Podczas 53. posiedzenia Senatu, 29 kwietnia br. podjęliśmy uchwałę o uczczeniu św. abp. Józefa Bilczewskiego, metropolity lwowskiego, w 150. rocznicę jego urodzin (1860-1923). Uhonorowaliśmy jedną z najpiękniejszych postaci Kościoła katolickiego w latach przed odrodzeniem się Rzeczypospolitej Polskiej po mrocznych czasach zaborów. Uchwała Senatu przypomina i upamiętnia gorący patriotyzm abp. Józefa Bilczewskiego, wielką miłość Ojczyzny i bliźniego, dobroć serca, mądrość jako wychowawcy i społecznika. Poczesne miejsce w jego listach pasterskich zajmowała tzw. kwestia społeczna, czyli ciężka dola robotników. Nazywał ją krwawiącą raną ludzkości. Dlatego osobiście nie poprzestawał na teoretycznych rozważaniach, choć miał do nich prawo jako wybitny teolog, były rektor Uniwersytetu Lwowskiego, ale w miarę swoich możliwości prowadził działalność społeczną. Popierał stowarzyszenia robotnicze, dla księży organizował specjalne kursy społeczne, zakładał szkoły, czytelnie, biblioteki, ochronki dla dzieci i młodzieży. Zachęcał do tworzenia kółek rolniczych i kas zapomogowo-pożyczkowych. Stawiał również na edukację najuboższych, nie szczędząc nań swojego grosza.
Jako senator z Częstochowy zwróciłem uwagę na bardzo ważny nurt duchowości św. abp. Józefa Bilczewskiego, mianowicie kult Matki Bożej Częstochowskiej Królowej Polski. Przypomniałem, że to on przewidując odzyskanie niepodległości, upowszechniał ideę wprowadzenia w życie ślubów królewskich Jana Kazimierza. Uświadamiał Polaków, że „Pan Bóg złączył losy nasze i zależnymi je uczynił od stopnia czci, polegającej nie tylko na słowach i uczuciach, lecz na czynach, jaką oddawać będziemy Najświętszej Pannie Królowej Polski”.
W tym celu abp Bilczewski podjął starania o oficjalne zatwierdzenie przez Stolicę Apostolską kultu Matki Bożej Częstochowskiej jako Królowej Korony Polskiej. W roku 1909 papież Pius X takie święto ustanowił dla diecezji lwowskiej i przemyskiej, zaś dla Polski święto Maryi Królowej Korony Polskiej zostało zatwierdzone przez Piusa XI w 1923 r. i przeniesione na 3 maja. To również dzięki abp. Bilczewskiemu w Litanii Loretańskiej od 1920 r. znalazło się wezwanie: „Królowo Polski - módl się za nami”. Drugim niezwykle ważnym gestem abp. Bilczewskiego dla sanktuarium Królowej Polski na Jasnej Górze było wystaranie się o nowe korony dla Cudownego Wizerunku. Przypomnę, że dla wierzącego polskiego społeczeństwa tragedią była kradzież, jakiej dokonano w nocy z 22 na 23 października 1909 r.: obrabowano Obraz Matki Bożej z perłowej sukni, papieskich koron z 1717 r. i z najcenniejszych wotów. Żałoba okryła całą Polskę. Biskupi we wszystkich zaborach zarządzili nabożeństwa pokutne. Stały się one również okazją do masowych demonstracji patriotycznych. Zuchwałe świętokradztwo wstrząsnęło nie tylko społeczeństwem w Polsce, lecz również katolikami na całym świecie. Papież Pius X wystosował do narodu polskiego specjalne orędzie, wyrażając swoje najgłębsze współczucie.
Wobec szerzących się pogłosek o zamiarze podarowania przez cara Mikołaja II diademów dla Obrazu Królowej Korony Polskiej, co dla Polaków byłoby profanacją narodowej świętości, abp Bilczewski zaangażował swój autorytet w uzyskanie koron od ówczesnego papieża Piusa X. Wysłał w tej sprawie telegram do przebywającego w Watykanie ks. prał. Adama Stefana Sapiehy, późniejszego kardynała. Decyzja Papieża została z wielką radością przyjęta przez polskie społeczeństwo. 21 kwietnia 1910 r. abp Bilczewski na czele delegacji złożonej z przedstawicieli wszystkich zaborów, przyjął w Watykanie papieski dar. Niestety, władze carskie nie udzieliły mu wizy, aby to on był koronatorem Obrazu na Jasnej Górze. Dodam, że uroczystość rekoronacji odbyła się 22 maja 1910 r. Wzięło w niej udział blisko 500 tys. wiernych. Władze carskie, pod presją opinii publicznej, nie były w stanie powstrzymać pielgrzymów, chociaż biskupom spoza Królestwa Kongresowego nie wydano wiz umożliwiających udział w uroczystości. Niektórzy z nich uczynili podobnie jak abp Bilczewski: zarządzili, aby podczas rozpoczęcia ceremonii koronacji we wszystkich kościołach jego archidiecezji przez pół godziny biły dzwony.
Po raz pierwszy po koronacji abp Bilczewski mógł dopiero w marcu 1917 r. przybyć na Jasną Górę. W czasie pobytu w Częstochowie podjął starania o usunięcie pomnika cara Aleksandra II znajdującego się na placu przed Jasną Górą. Interweniował w tej sprawie u cesarza Austro-Węgier. Ostatecznie pomnik obrażający uczucia religijno-narodowe społeczeństwa polskiego został usunięty 16 października 1917 r.
Papież Pius XI nazwał abp. Bilczewskiego jednym z największych biskupów świata. Zaś Jan Paweł II wynosząc go do chwały ołtarzy, 26 czerwca 2001 r., powiedział, że „Arcybiskup Józef Bilczewski kieruje do nas wezwanie, abyśmy ofiarnie żyli miłością do Boga i bliźniego. To ona była najwyższą regułą jego życia”. q