To dla wyznawców religii Mojżeszowej dzień świąteczny przypadający w sobotę, czyli w ostatnim dniu tygodnia. Właśnie wtedy trzeba w judaizmie powstrzymać się od pracy. Uzasadnienie takiej praktyki odwołuje się do stwórczego aktu Boga, po którym On „odpoczął” (por. Rdz 2, 2) oraz Dekalogu (por. Wj 20, 8-11 oraz Pwt 5, 12-15). Niemniej jednak początkowo pora odpoczynku niekoniecznie przypadała siódmego dnia (por. np.: Kpł 16, 29-34 oraz 23, 26-32). Korzeni szabatu można się doszukiwać poza Izraelem, być może w Babilonii, ale „dzień wolny od pracy” spotykamy przecież w każdej kulturze. Na Bliskim Wschodzie szabat był związany z cyklem księżycowym, a konkretnie z pełnią naszego satelity.

Warto wiedzieć, że szabat miał w Starym Testamencie również wyjątkowy wymiar społeczny. Prawo do niepracowania przysługiwało niewolnikom, nawet zwierzęta miały swój czas odpoczynku (por. Wj 20, 10 czy Pwt 5, 14). Wraz z upływającymi wiekami szabat stał się dla Żydów dniem radosnego świętowania, które miało miejsce w synagodze (jak czytamy m.in. w niedzielnej Ewangelii), świątyni czy domu, gdzie celebrowano specjalne nabożeństwo. I tak zarówno obrzezanie, jak i szabat stały się wyróżnikami narodu wybranego pośród innych nacji.

W okresie poprzedzającym powstanie Nowego Testamentu oraz w epoce Pańskiej praktykowanie szabatu często miało wymiar wyłącznie zewnętrzny i stawało się coraz bardziej groteskowe. Można było się pogubić w obowiązujących detalach do tego stopnia, że „łamaniem prawa szabatowego” było nawet współżycie małżeńskie czy też załatwianie potrzeb fizjologicznych, jak to miało miejsce np. we wspólnocie esseńskiej osiadłej na zachodnim brzegu Morza Martwego. Nie dziwi więc, że Jezus z Nazaretu niekiedy ostro występował przeciw różnorakim regułom szabatowym (por. np.: Mk 2, 23n.; 3, 2-5; Łk 14, 1-6 czy J 9, 13-16). Mało tego – podkreślił, że to szabat jest dla człowieka, a nie odwrotnie. Nazwał też Syna Człowieczego „Panem szabatu” (por. Mk 2, 28).

„Jezus poprzez swoje zapewnienie, że jest Panem szabatu, ogłosił nastanie nowego czasu i nowego sposobu czci Boga; Jego zmartwychwstanie w pierwszym dniu tygodnia sprawiło, że pierwotna wspólnota chrześcijańska wkrótce (początkowo równolegle do praktykowania szabatu) zaczęła zbierać się na łamanie chleba w pierwszym dniu tygodnia (por. Dz 29, 7; w Ap 1, 10 nazywa ów pierwszy dzień «dniem Pańskim»” (Nowy leksykon biblijny, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011, s. 717). Nic dodać, nic ująć.