Jan Paweł II mianował bp. Władysława Ziółka ordynariuszem diecezji łódzkiej 24 stycznia 1986 r. 22 lutego nastąpił ingres do katedry łódzkiej z udziałem prymasa kard. Józefa Glempa.

Wobec nowych wyzwań

Już w następnym roku ma miejsce największe wydarzenie w dziejach Kościoła łódzkiego, jakim jest wizyta Następcy św. Piotra. Spotkanie z Janem Pawłem II 13 czerwca 1987 r. wywarło niezatarte wrażenie na całej społeczności diecezji łódzkiej. Ojciec Święty zwrócił wówczas szczególną uwagę na stan moralny łodzian, wzywając do stałej katechizacji, pełnej świadomości potrzeby apostolatu. W wyjątkowy sposób Jan Paweł II odniósł się do kobiet, zwłaszcza pracujących w łódzkich fabrykach. Wskazywał na szczególne posłannictwo kobiety jako istoty dającej życie, piastunki domowego ogniska i pierwszej chrześcijańskiej wychowawczyni młodego pokolenia. Podczas Mszy św. odprawionej na płycie lotniska Lublinek 1556 dzieci z całej diecezji łódzkiej przystąpiło do Pierwszej Komunii św. Po Eucharystii Ojciec Święty w towarzystwie ordynariusza łódzkiego sfotografował się ze wszystkimi dziećmi i katechetami.
Zmiana ustroju państwa po 1989 r., jak również (na mocy bulli papieża Jana Pawła II „Totus Tuus Poloniae Populus” z 25 marca 1992 r.) wyniesienie Łodzi do rangi stolicy arcybiskupstwa bezpośrednio podległego Stolicy Świętej, a miejscowego ordynariusza do godności arcybiskupa, na pewno w dużym stopniu umożliwiły Kościołowi łódzkiemu realizację zadań apostolskich i papieskich postulatów. Decyzją Ojca świętego z 20 grudnia 1989 r. łódzka katedra otrzymała tytuł bazyliki mniejszej. Erygowano nowe parafie, wznoszono nowe świątynie i kaplice, zakończono budowę nowej części gmachu WSD, wzniesiono budynek kurii archidiecezjalnej i Dom Księży Emerytów.

U progu Trzeciego Tysiąclecia

Abp Władysław Ziółek, kontynuując koncepcje duszpasterskie swoich poprzedników, rozpoczął proces wprowadzania Kościoła łódzkiego w nową epokę. Ordynariusz łódzki miał świadomość złożoności działań Kościoła w świecie współczesnym oraz trudności w Kościele łódzkim: brak świątyń, patologie społeczne, zakłócenia w odbywaniu regularnych praktyk religijnych. Dlatego ze wszystkich sił wspomaga każdą cenną inicjatywę ożywiającą duchowe i społeczne życie w diecezji. Inspiruje, pomaga i uczestniczy w rozmaitych formach duszpasterstwa, zmierzających do integracji różnych środowisk. Usprawnia struktury organizacyjne duszpasterstwa (przegrupowanie i zwiększenie liczby dekanatów), powołuje nowe wydziały i referaty odpowiadające potrzebom duszpasterskim diecezji.
W rocznicę Drugiego Kongresu Eucharystycznego i historycznej wizyty Ojca Świętego w Łodzi, odbył się w czerwcu 1988 r. Drugi Diecezjalny Kongres Eucharystyczny. Jego kulminacją była procesja eucharystyczna, która przeszła ulicami Łodzi z kościoła Matki Boskiej Zwycięskiej na pl. Katedralny. Te uroczystości zapoczątkowały coroczne Diecezjalne Święto Eucharystii, obchodzone od 1989 r. w drugą niedzielę czerwca.
Arcybiskupowi łódzkiemu bliski jest los rodzin oraz matek i dzieci z różnych środowisk. Wyrazem tej troski są powołane do istnienia: Centrum Służby Rodzinie, pierwszy w Polsce Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy, Telefon Zaufania, Dom Samotnej Matki, Fundusz Ochrony Macierzyństwa im. Stanisławy Leszczyńskiej, Szkoła Rodzicielstwa, reaktywowany Caritas Diecezji Łódzkiej.

Troska o instytucje, uczelnie, media i kulturę

Już wydarzenia towarzyszące wizycie Jana Pawła II, a zwłaszcza udział uczonych i intelektualistów w spotkaniu z Papieżem, zapowiadały powstanie silnej więzi Pasterza oraz łódzkiego Kościoła ze środowiskami naukowymi i intelektualnymi Łodzi. Cały okres przewodzenia Kościołowi łódzkiemu przez Księdza Arcybiskupa charakteryzuje troska o podtrzymywanie kontaktów ze środowiskami wykładowców wyższych uczelni oraz inteligencji. Owocem tego są inicjatywy i decyzje doniosłe dla całej archidiecezji: w 1986 r. - powołanie Diecezjalnego (obecnie Archidiecezjalnego) Wydawnictwa Łódzkiego, w 1987 r. - ustanowienie Instytutu Teologicznego w Łodzi, który do dziś uformował i umożliwił zdobycie kwalifikacji i dyplomów naukowych 7 tys. słuchaczy.
W 1988 r. abp ordynariusz powołał Punkt Konsultacyjny Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (obecnie UKSW). Od tego czasu klerycy studiujący w WSD jednocześnie są studentami UKSW w Warszawie, gdzie zdobywają tytuły magisterskie. W tym samym roku nastąpiło powołanie Klubu Inteligencji Katolickiej. W 1989 r. została otwarta Księgarnia Diecezjalna. W 1992 r. powstały „Łódzkie Studia Teologiczne”, stanowiące platformę komunikacji i wymiany myśli teologicznej z innymi ośrodkami na terenie kraju. 11 kwietnia 1993 r. ukazał się pierwszy numer „Niedzieli łódzkiej” jako dodatek do Tygodnika Katolickiego „Niedziela”. W tym samym roku został ustanowiony Ośrodek Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Archidiecezji Łódzkiej przy kościele Niepokalanego Poczęcia NMP w Łodzi. Każdego roku w listopadzie z inicjatywy Ośrodka jest organizowany dwutygodniowy Międzynarodowy Festiwal Kultury Chrześcijańskiej, który jest jedynym tego rodzaju wydarzeniem nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Teatr, który powstał przy Ośrodku, jest emanacją talentów tych, którzy znaleźli tam miejsce dla realizacji swoich artystycznych wizji.
W 1994 r. Ksiądz Arcybiskup powołuje Radio Emaus - katolicką rozgłośnię radiową, która obecnie po reorganizacji działa w sieci Radia Plus. Archidiecezja współpracuje także z Radiem Niepokalanów, nasi biskupi i kapłani są obecni na falach Radia Maryja. W 1995 r. zostaje powołana Redakcja Katolickich Programów Telewizyjnych przy Łódzkim Ośrodku TVP. W 1996 r. powołana zostaje Akcja Katolicka Archidiecezji Łódzkiej, a w 1998 r. erygowane Studium Duchowości Chrześcijańskiej oraz Szkoła Nowej Ewangelizacji. W 2000 r. rozpoczyna działalność Kościelny Uniwersytet Ludowy AŁ z siedzibą w Sędziejowicach. Powstaje także ośrodek rekolekcyjno-konferencyjny w Porszewicach, przewidziany dla różnego rodzaju grup formacyjnych, a także buduje się gmach Centrum Studiów im. Jana Pawła II, które stanie się platformą współpracy środowisk naukowych Łodzi z Kościołem łódzkim.

III Synod Archidiecezji Łódzkiej

9 czerwca 1991 r. rozpoczął działalność Drugi Synod Plenarny w Polsce. Na tle tego wydarzenia abp Władysław Ziółek w październiku 1992 r. powołał do istnienia Archidiecezjalną Radę Synodalną. Sesja inauguracyjna synodu w archidiecezji łódzkiej 28 marca 1993 r., dała początek pracom zespołów synodalnych, które powstały w wielu parafiach. 16 maja 1994 r. powołano do życia Archidiecezjalne Studium Synodalne. Wszystkie te działania były przygotowaniem do otwarcia i przeprowadzenia III Synodu Archidiecezji Łódzkiej. Uroczyste jego otwarcie miało miejsce w bazylice archikatedralnej 25 maja 1996 r., z udziałem abp. Józefa Kowalczyka, nuncjusza apostolskiego w Polsce. Celem Synodu było opracowanie statutów synodalnych, które obejmowałyby kościelne prawo partykularne na podstawie Kodeksu Prawa Kanonicznego, oraz rozpoznanie specyfiki archidiecezji łódzkiej. Prace, którym przewodniczył ks. Arcybiskup, przebiegały w formie zebrań i sesji plenarnych, posiedzeń komisji oraz zespołów synodalnych. Ich uwieńczeniem była uroczysta Eucharystia w niedzielę Chrystusa Króla 22 listopada 1998 r., podczas której Ordynariusz łódzki uroczyście podpisał statuty synodalne.