WŁODZIMIERZ RĘDZIOCH: - Jak to się stało, że trafiłeś do Rosji z figurką Matki Bożej Fatimskiej?

JANUSZ ROSIKOŃ: - Od wielu lat odwiedzam i fotografuję sanktuaria maryjne. W 1992 r. rozpocząłem pracę nad albumem o Madonnach Europy. Impulsem do zajęcia się tym tematem była wizyta w La Salette, gdzie zobaczyłem tysiące pielgrzymów, którzy przybyli do tego położonego wysoko w górach sanktuarium, by pokłonić się Matce Bożej, pomodlić się i wyspowiadać. Przybywają tam rzesze ludzi, a przecież nie ma w tym miejscu żadnych atrakcji turystycznych. Postanowiłem więc sprawdzić, jak jest w innych sanktuariach maryjnych Europy. Okazało się, że wbrew propagandzie wieszczącej kres religii sanktuaria Europy tętnią życiem. Kilkadziesiąt milionów ludzi odwiedza rocznie te miejsca.

- A kiedy trafiłeś do Fatimy?

- Fatimę odwiedziłem w 1996 r., aby polecieć z Matką Bożą w Jej pierwszą podróż do Rosji, chodziło o tzw. podróżującą figurę Madonny Fatimskiej. Najpierw polecieliśmy do Warszawy, gdzie figurka była uroczyście witana przez prymasa Polski kard. Józefa Glempa. Odwiedziła wtedy m.in. sanktuarium na Krzeptówkach w Zakopanem. Później poleciałem do Moskwy, a następnie do Permu na Uralu, oddalonego od Moskwy o 1500 km - tam czekałem na figurkę, którą do Permu przewiózł pociągiem znajomy Rosjanin w futerale na kontrabas - witaliśmy ją na dworcu. W Permie Matka Boża Fatimska została niezwykle gorąco przyjęta. Na nabożeństwie w kościele katolickim oprócz księży było kilku prawosławnych mnichów. Po nabożeństwie noszono figurkę w swoistej, ekumenicznej procesji ulicami miasta. Zrobiłem symboliczne zdjęcie, na którym prawosławny mnich i ksiądz katolicki z Argentyny ochraniają płomień świecy przed silnym wiatrem.

- Jaki był dalszy ciąg tej fatimskiej peregrynacji?

- Z Permu pojechaliśmy do jednego z tych dziwnych zamkniętych miast sowieckich - było zbudowane dla naukowców i pracowników pobliskiego ściśle tajnego ośrodka atomowego. Podróżowaliśmy starym samochodem - figurka owinięta w koc leżała w bagażniku. Na rogatkach zatrzymała nas milicja, ale szczęśliwie miałem dużą czerwoną legitymację z napisem cyrylicą: „internationalny journalist”. Była już nieważna, ale podziałała piorunująco - wpuszczono nas do miasta bez kontroli. Oczywiście, w tym dziwnym mieście nie było żadnej cerkwi ani kościoła. Kiedy nastąpiła „odwilż” polityczna, mieszkańcy zaanektowali połowę klubu oficerskiego i używając płyt, sklejki, drukowanych obrazków, urządzili cerkiew. Powitało nas w niej trzech księży prawosławnych, którzy podnieśli wysoko figurkę - ludzie przechodzili pod nią z wielką czcią, dotykając stóp Madonny, a potem były modlitwy. Niestety, po pewnym czasie dowiedzieliśmy się, że „zaproszenie” figurki nie było dobrze przyjęte przez władze Cerkwi i kapłanów wysłano w inne części Rosji.
Z Permu lecieliśmy do Moskwy samolotem linii lotniczych „Piermskaja Awiacja”. Jak nam powiedziano, ich właścicielem była „riebiata”, czyli rodzaj mafii. Powrót zaczął się od niemiłego incydentu - figurkę mieliśmy jako bagaż podręczny, dlatego kiedy przeprowadzono kontrolę rentgenem, straż myślała, że przemycamy zwłoki dziecka… Ale wszystko się wyjaśniło! Lot był szczególny, bo figurka Matki Bożej stała na fotelu i leciała jako pasażer.

- Jak wyglądał „pobyt” figury fatimskiej w Moskwie?

- Przede wszystkim chciałem powiedzieć, że w Moskwie nie było żadnego oficjalnego powitania. Mieszkałem u gościnnych franciszkanów w ich niedużym mieszkaniu w bloku. Ze względu na ciasnotę łóżka były piętrowe. Ale gościnność była wspaniała, słowiańska. Postanowiliśmy zanieść figurkę Matki Bożej na plac Czerwony. Sfotografowałem ojców trzymających Madonnę i szybko wycofaliśmy się do samochodu. Wtedy przyszedł bardzo mocny impuls: dlaczego nie postawić figury Matki Bożej na placu Czerwonym? Na początku ojcowie nie chcieli się zgodzić, obawiając się, że nas aresztują. W końcu jednak przełożony - o. Grzegorz Cioroch (niestety, potem zginął w wypadku), poparł mnie i wróciliśmy na plac.

- Jak reagowali ludzie na widok figurki Madonny na placu Czerwonym w Moskwie?

- Gdy postawiliśmy figurę Matki Bożej na bruku placu Czerwonego, nagle wokół nas zrobiło się dziwnie pusto - ludzie się rozpierzchli. Zrobiłem kilkanaśnie zdjęć figurki na pustym placu. Było to coś niesamowitego. Nikt nas nie niepokoił i bez problemów wróciliśmy do samochodu. Matka Boża Fatimska odwiedziła też kościół polski, w którym dopiero zaczynał się remont.

- Warto, żeby wszyscy to wiedzieli, bo niewiele osób ma świadomość, że figurka Matki Bożej Fatimskiej była już na placu Czerwonym w Moskwie - w miejscu, które przez lata stanowiło symbol komunistycznej Rosji.