Świątynia w Mokrsku Dolnym została wzniesiona na skraju centrum osadniczego o starych tradycjach, w niewielkim oddaleniu od rycerskiego gródka.

Romańskie korzenie

Pierwotny kościółek romański stał w Mokrsku już w I ćwierci XIII wieku, ale w XVII wieku został przekształcony na prezbiterium z nową barokową nawą. W najstarszej części - w prezbiterium zachowały się ślady XIII-wiecznej polichromii (pod polichromią z XVI wieku), odsłonięte w czasie prac konserwatorskich w latach 1952-1954. Z kolei prace archeologiczno-architektoniczne w 1977 r. ujawniły pierwotny poziom posadzki romańskiej, posadowienie kolumienek w prezbiterium, próg portalu romańskiego w przejściu do zakrystii. W tym interesującym prezbiterium sklepienie krzyżowe spoczywa na narożnych kolumienkach o kapitelach i bazach z dekoracją geometryczno-roślinną (być może kolumny powstały w warsztacie w niedalekim opactwie cysterskim w Jędrzejowie w latach 1217-1239). Ta romańska część kościoła, stanowiąca dzisiaj w zasadzie schowek za prezbiterium, jest wyraźnie widoczna na zewnątrz.

Zabytki, zabytki...

Pierwsza wzmianka źródłowa o parafii i kościele pochodzi z 1325 r., choć raczej na pewno parafia przy kościele istniała już wcześniej. Pierwotny kościół romański z XIII wieku był rozbudowywany i przebudowywany w XVII, XVIII, XIX wieku. Barokową nawę dobudowano w 1676 r., a potem w poł. XIX wieku przedłużono ku zachodowi z zakrystią barokową i kruchtą. Ołtarz główny jest późnobarokowy (I poł. XVIII wieku) z przemalowanym obrazem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz obrazami Świętych Benedykta i Scholastyki, pędzla Szymona Więckowskiego. Ołtarze boczne są rokokowe. Natomiast w ołtarzu w kaplicy bocznej znajduje się cenny krucyfiks gotycki z początku XV wieku; z XVII wieku pochodzi tabernakulum i późnorenesansowa chrzcielnica. Kościół został poważnie uszkodzony podczas działań wojennych w 1945 r. Do zabytkowych obiektów należy także licząca 300 lat drewniana dzwonnica z trzema czynnymi dzwonami oraz barokowe figurki Chrystusa i Matki Bożej na szczytach świątyni.

Dokonania - plany

Najpilniejszą sprawą w kościele - zdaniem ks. Kazimierza Jajeśniaka, proboszcza od listopada 2004 r. - jest ratowanie ołtarza głównego. Wszelkie prace konserwacyjno-renowacyjne zostaną przeprowadzone w krakowskiej pracowni Wojciecha Szczurka. Ich zakończenie planuje się na listopad br. Szacowany koszt renowacji ołtarza to ok. 100 tys. zł. Pokryją go parafianie i - częściowo - dotacje unijne. Kompleksowego remontu z wymianą okien wymaga prezbiterium, które w założeniu ma stanowić nawiązanie do bocznych ołtarzy. Parafia stara się o dotacje gminne, wojewódzkie, ministerialne - i od ich wysokości będzie zależało, na jak długo trzeba będzie rozłożyć prace. Dość pilny jest także remont dzwonnicy.
W ostatnim czasie został uporządkowany teren wokół kościoła i na cmentarzu, z wycięciem stanowiących zagrożenie drzew, budową parkingów, układaniem chodników z kostki, podświetleniem (częściowym) kościoła. W wielu realizacjach pomogła gmina Sobków, przy dużym zaangażowaniu sołtysów i radnych. Olbrzymi wysiłek parafii był w ostatnim czasie skierowany na budowę nowej plebanii, zamieszkałej od roku.

Parafialna codzienność

W 350 domach żyje 1500 mieszkańców („niedawno było 400 domów i 1600 ludzi” - mówi Ksiądz Proboszcz). Parafię tworzy kilka wiosek: Mokrsko Dolne, Mokrsko Górne, Kotlice Nowe, Kotlice Stare, Brus, Gozna, Wola Kawęcka, Piaski, Chruścice (w części).
W prace Rady Parafialnej angażuje się siedmiu sołtysów (na członkach Rady spoczywa m.in. obowiązek zbierania ofiar na cele parafialne). Marta Władyszewska, katechetka, dba o przygotowanie uroczystości kościelnych i okolicznościowych imprez typu mikołajki, jasełka, konkursy, np. palm wielkanocnych, a ostatnio - rocznicy śmierci Papieża z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej. Młodzież uczestniczyła w diecezjalnym spotkaniu z okazji Niedzieli Palmowej w Kielcach, wybiera się także na zlot młodych w Wiślicy oraz na pielgrzymkę do Częstochowy. Ksiądz Proboszcz prowadzi chórek parafialny i ministrantów. - Cieszę się, że udało się zgromadzić grupę chłopców przy ołtarzu i to takich naprawdę zaangażowanych w służbę liturgiczną - mówi. Dla ministrantów, poza służbą, są zajęcia integracyjne: wycieczki, ogniska, mecze, np. ze Skroniowem, Zagnańskiem. W ostatnią sobotę marca zespoły ministranckie z czterech parafii: Mokrska, Mnichowa, Szczukowic i Kielc wzięły udział w turnieju tenisa stołowego. Do 27 kwietnia pomocą w duszpasterstwie - w ramach praktyk - służy diakon Mariusz Książek.
Niezłe zaplecze wychowawcze dla dzieci i młodzieży stanowią świetlice gminne (w obrębie gminy Sobków) z dobrymi bibliotekami, sprzętem DVD i etatowymi opiekunami. Te świetlice są czynne codzienne. Na terenie parafii są dwie podstawówki: zespół placówek oświatowych w Mokrsku i niepubliczna szkoła w Brusie.
Skarbnicą wiedzy o kościele i jego okolicy pozostają najstarsi parafianie, a wśród nich Stefan Pakuła, wieloletni kościelny, który tę funkcję pełni od 16. roku życia. I przez ok. 60 lat pan Pakuła codziennym biciem w dzwony przypomina wszystkim, że oto w parafii Mokrsko czas na „Anioł Pański”.