Wizyta Benedykta XVI

Ojciec Święty Benedykt XVI odwiedził w niedzielę 6 września dwa włoskie miasta położone w regionie Lacjum: Viterbo i Bagnoregio. Ojciec Święty przybył rano helikopterem z Castel Gandolfo do Viterbo. Odwiedził Pałac Papieży, gdzie znajduje się sala najdłuższego w historii konklawe. Kardynałowie potrzebowali aż trzech lat (1268-71), by wybrać nowego papieża. Oburzony lud zamurował ich w pałacu, rozmontował dach i trzymał o chlebie i wodzie, aby przyspieszyć wybór. Na błoniach Valle Faul u stóp pałacu Benedykt XVI odprawił Mszę św., w czasie której wygłosił homilię i odmówił z wiernymi modlitwę „Anioł Pański”. Po obiedzie zatrzymał się przy sanktuarium św. Róży i odwiedził sanktuarium Madonna della Quercia.
Po południu Ojciec Święty przybył do Bagnoregio, gdzie w katedrze św. Mikołaja pomodlił się przy relikwiach św. Bonawentury, a następnie na placu św. Augustyna wygłosił przemówienie do mieszkańców miasta. Wieczorem Papież udał się helikopterem do Castel Gandolfo.

Historia papieży i papiestwa związana jest nierozerwalnie z Rzymem - miastem, które w czasie ziemskiej działalności Jezusa było stolicą Cesarstwa Rzymskiego, a później stało się siedzibą namiestników Chrystusa. Rzym jest więc par excellence miastem papieskim. Są również inne miasta, które - z różnego tytułu - roszczą sobie pretensje do miana „papieskie”. Najbardziej znany jest Awinion - na południu Francji, gdzie w latach 1309-77 rezydowało aż siedmiu papieży (do dziś można podziwiać tam wspaniały, ufortyfikowany Pałac Papieski). Inną miejscowością, która nie bez przyczyny szczyci się tytułem „Cittŕ dei Papi” (miasto papieży), jest Viterbo - miasto w regionie Lacjum, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Rzymu. Wybrano tu pięciu papieży, z których czterech zostało także pochowanych w miejscowych kościołach; osiemnastu papieży rezydowało w Viterbo dłużej niż pół roku, w sumie w poprzednich wiekach odwiedziło miasto czterdziestu dziewięciu następców św. Piotra. Wynika z tego, że Benedykt XVI jest pięćdziesiątym papieżem przebywającym w Viterbo. Pierwszym papieżem, który zamieszkał w tym starożytnym mieście, był Eugeniusz III - uczeń św. Bernarda z Clairvaux, opat rzymskiego klasztoru w Tre Fontane, wybrany na Stolicę Apostolską w 1145 r.
Należy wyjaśnić, że w XII i XIII wieku papieże decydowali się na pobyt poza Rzymem ze względu na bezpieczeństwo swoje i Kurii Rzymskiej - sytuacja w mieście była niepewna, co wiązało się z konfliktem między papiestwem a cesarzami (walka o inwestyturę) oraz częstymi starciami między guelfami (zwolennikami papieża) i ghibellinami (zwolennikami cesarza). Z tego to właśnie powodu w 1257 r. również Aleksander IV zdecydował się przenieść Kurię Rzymską do Viterbo. Przez następne 24 lata miasto to było siedzibą papiestwa.
Papieże mieszkali w dawnym Pałacu Biskupim, który został powiększony, aby mógł spełniać zadania rezydencji papieskiej. Był on wielokrotnie przebudowywany, ale zachowała się szczególnie dobrze dawna Sala Konsystorza z gotyckimi, arkadowymi oknami (biforiami) oraz przylegająca do niej wykwintna, również gotycka loggia, które stały się symbolem miasta. Do dziś można podziwiać otaczającą pałac średniowieczną starówkę z XIII-wiecznymi kamienicami.
W Viterbo wybierano kolejnych papieży: Urbana IV, Grzegorza X, Jana XXI, Mikołaja III oraz Marcina IV. Do historii przeszło zebranie kardynałów, którzy zgromadzili się, by wybrać następcę zmarłego w 1268 r. Klemensa IV. Kolegium kardynalskie podzieliło się na dwie frakcje: jedna chciała wybrać na papieża kardynała z Francji, druga - kardynała włoskiego. Mijały miesiące i lata, lecz kardynałowie nie potrafili znaleźć kompromisu. W końcu burmistrz rozkazał zamknąć kardynałów na klucz w Pałacu Apostolskim. Gdy i to nie pomogło, zdesperowani mieszkańcy miasta podjęli radykalną decyzję: zaczęli purpuratom racjonować żywność oraz zdjęli część pałacowego dachu, co spowodowało, że kardynałowie byli narażeni na działanie słońca i na deszcz. Posunięcie okazało się skuteczne - w krótkim czasie (dokładnie 1 września 1271 r.) wybrano nowego papieża, który przybrał imię Grzegorz X (kardynałowie potrzebowali na to 33 miesięcy!).
Po łacinie zamknąć „na klucz” brzmi „cum clave”, dlatego zgromadzenie kardynałów, które wybrało wówczas papieża, nazwano konklawe. Termin ten przyjął się i jest używany do dnia dzisiejszego, a Viterbo należy uznać nie tylko za miasto papieży, lecz również za miasto pierwszego konklawe. Metodę zamykania kardynałów „na klucz” podczas wyboru papieża zaaprobował już sam Grzegorz X na soborze w Lyonie - aby konklawe było ważne, kardynałowie powinni być odizolowani, co ma zapobiec jego przedłużaniu się oraz wywieraniu wpływu na purpuratów.
Wizyta Benedykta XVI w Viterbo jest niejako przypieczętowaniem historycznych związków papiestwa z tym dziś prowincjonalnym, lecz godnym poznania włoskim miastem.

Papieże i Viterbo

W Viterbo wybrano pięciu papieży. Byli to:
Urban IV (1261-64)
Grzegorz X (1271-76)
Jan XXI (1276-77)
Mikołaj III (1277-80)
Marcin IV (1281-85)

Viterbo

odwiedziło pięćdziesięciu papieży

zamieszkiwało tu trzydziestu trzech papieży

pochowano tu czterech papieży:
- Aleksander IV - w katedrze
- Klemens IV - w kościele św. Franciszka
- Hadrian IV - w kościele św. Franciszka
- Jan XXI - w katedrze