Jak wynika z badań w krajach uprzemysłowionych, problem żylaków dotyczy od 10 do 30 proc. dorosłych, występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, bywa, że przyczyną są predyspozycje genetyczne.

Skąd się biorą żylaki?

Żylaki zdecydowanie rzadziej występują u osób prowadzących aktywny tryb życia. Lekarze wspominają o tzw. pompie mięśniowej, którą nazywane są mięśnie nóg. Jeśli są one aktywne, uciskają żyły głębokie i w ten sposób usprawniają przepływ krwi w kierunku serca. Szalenie ważna jest różnica ciśnienia krwi między naczyniami włosowatymi a sercem. Trzeba też wspomnieć o sprawnych zastawkach. To właśnie one powodują, że krew nie cofa się w żyłach. W przypadku osób zdrowych odpływa ona do serca w 90% układem żył głębokich, a 10% układem żył powierzchownych. Jeśli któryś z nich zawodzi, powrót żylny zaczyna szwankować i w żyłach głębokich gromadzi się nadmiar krwi szukającej odpływu do żył powierzchownych, które wówczas przepełniają się. W konsekwencji żyły poszerzają się i wydłużają, a następnie zmieniają się w żylaki.
Są osoby, które cierpią na żylaki z przyczyn genetycznych. Jeżeli przynajmniej jeden z rodziców miał żylaki, często przypadłość ta pojawia się również u ich dorosłych dzieci. Brak ruchu i niewłaściwy styl życia przyspieszają tylko jej rozwój. Jeżeli żylaki pojawiły się u nas z wyżej opisanych przyczyn, to mamy do czynienia z tzw. żylakami pierwotnymi. Druga kategoria natomiast - żylaki wtórne powstają w wyniku przebytych chorób żylnych, które powodują długotrwały zastój krwi, np. po zapaleniu żył głębokich. Niestety, rozwijające się żylaki mogą powodować nawroty tej choroby, co w konsekwencji może doprowadzić do zespołu pozakrzepowego. Zespół ten objawia się m.in. obrzękami nóg, brunatnymi przebarwieniami skóry lub przewlekłymi owrzodzeniami żylnymi, zlokalizowanymi w okolicy kostki przyśrodkowej.

Objawy żylaków kończyn dolnych

Otyłość i nadwaga, praca w pozycji stojącej lub długotrwała siedząca, używanie zbyt obcisłej odzieży, ciasnych butów, słaba aktywność ruchowa, a także ciąża - to tylko niektóre przyczyny powstawania żylaków kończyn dolnych. Niebezpieczne może być również opalanie się w solarium, gorące kąpiele czy korzystanie z sauny. Warto znać te przyczyny, ponieważ pierwszy etap rozwoju choroby jest słabo rozpoznawalny. Początkowo osoby dotknięte niewydolnością żylną skarżą się na uczucie ciężkości nóg. Bywa, że w krótkim czasie pojawiają się też pierwsze bóle. Są osoby, które skarżą się na ich obrzęki. Pieczenie i skurcze stóp to kolejne nieprzyjemne objawy tej choroby. Z pewnością żadna z pań nie jest też zachwycona pojawianiem się fioletowych żyłek, tzw. pajączków, które najczęściej widoczne są po wewnętrznej stronie ud i w okolicach kolan - jest to efekt przechodzenia krwinek czerwonych przez niewydolne naczynia włosowate. Kto z nas nie zmartwiłby się żylakami wyglądającymi jak sznurki. Widoczne bywają też kłębuszki podskórne.

Właściwa dieta

Myśląc o zdrowych nogach, warto pamiętać o stosowaniu właściwej diety. Może ona nie tylko zapobiegać pojawieniu się przewlekłej niewydolności żylnej, ale i skutecznie wspierać jej leczenie. Czasami wystarczy zmienić nieco nasze przyzwyczajenia. Nie będzie to trudne, bo występujące w tej diecie produkty należą do bardzo smacznych. Zachęca się szczególnie do jedzenia owoców i warzyw, poleca się też produkty czekoladopochodne. Warto pić zamiast czarnej herbaty - zieloną oraz soki i wina.

Leczenie żylaków

Właściwy styl życia jest jednym z najistotniejszych elementów leczenia przewlekłej niewydolności żylnej. Warto zatem pamiętać, by unikać zarówno długotrwałej pozycji stojącej, jak i siedzącej. Wykonując zawody związane z takimi pozycjami ciała, należy, w miarę możliwości, robić sobie przerwy i trochę pospacerować lub dla odmiany odpocząć w pozycji leżącej. Nasz organizm potrzebuje ruchu, dlatego zaleca się, w zależności od wieku i stanu zdrowia, uprawianie gimnastyki, bieganie, pływanie, taniec, jazdę na rowerze lub coraz bardziej u nas popularny nordic walking, polegający na szybkim, miarowym maszerowaniu z użyciem kijków. Należy jednak zwrócić uwagę, by nie obciążać nadmiernie stóp. W chorobie żylakowej ważne jest utrzymanie stosownej wagi. Także w przypadku przewlekłej niewydolności żylnej nadwaga ma fatalne konsekwencje. Pomyślmy więc, oczywiście, jeśli lekarz zaleci, o zrzuceniu kilku lub, jeśli trzeba, kilkunastu kilogramów. Ładna sylwetka będzie się dobrze prezentować w luźnej, wygodnej odzieży. Podczas leczenia żylaków nie zaleca się noszenia obcisłych ubrań, np. rajstop, skarpet czy spodni legginsów i za małych butów. Często to właśnie one utrudniają swobodny przepływ krwi w kończynach dolnych. Niewygodne buty można skorygować, kupując odpowiednie wkładki. Paniom zaleca się, aby nie nosiły butów na obcasach wyższych niż pięć centymetrów. Specjaliści przestrzegają osoby borykające się z problemem żylakowym przed zbyt długim opalaniem się w solarium i na słońcu. Niebezpieczna jest też depilacja gorącym woskiem czy za wysoka temperatura w mieszkaniu. Unikać trzeba gorących kąpieli, sauny, a nawet ogrzewania podłogowego. Zatem - nie przegrzewajmy naszych nóg. Odpowiednie krążenie w żyłach zapewniają zimne prysznice, które napinają ścianki naczyń żylnych i zdecydowanie polepszają przepływ krwi przez żyły. Dobrze jest także przynajmniej 10 minut dziennie poleżeć z nogami uniesionymi do góry.

Kompresoterapia

Leczenie żylaków jest procesem złożonym, dlatego powinno ono przebiegać wielokierunkowo. Lekarz prowadzący może zalecić pończochy lub podkolanówki ze stopniowym uciskiem. Stosowanie takiej odzieży specjalistycznej nosi nazwę presoterapii lub kompresoterapii. Choć jest to metoda stosowana raczej w profilaktyce niż w leczeniu, ma wielu zwolenników.

Farmakoterapia

Jeśli chcemy zabezpieczyć się przed chorobami żył lub jeżeli już chorujemy na żylaki, warto pomyśleć o wsparciu farmakologicznym. Należy zażywać substytuty diety lub leki poprawiające napięcie ścian naczyń krwionośnych. W aptekach znajduje się obecnie cała gama dostępnych tego typu środków, ważne jednak, by zwrócić uwagę na ich skład. Na etykiecie powinny znaleźć się przykładowo takie składniki, jak: diosmina, diosmina z hesperydyną, trokserutyna, saponiny kasztanowca - escyna czy glikozydy kasztanowca - eskulina. Ich zadaniem jest działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe. Wymienione wyżej składniki zdecydowanie zmniejszają kruchość ścian naczyń żylnych. Dodatkowo diosmina wykazuje działanie ochronne wobec naczyń żylnych, zwiększając napięcie ich ścian. Wspomagająco miejscowo można stosować również maści i żele. Specjaliści podkreślają jednak, że sukces w leczeniu zależy od tego, czy pacjent stosuje zalecane preparaty regularnie.

Skleroterapia

Chociaż nie jest to metoda stosowana przy usuwaniu dużych żylaków, bywa wykorzystywana we wczesnym etapie przewlekłej niewydolności żylnej. Polega ona na ostrzykiwaniu żyłek substancją wywołującą stan zapalny. Pojawia się on w miejscu podania, następnie żyłki włóknieją i zanikają. Skleroterapia stosowana jest również jako metoda uzupełniająca leczenie operacyjne do eliminowania pojedynczych żylaków, żył siatkowatych i „pajączków”.

Na ratunek chirurgia

Niestety, w przypadku zdiagnozowania przez lekarza rozwiniętej choroby żylakowej na ratunek wzywana bywa chirurgia jako główna metoda leczenia. W ramach tzw. chirurgii jednego dnia często zabiegi wykonuje się poza szpitalem. Chirurg nie tylko stara się usunąć przyczynę choroby, ale również poprawić wygląd nóg.

Dbajmy o siebie

Pamiętajmy jednak, że przewlekła niewydolność żylna może się pojawić na pewnym etapie naszego życia. Kiedy zauważymy jej pierwsze objawy, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu i nie czekać, aż przejdzie w stan zaawansowany, gdy konieczna już będzie interwencja chirurga. Stosujmy więc mądrą profilaktykę, pamiętajmy przede wszystkim o aktywności fizycznej i zdrowej diecie uzupełnianej odpowiednimi jej substytutami. Moment, w którym założenie spódnicy lub spodni do kolan będzie problemem, wcale nie musi nadejść.