Szukając korzeni
Prof. dr hab. Eugeniusz Kruszewski chętnie wraca do Kramska, skąd pochodzi jego żona Marta z Białeckich i gdzie tkwią korzenie rodziny jego babci ze strony matki. Urodził się w 1929 r. w Zbąszyniu jako
dziecko Maksymiliana i Jadwigi z domu Synak. Jego ojciec był urzędnikiem pocztowym przeniesionym z Połajewa koło Obornik po I wojnie światowej. Ukończył 6-letnią szkołę podstawową w Zbąszyniu, następnie
jedno z trzech najlepszych gimnazjów międzywojennej Polski - Państwowe Gimnazjum w Wolsztynie. W 1950 r. ojciec Eugeniusza otrzymał kolejne przeniesienie służbowe, tym razem do Wrocławia. Tu w tym samym
roku E. Kruszewski zdał maturę, a po niej udał się na przymusową służbę wojskową w Marynarce Wojennej w Gdyni. W latach 1957-62 studiował w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie na kierunku historia gospodarcza
i ekonomiczna. W tym czasie odwiedzał Nowe Kramsko, gdzie szukając korzeni rodziny mamy - Szeffnerów, poznał Martę. W obliczu Boga ślubowali sobie miłość i wierność w Poznaniu, u ojców pallotynów, w 1955
r. I choć pora była wczesna, poranek godz. 6.00, ich serca wypełniała radość. Państwo Kruszewscy zamieszkali w Gdyni.
Po ukończeniu studiów w Sopocie E. Kruszewski wykładał w Szkole Technicznej w Gdańsku. W 1968 r. otrzymał roczne Stypendium Międzynarodowe w Mediolanie. Wrócił do Polski, aby przekonać się, że jest
tu niemile widziany. Postanowili więc z żoną i dziećmi (10 i 12 lat) opuścić ojczyznę.
Druga ojczyzna
Pojawia się pytanie: dokąd? "Z kraju tego, gdzie kruszynę chleba, podnoszą z ziemi przez ucałowanie" (C. K. Norwid). Wybór pada na Danię, bo tam mieszka rodzina ze strony matki, będzie też blisko do Polski.
Zamieszkują w Kopenhadze i przez rok bezskutecznie szukają pracy. Nowe perspektywy otwierają się przed
Profesorem we wrześniu 1970 r., kiedy to bierze udział w I Kongresie Kultury Polskiej w Londynie. Poznaje elitę przedwojennej Polski z Australii, obu Ameryk i Europy.
Rozpoczyna się okres intensywnej pracy naukowej: studia podyplomowe w Kopenhadze na Akademii Królewskiej (1971-74), gdzie poznaje system edukacji zachodniej. Równolegle robi doktorat na Polskim Uniwersytecie
na Obczyźnie w Londynie z nauk politycznych oraz habilitację z historii stosunków międzynarodowych. Od 1975 r. E. Kruszewski wykłada w Londynie na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych oraz na Wydziale Humanistycznym.
W Danii otrzymuje stanowisko w Ministerstwie Nauki, gdzie pracuje przez 22 lata, do 1997 r.
Prof. Kruszewski jest współorganizatorem Instytutu Polsko-Skandynawskiego z siedzibą w Kopenhadze od 1985 r. (prezes, dyrektor, pracownik naukowy). Wiele publikuje: Rocznik Instytutu; książki i artykuły
w zakresie historii emigracji polskiej, historii stosunków międzynarodowych, np. Problemy osadnictwa Polaków w Danii (1893-1939), Duńska kandydatura do polskiego tronu (1673-74), Małe państwa w filozofii
niemieckiej w XVII w.
Niebawem ukaże się najnowsza publikacja Ksiądz Edward Ortved (1855-1930). Jest to pozycja w dwóch językach o pierwszym duszpasterzu dla Polaków w Danii i budowniczym kościoła na wyspie Maribo. Ciekawostką
jest to, że ks. Ortved zbierał fundusze na swoją działalność w Polsce. Treść tej publikacji powstała na podstawie zachowanych listów.
Przez ostatnie 15 lat prof. Kruszewski był delegatem Rządu Republiki Polskiej na Emigracji na teren Danii. Cześć materiałów historycznych z tej działalności została przekazana do Torunia, dla nowo
tworzącego się archiwum Emigracji, m.in. została tam przekazana Kronika o pracy społecznej w Danii. Niebawem ukaże się także książka poświęcona prezydentowi RP na Emigracji Ryszardowi Kaczorowskiemu,
gdzie znajdzie się artykuł E. Kruszewskiego. Uroczyste wręczenie jej prezydentowi Kaczorowskiemu nastąpi prawdopodobnie w Uniwersytecie Zielonogórskim.
Historia domu
Idąc w Kramsku ulicą Szkolną, od strony kapliczki Matki Bożej, na lotnisko, mijamy dom, z którego pochodzi żona Eugeniusza - Marta. Mury tego domu kryją historię związaną nie tylko z rodziną państwa Białeckich
i Wawrzyńca Szeffnera. Tutaj bowiem mieli swoją kwaterę nauczyciele polskiej szkoły. Ostatnim z nich przed 1939 r. był pan Literski. Nie tylko z kwaterą wiąże się historia tego domu, wiąże się ona także
z historią szkoły polskiej w Nowym Kramsku. Ważną postacią dla polskiego szkolnictwa i kultury polskiej była Marianna Białecka, mama żony profesora. Podczas wojny przechowywała książki ze zbioru biblioteki
szkolnej w Nowym Kramsku. Bracia Marianny byli także czynnie zaangażowani w walkę podczas Powstania Wielkopolskiego i w czasie II wojny światowej. Jan działał w AK w Warszawie, Stanisław był członkiem
Podziemia Polskiego w Berlinie, został aresztowany na przełomie lat 1943/44 i osadzony w Oranienburgu. Przeżywszy obóz powrócił do Polski w 1945 r.
Innym rozdziałem historii rodziny jest dziadek żony profesora Kruszewskiego - Wawrzyniec Szeffner z Nowego Kramska, który był aktywnym członkiem Związku Robotników Polskich przed I wojną światową.
Uczestnictwo w pracy polskich organizacji było skierowane przeciw polityce germanizacyjnej Niemiec. To fakty, za którymi kryje się wiele lat życia ziemskiego, pełnego wyrzeczeń, cierpienia i upokorzenia,
ale pełnego wiary w słuszność swojego posłannictwa.
Świeżo zaparzona kawa w filiżankach nadaje niepowtarzalny klimat salonowi w domu parafialnym, gdzie w styczniu 2003 r. rozmowę z państwem Kruszewskimi prowadził proboszcz ks. dr Jan Radkiewicz. Powodem,
dla którego w tym czasie państwo Kruszewscy odwiedzili Polskę, była śmierć siostry Marty - Agnieszki oraz 50-lecie ślubu drugiej siostry. Wspomnienia obfitowały w wiele ciekawych zdarzeń, które po krótce
udało mi się zanotować.
Pomóż w rozwoju naszego portalu