Mszę św. z abp Stanisławem Nowakiem koncelebrowali m. in. ks. prał. Stanisław Gębka, administrator parafii archikatedralnej, o. Jan Poteralski, podprzeor Jasnej Góry, duszpasterze rodzin.

We Mszy św. wzięli również udział, kanonicy Kapituły Bazyliki Archikatedralnej Świętej Rodziny, członkowie ruchów i stowarzyszeń prorodzinnych, osoby życia konsekrowanego, kawalerowie i damy Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu Bożego w Jerozolimie. Liturgię ubogacił śpiew chóru „Basilica cantans”, pod kierunkiem Włodzimierza Krawczyńskiego.

W homilii abp Nowak podkreślił, że „zawsze Bóg przemawia do człowieka w słowie liturgicznym, ale niech dzisiaj także do nas przemówi to sanktuarium Świętej Rodziny”. - Bóg największe łaski dał rodzinie, którą ustanowił On. Tylko Bóg jest Autorem rodziny. Rodzina jest od Boga, rodzina jest Boża – mówił abp Nowak.

Abp Nowak zachęcił wiernych do kontemplacji „Tryptyku Świętej Rodziny”, który jest umieszczony w głównym ołtarzu archikatedry. – Trzeba się uczyć rodziny i miłości do rodziny. Trzeba tutaj przychodzić i uczyć się z teologii tego „Tryptyku” rodziny. – zachęcił wiernych arcybiskup senior.

Abp Nowak mówić o tajemnicy rodziny przypomniał najpierw prawdę o Trójcy Przenajświętszej. - Bóg jest Miłością. Ta Miłość jest Miłością Trzech: Ojca i Syna i Ducha Świętego. Każda rodzina to jest odbicie Trójcy Świętej. Bóg stworzył człowieka jako tego, który jest zdolny do miłości. Człowiek jest powołany do tego, żeby wszedł w łono Trójcy Świętej. Żeby wrócił do tej Miłości Odwiecznej – podkreślił abp Nowak.

- Miłość wszystko tłumaczy. Miłość tłumaczy rodzinę. Ta miłość tłumaczy człowieka, jego życie i jego sens. – kontynuował arcybiskup.

- W działaniu Bóg nam pomaga przez to, że przychodzi do nas jako człowiek i obiera życie rodzinne. Powstaje trójca ziemska – dodał abp Nowak.

Hierarcha przypomniał, że „trójca ziemska to jest Jezus, Maryja i Józef”. - Ona zaistniała w historii zbawienia jako wielki znak dla wszystkich, a zwłaszcza dla rodzin. – mówił abp Nowak i dodał: „Rodziny nasze uczestniczą w życiu Boga Trójcy Świętej Jedynego, a w Świętej Rodzinie mają wzór takiego życia”.

Arcybiskup senior wskazał wielkość i godność rodziny oraz na piękno życia rodzinnego. - Rodzina jest piękna i święta. Jest od Boga i jest dla Boga – przypomniał.

Abp Nowak z ubolewanie zauważył, że „żyjemy w czasach jakby pęknięć w człowieku w wymiarze życia rodzinnego”. - Budzą one lęk o historię człowieka. Budzą lek o przyszłość rodziny. Ma się wrażenie, że cała ludzkość podąża na coś w rodzaju spotkania z własną przemocą - mówił abp Nowak

- Znajdujemy się w trudnym momencie historii zbawienia. Ludzie uważając się za stwórców odrzucają wolę Boga. Powstała ideologia genderyzmu, która ma w pogardzie małżeństwo kobiety z mężczyzną. Ma w pogardzie wartości rodzinne i Boże.- mówił z bólem arcybiskup i przypomniał słowa wypowiedziane przesz św. Jana Pawła II na Jasnej Górze: „Człowieku nie niszcz siebie!” – wołał wówczas Jan Paweł II.

- Człowiek się może wyniszczać i prowadzić ludzkość do jakiejś katastrofy antropologicznej. Trzeba widzieć to, że te pseudofilozofie i ideologie niszczą człowieka – wołał arcybiskup.

Duchowny wskazał również na pęknięcia współczesnej rodziny. - Pierwsze to rozdźwięk między osobą a ciałem człowieka, kiedy człowiekowi się wydaje, że jego ciało to jest rzecz, z którą może robić co chce. – mówił abp Nowak.

- Drugie pękniecie jest między seksualnością a miłością. Bóg dał człowiekowi seksualność. Więź mężczyzny i kobiety jest wyrazem Jego wielkiej miłości. Seksualność to ma być miłość podobna do tej, jaka jest w Bogu – kontynuował arcybiskup i wskazał na książkę Karola Wojtyły „Miłość i odpowiedzialność”, która jest wielkim dziełem.

- Trzecie pęknięcie to oddzielenie płodności od rodziny, kiedy nie chce się mieć dzieci i gardzi się dzieckiem, gardzi się życiem. Życie seksualne, ale bez ojcostwa i macierzyństwa prowadzi donikąd. – wskazał abp Nowak i przypomniał, że w dzisiejszych czasach jest lekceważenie rodziny i małżeństwa, niż demograficzny, a nawet mróz demograficzny.

- Grzechy dzisiejszej ludzkości są przeciwko stwórczości. – kontynuował abp Nowak przypominając słowa Benedykta XVI.

- Człowiek uważa się za stwórcę. To tak daleko idzie, że dzisiejsza kultura już jest nie tylko genderowska, ale transhumanizm wchodzi w dziedzinę życia rodzinnego – zauważył hierarcha i zaapelował na zakończenie, aby szanować Dekalog, prawo natury w życiu społecznym.

- Powrót do życia, sakramentów i przykazań to jest jedyny ratunek dla świata. Naśladować trójcę ziemską. To program posłuszeństwu Bożemu Prawu. – podsumował abp Nowak.

Po homilii obecni w archikatedrze częstochowskiej małżonkowie odnowili przyrzeczenia małżeńskie.

Przed końcowym błogosławieństwem, w imieniu abp. Wacława Depo, metropolity częstochowskiego abp senior Stanisław Nowak wręczył Medal Świętej Rodziny Zasłużony dla Archidiecezji Częstochowskiej: Marii Koniecznej, emerytowanej dyrektorce Szkoły Podstawowej w Załęczu i Tomaszowi Łękawie, organiście w parafii pw. Świętych Pierwszych Męczenników Polskich w Częstochowie.

Na zakończenie Mszy św. abp Nowak udzielił Błogosławieństwa Apostolskiego z odpustem zupełnym.

Projekt nowej świątyni opracował w 1900 r. Konstanty Wojciechowski, architekt warszawski. 8 grudnia 1908 r. w prowizorycznie przysposobionym kościele została odprawiona pierwsza Msza św. Wskutek braku funduszów, trudnych warunków niewoli narodowej oraz dramatu I wojny światowej na kilka lat (1908-17) stanęły prace wykończeniowe.

28 października 1925 r., na mocy bulli papieża Piusa XI „Vixdum Poloniae unitas”, Częstochowa została wyznaczona na stolicę nowej diecezji, a będący w stanie budowy kościół Świętej Rodziny – na kościół katedralny.

29 października 1950 r., w uroczystość Chrystusa Króla bp Teodor Kubina, zamykając zasadniczy etap budowy i wyposażenia świątyni, dokonał uroczystej konsekracji katedry. 5 sierpnia 1951 r. na mocy bulli Piusa XII „Per oportune sane” została erygowana Kapituła Katedralna. 22 czerwca 1962 r. – papież Jan XXIII na prośbę bp. Zdzisława Golińskiego nadał katedrze Świętej Rodziny tytuł bazyliki mniejszej.

W dziejach parafii bardzo mocno zapisały się pobyty w częstochowskiej katedrze Jana Pawła II: 6 czerwca 1979 r. i 18 czerwca 1983 r.

25 marca 1992 r. katedra częstochowska została podniesiona do rangi archikatedry przez papieża Jana Pawła II. 7 kwietnia 1997 r. – na prośbę abp. Stanisława Nowaka czwarty proboszcz katedry ks. prał. dr hab. Marian Duda (1996 – 2003) rozpoczął realizację ukończenia budowy archikatedry i zwieńczenia jej wieżami W dziele tym uczestniczyła Kapituła Archikatedralna, zwłaszcza księża infułaci – Marian Mikołajczyk i Ireneusz Skubiś.21 listopada 1997 r. budowa wież została ukończona. Uroczystego poświęcenia nowo wzniesionych wież dokonał abp Stanisław Nowak 23 listopada 1997 r.

26 maja 2002 r. w archikatedrze modlił się kard. Joseph Ratzinger, późniejszy papież Benedykt XVI.