnością wobec ludzi potrzebujących pomocy, co staje się też okazją do kwest i zbiórek na akcje Caritas.
Na stałe do kalendarza aktywności Caritas weszły też tzw. specjalne dni, jak Dzień Dziecka, Boże Narodzenie, Wielkanoc czy Dzień Chorych, w czasie których organizowane są w całym kraju spotkania, festyny, wycieczki, rozdawane są prezenty i paczki żywnościowe.
Szczególnie spektakularne i znajdujące swoje odzwierciedlenie w mediach, zazwyczaj unikających informowania o Caritas, są akcje pomocy ofiarom klęsk żywiołowych. Przykładem jes tu powódź 1997 r., gdy Caritas zorganizowała i przeprowadziła akcje pomocy na największą w Polsce skalę. Zareagowała nie tylko najszybciej ze wszystkich instytucji powołanych do pomocy, ale swą pomoc rozłożyła też w czasie. Także dzięki pomocy Caritas powodzianie odbudowywali i remontowali swoje domy. W tym roku podobną akcję zorganizowano dla ofiar suszy na Podlasiu. Rolnicy z całej Polski zbierali pieniądze na paszę, nasiona pod przyszłoroczny zasiew i inne płody rolne, które Caritas własnymi kanałami dostarczyła bezpośrednio do parafii dotkniętych klęską.
Niemal w każdej diecezji działają domy Caritas, w których swoje miejsce znajdują osoby nieuleczalnie chore, niepełnosprawne, chore psychicznie, walczące z nałogiem. Caritas prowadzi domy dziecka i domy starców. Wszystkie ogniwa Caritas świadczą także pomoc indywidualnym osobom. Najczęściej jest to: opłacanie obiadów w szkole dla dzieci z ubogich rodzin; wydawanie paczek żywnościowych i odzieży; opłacanie leków, rachunków za gaz i elektryczność.
Swoją działalnością Caritas wychodzi także poza teren Polski, niosąc pomoc cywilom w czasie wojny, np. w Czeczenii, Bośni czy Rwandzie, ludziom cierpiącym głód i niedostatek w Kazachstanie, na Białorusi, Litwie, w dalekiej Korei i Abchazji.

Caritas dziś

Zakres działania Caritas i jej wyjątkowa aktywność nie są, niestety, dobrze znane katolikom w Polsce. Kojarzą się zazwyczaj z wigilijną świecą i wielkopostną skarbonką na jałmużnę. Tymczasem w dwóch pierwszych tygodniach września br. diecezjalne Caritas obdarowały kilkanaście tysięcy dzieciaków z biednych rodzin wyprawkami szkolnymi. Kilka z nich, np. płocka Caritas, 700 wyprawek szkolnych przesłała także dla dzieci polskich na Wschodzie, a własnym podarowała ok. 5 tys. W Krakowie, by zwiększyć fundusz na ten cel, wolontariusze kwestowali pod kościołem Mariackim, sprzedawali cegiełki w szkołach i zachęcali do darów rzeczowych klientów miejskich supermarketów. O skali problemu świadczy ankieta przeprowadzona w diecezjach dotkniętych suszą - łomżyńskiej i białostockiej. Wynikało z niej, że blisko 14 tys. dzieci nie ma ani podręczników, ani zeszytów szkolnych. Oczywiście, jako pierwsza do pomocy zgłosiła się tamtejsza Caritas wraz z Urzędem Województwa Podlaskiego i finansowym potentatem - koncernem naftowym Orlem. Przyłączyły się też inne oddziały Caritas, np. poznańska przeznaczyła na ten cel 50 tys. nowych złotych. Dodatkowo dzieci otrzymają dofinansowanie żywienia, dojazdów do szkół, zakupu ubrań, obuwia i leków.
Pomagający w nieszczęściu pamiętają, że liczy się nie tylko sam gest dobroczynności, ale szybkość z jaką dociera się do poszkodowanego. Przykładem takiego błyskawicznego działania jest wsparcie ok. 100 rodzin, które straciły dach nad głową na skutek huraganu i tzw. osuwisk. Caritas rzeszowska wypłaciła niemal natychmiast po kataklizmie każdej rodzinie po 1000 zł, a miesiąc później, kwestując w kościołach, zebrała ponad 150 tys. zł dla ofiar tej tragedii. Również we wrześniu Caritas Ordynariatu Polowego wydała płytę Do woja marsz... i zorganizowała festyn, dochód z obu przedsięwzięć przeznaczając na działalność Caritas. A jest tej działalności sporo, np. latem wojacy zabrali na wakacje w Bieszczady 500 dzieciaków.
Przytoczone powyżej fakty to jedynie "dwa tygodnie z życia" Caritas, jednej z największych i najsprawniejszych organizacji charytatywnych w Polsce. W planach na wrzesień znalazł się ponadto transport leków do Kosowa i mebelków do przedszkola w Albanii, gdzie wcześniej wysyłano transporty dla uchodźców.
Postaramy się częściej informować Czytelników Niedzieli o przedsięwzięciach Caritas, nie tylko z okazji 10-lecia jej istnienia, lecz także dlatego, by jednym uświadomić istnienie tej wielkiej charytatywnej organizacji kościelnej, a innym pokazać, że Kościół nie stoi przy ubogim człowieku z założonymi rękami. Nie tylko mówi o miłosierdziu, ale także je czyni, zgodnie ze słowami św. Pawła: "Wiara bez uczynków jest martwa".

W tekście wykorzystano materiały informacyjne Caritas Polskiej.

Wszystkim pragnącym wesprzeć szlachetne dzieło, jakim jest Caritas, instytucja kościelna zajmująca się ludźmi biednymi, chorymi, opuszczonymi i pokrzywdzonymi przez los, podajemy konto bankowe Caritas.
Każda złotówka wpłacona na to konto może uratować czyjeś życie lub uczynić je szczęśliwszym...
PKO BP SA VIII O/Warszawa 90-10201013-122640130