6 stycznia obchodzimy uroczystość Objawienia Pańskiego, zwaną też świętem Trzech Króli. Z wydarzeniem tym wiąże się zwyczaj święcenia kredy, kadzidła i wody. Jest to nawiązanie do darów, jakie Kacper, Melchior i Baltazar złożyli Dzieciątku. O Trzech Królach właściwie nic dzisiaj nie wiadomo - mimo to znani są nam wszystkim. Spotykamy ich w zwyczajach i literaturze ludowej, kolędach. Istnieje ponadto ogromna literatura naukowa próbująca zgłębić ten interesujący zarówno teologów, jak i artystów temat. Już od IV wieku znane są przykłady pism teologicznych, homiletycznych, egzegetycznych, a także szereg utworów literatury pięknej. Zagadkowe postacie mędrców szczególnie inspirowały przez stulecia głównie artystów.
O pokłonie złożonym małemu Jezusowi przez Mędrców ze Wschodu wspomina jedynie Ewangelia według św. Mateusza (Mt 2,1-12). Historia ta podkreśla uniwersalizm nowej religii - przybywający złożyć pokłon są poganami.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
Przez stulecia zadawano sobie pytanie, kim byli Magowie: astrologami, mędrcami, kapłanami mazdejskimi? Co to była za gwiazda, która ich prowadziła i co oznaczały dary przez nich złożone? Podstaw biblijnych dotyczących legendy szybko doszukano się w innych księgach Biblii: z Ps 71,10: „Królowie Tarszis i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę. I oddadzą mu pokłon wszyscy królowie, wszystkie narody będą mu służyły”; Ps 68 (67), 30: „Niech królowie złożą Tobie dary”, jak również Iz 60,3nn.: „I Pójdą narody do Twego światła, królowie do blasku swojego wschodu… Wszyscy oni przybędą z Saby, zaofiarują złoto i kadzidło”.
W Ewangelii Magowie nie mają imion. Mianem magów określano w dawnych czasach ludzi wykształconych i zajmujących się nauką. Ich liczba została szybko określona ze względu na trzy dary, jakie złożyli. Imiona pojawiają się dopiero w VI wieku na mozaice z San Apolinare Nuovo w Rawennie.
Na przestrzeni wieków został ukształtowany przez artystów i teologów wygląd przybyszów. Te domysły nie mają jednak podstaw w Piśmie Świętym. Przyjęto, że Melchior miał siwe włosy i brodę, Baltazar śniadą skórę i czarną brodę, Kacper natomiast nie miał brody. Określono także ich wiek: Melchior miał mieć 60 lat, Kacper 40, a Baltazar 20. Popularne było, zwłaszcza w czasach renesansu, aby traktować Trzech Króli jako trzech synów Noego, reprezentujących trzy rasy ludzkie i trzy znane wówczas ludziom części świata. Kacper miał symbolizować potomków Sema - czyli ludy zachodniej części Azji, Baltazar - Chama, czyli lud czarnych Afrykańczyków, a Melchior Jefeta - rasę białą z Europy.
Na polichromii przedstawiającej pokłon Trzech Króli w Kaplicy Matki Bożej Różańcowej w kościele Dominikanów w Jarosławiu pierwszy dociera do Jezusa Europejczyk - Melchior (z siwą brodą), następnie Azjata Kacper. Baltazar - Afrykańczyk - musi ustąpić pierwszeństwa, gdyż rasa czarna najpóźniej poznała naukę Chrystusa.
Reklama
Królowie złożyli Dzieciątku mirrę, kadzidło i złoto - dary posiadające głębokie znaczenie symboliczne. Jezus otrzymał mirrę jako człowiek, kadzidło jako Bóg, a złoto jako król. Mirra jest to gorzka, pachnąca żywica, uzyskiwana z kory lub różnych gatunków drzew balsamowych Arabii i Afryki. W starożytności używano jej jako balsam, którym namaszczano zmarłych. Mirra dodawana do napojów działała odurzająco - takie napoje często podawano skazańcom przed egzekucją. Dlatego też mirra to zapowiedź Męki Pana Jezusa i Jego pogrzebu. Złoto ofiarowane przez jednego króla symbolizuje wszystko, co piękne, wartościowe i doskonałe. Złoto jest trwałe - symbolizuje to, co nie przemija. Był to najcenniejszy kruszec, zatem dar najgodniejszy króla. Kadzidło to mieszanina rozmaitych aromatycznych żywic, kory, ziół i drewna, które podczas spalania wydzielały mocny zapach. Kadzidło było używane w świątyniach podczas składania ofiar Bogu - było symbolem modlitwy. Dar ten oznaczał, że Jezus jest Bogiem.
Relikwie Trzech Króli miała znaleźć św. Helena i przesłać je do Konstantynopola. Stamtąd do Mediolanu miał je sprowadzić w IV wieku św. Eustorgiusz. W XII wieku relikwie przewieziono do Kolonii. Pochód był tak tryumfalny, że przyczynił się do powstania kultu Trzech Króli w Europie Zachodniej. Relikwie złożono w relikwiarzu - wspaniałym dziele sztuki wykonanym przez Mikołaja z Verdun.
Dzień Trzech Króli jest upamiętnieniem oddania czci zapowiedzianemu Mesjaszowi, który narodził się dla wszystkich ludzi - bez względu na rasę, wyznawaną religię czy narodowość. Mędrcy reprezentują ludzi różnych języków i narodowości, którzy pozdrawiają Jezusa Chrystusa - Króla Wszechświata. W Polsce dzień Trzech Króli obchodzony jest jako dzień modlitw w intencji polskich misjonarzy, którzy jak Trzej Królowie zostawili swoje domy i poszli głosić Ewangelię „aż po krańce świata”.