Ks. Ptasznik: Benedykt XVI chciał, by Polacy dali świadectwo wiary narodom Europy

Dawid Gospodarek (KAI): Pracował Ksiądz w polskiej sekcji watykańskiego Sekretariatu Stanu od 1996 r., z pewnością miał Ksiądz możliwość poznania kard. Ratzingera jeszcze zanim został wybrany papieżem. Jak go Ksiądz wspomina?

Ks. Paweł Ptasznik: Poznałem kard. Ratzingera już na początku mojej pracy w Sekretariacie Stanu. Ojciec Święty Jan Paweł II przekazywał swoje teksty, zwłaszcza te o większej wadze, z prośbą o konsultację od strony teologicznej z kard. Ratzingerem, prefektem Kongregacji Nauki Wiary. To dało mi okazję, żeby od czasu do czasu się z nim spotkać, posłuchać jego uwag i przekazać papieżowi. To były często krótkie, ale bardzo dobre i owocne spotkania. Kard. Ratzinger był człowiekiem bardzo otwartym, skromnym i wrażliwym, delikatnym. Dla mnie to były bardzo ważne spotkania, bo mogłem uczyć się jego sposobu myślenia, widzieć, w jaki sposób analizuje teksty, udziela uwag czy rad. To była bardzo ciekawa współpraca.

- Zna Ksiądz pracę w Sekretariacie Stanu za pontyfikatu Jana Pawła II i Benedykta XVI. Czy mógłby Ksiądz opowiedzieć o różnicach współpracy z tymi papieżami?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

– Z Janem Pawłem II miałem codzienny kontakt. Z papieżem Benedyktem już rzadszy, związany z pracą i ze sprawami dotyczącymi Kościoła w Polsce. Ale to były bardzo dobre spotkania.
Najwięcej czasu razem spędziliśmy, podczas gdy papież Benedykt przygotowywał swoją pielgrzymkę do Polski. Muszę powiedzieć, że Ojciec Święty bardzo dużą uwagę przykładał do tej pielgrzymki. Bardzo zależało mu na tym, żeby ze swoim przesłaniem trafić do Polaków. Prosił o dokładne informacje o życiu Kościoła, o życiu kraju, o problemach, aktualnych wówczas sprawach. A równocześnie, kiedy przygotowywał swoje teksty, prosił o to, żeby wyrazić swoją opinię, swoje uwagi na ich temat.
W trakcie pielgrzymki również towarzyszyłem dość blisko papieżowi Benedyktowi, żeby ewentualnie tłumaczyć to, co spotykani ludzie chcieli mu powiedzieć, a także kiedy on spontanicznie chciał coś wyrazić. To była bardzo ciekawa przygoda, chociaż oczywiście bardzo wymagająca.

- A co dla samego papieża Benedykta podczas tej pielgrzymki było najważniejsze, najbardziej poruszające?

Reklama

– Mottem tej pielgrzymki było „Trwajcie mocni w wierze”. Ojciec Święty cenił naród polski i Kościół w Polsce za to przeżywanie wiary, które manifestowało się zwłaszcza w okresie pontyfikatu Jana Pawła II. Uważał, że jest to wielkie bogactwo. Miał na względzie to, że takie emocjonalne, entuzjastyczne przyjmowanie nauczania Jana Pawła II po latach może się w Polsce zmienić. Starał się więc Polakom przypomnieć, a nawet prosić wprost – jak to miało miejsce podczas Mszy świętej na krakowskich Błoniach – by trwali w tej wierze, którą zachowali do tej pory. Więcej, żeby dawali świadectwo wiary wśród narodów Europy i świata.
Cenne było dla mnie osobiście spotkanie z duchowieństwem, z prezbiterami, kiedy uświadamiał nam, że kapłan powinien być specjalistą od spotkania z Bogiem, a nie od wszystkich rzeczy, jakich świat od niego oczekuje.
W tamtym przemówieniu do kapłanów pojawił się wątek bardzo ważny dzisiaj. Papież wspomniał o ocenianiu historii z punktu widzenia aktualnych doświadczeń. Ostrzegał przed przyjmowaniem aroganckiej pozy sędziów przeszłości, rzucaniem nieudokumentowanych oskarżeń, i ocenianiem postaw bez brania pod uwagę ówczesnych uwarunkowań. Wtedy odnosił się do ataków na ludzi Kościoła pod pretekstem tzw. "lustracji”, ale wydaje się, że w innym kontekście jest to aktualne i dziś. Myślę, że warto byłoby do tych tekstów wracać.
Do młodych Benedykt XVI mówił o tym, że swoją przyszłość powinni budować na skale, którą jest Chrystus, i że to jest wyzwanie, ale równocześnie gwarancja godnego i szczęśliwego życia. Młodzież bardzo dobrze to przemówienie przyjęła.
Tematów było bardzo wiele. Pielgrzymka była trochę śladami Jana Pawła II. Papież Benedykt starał się podtrzymywać to, co Jan Paweł II zasiał w sercach Polaków podczas swojego pontyfikatu.

- Bardzo przejmująca podczas tej pielgrzymki była wizyta w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz. I przemowa papieża, ale też znak tęczy, który się wtedy pojawił…

– To na pewno był bardzo trudny moment dla Benedykta, ale z punktu widzenia doświadczenia wiary i spojrzenia na wszystkie te wydarzenia, których symbolem jest obóz Auschwitz, Benedykt z odpowiedzialnością człowieka wiary przepraszał Boga za to, co się wydarzyło, ale równocześnie przepraszał tych, którzy ucierpieli z winy jego rodaków. To była taka teologia historii, która pokazywała, że odpowiedzialność za to, co się dzieje, owszem ponoszą ludzie, którzy wywołują pewne wydarzenia, ale równocześnie w pewien sposób spoczywa ona na całym społeczeństwie, które akceptuje albo wręcz uczestniczy w tych aktach, jakie były powodem cierpienia innych ludzi.

- A dla Księdza osobiście co najważniejsze było w pontyfikacie Benedykta XVI?

– Ojciec Święty Benedykt na początku swojego pontyfikatu mówił, że chciałby kontynuować to, co Jan Paweł II rozpoczął i co realizował przez 27 lat. Ale też wyraźnie twierdził, że nie jest w stanie robić tego w ten sam sposób. Wiadomo, że każda osobowość jest inna i każdy ma inne dary, które może przekazywać. Myślę, że tu Benedykt stanął na wysokości zadania, z całą swoją mądrością i wiarą starał się Kościół prowadzić w tym samym kierunku co Jan Paweł II, realizując również to, co postanawiał Sobór Watykański II. Równocześnie wykazywał się pewnym nowym spojrzeniem na różne kwestie, które w Kościele były żywe albo narastały z końcem pontyfikatu Jana Pawła II, choćby jeśli chodzi o kwestię liturgii, relacji z lefebrystami czy relacjami ekumenicznymi zwłaszcza z Kościołem anglikańskim.
A dla mnie osobiście najważniejsze było jego świadectwo wiary, troska o to, aby prawda Ewangelii o Chrystusie i o człowieku, który tylko w Nim ma zbawienie, trwała i była przekazywana przez Kościół jednoznacznie. Żeby wynikające z niej reguły życia osobistego i społecznego nie były zafałszowane relatywizmem.

"Upamiętnienie 50. rocznicy rozpoczęcia Soboru Watykańskiego II, otwarcie Roku Wiary i Synod Biskupów poświęcony nowej ewangelizacji potwierdzają wolę Kościoła angażowania się z większą odwagą i zapałem w missio ad gentes, aby Ewangelia dotarła aż na krańce ziemi" - napisał Benedykt XVI w orędziu Światowy Dzień Misyjny 2012 r., który będzie obchodzony w najbliższą niedzielę 21 października. Papież przypomniał, że "jedną z przeszkód w ożywieniu zapału ewangelizacyjnego jest bowiem kryzys wiary, nie tylko w świecie zachodnim, ale u znacznej części ludzkości, która jednak odczuwa głód i pragnienie Boga, i powinna być zachęcana i prowadzona do chleba życia i żywej wody, jak Samarytanka, która udaje się do studni Jakuba i rozmawia z Chrystusem". Ojciec Święty podziękował Papieskim Dziełom Misyjnym, które są "narzędziem współpracy w powszechnej misji Kościoła w świecie". Publikujemy tekst papieskiego orędzia. Potrzebne są nowe formy przekazywania Słowa Bożego «Powołani, aby (...) ukazywali blask Słowa prawdy» (Porta fidei, 6) Drodzy bracia i siostry! Obchody Światowego Dnia Misyjnego mają w tym roku bardzo szczególne znaczenie. Upamiętnienie 50. rocznicy rozpoczęcia Soboru Watykańskiego II, otwarcie Roku Wiary i Synod Biskupów poświęcony nowej ewangelizacji potwierdzają wolę Kościoła angażowania się z większą odwagą i zapałem w missio ad gentes, aby Ewangelia dotarła aż na krańce ziemi. Ekumeniczny Sobór Watykański II, w którym uczestniczyli biskupi katoliccy pochodzący ze wszystkich zakątków ziemi, był jasnym znakiem uniwersalności Kościoła, zgromadził bowiem po raz pierwszy tak wielu ojców soborowych przybyłych z Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej i Oceanii. Byli to biskupi misjonarze i biskupi rdzenni, pasterze wspólnot istniejących wśród ludności niechrześcijańskiej, którzy na obradach Soboru ukazywali obraz Kościoła obecnego na wszystkich kontynentach i którzy stawali się wyrazicielami złożonych rzeczywistości ówczesnego tak zwanego «Trzeciego Świata». Bogaci w doświadczenia zdobywane w swej pracy pasterzy Kościołów młodych i tworzących się, ożywiani zapałem do szerzenia królestwa Bożego, przyczynili się oni w istotny sposób do potwierdzenia potrzeby i pilności ewangelizacji ad gentes, a zatem do postawienia w centrum eklezjologii misyjnej natury Kościoła. Eklezjologia misyjna Współcześnie misyjność nie uległa osłabieniu, co więcej, nastąpił wydatny rozwój refleksji teologicznej i pastoralnej w tym zakresie, a zarazem znów jawi się ona jako pilna, zwiększyła się bowiem liczba osób, które jeszcze nie znają Chrystusa: «Ogromna jest liczba ludzi czekających jeszcze na Chrystusa» — pisał bł. Jan Paweł II w encyklice Redemptoris missio na temat nieustającej aktualności mandatu misyjnego, i dodawał: «Nie możemy być spokojni, gdy pomyślimy o milionach naszych braci i sióstr, tak jak my odkupionych krwią Chrystusa, którzy żyją nieświadomi Bożej miłości» (n. 86). Ja również, ogłaszając Rok Wiary, napisałem, że Chrystus «dzisiaj, tak jak wówczas, posyła (...) nas na drogi świata, abyśmy głosili Jego Ewangelię wszystkim narodom ziemi» (Porta fidei, 7); głoszenie ewangelicznego orędzia, jak wypowiadał się także sługa Boży Paweł VI w adhortacji apostolskiej Evangelii nuntiandi, «nie jest czymś takim, co Kościół mógłby dowolnie albo wykonywać, albo nie wykonywać, ale jest zadaniem i obowiązkiem, nałożonym mu przez Pana Jezusa, ażeby ludzie mogli wierzyć i dostąpić zbawienia. Głoszenie Ewangelii jest zgoła konieczne, jest jedyne w swoim rodzaju i nic go nie może zastąpić» (n. 5). Musimy zatem znów działać z taką samą gorliwością apostolską, jaka cechowała pierwsze wspólnoty chrześcijańskie, które choć były małe i bezbronne, potrafiły przez głoszenie i świadectwo szerzyć Ewangelię w całym wówczas znanym świecie. Nic zatem dziwnego, że Sobór Watykański II i późniejsze Magisterium Kościoła kładą szczególny nacisk na zadanie misyjne, które Chrystus powierzył swoim uczniom i w które musi zaangażować się cały lud Boży, biskupi, kapłani, diakoni, zakonnicy, zakonnice, świeccy. Troska o głoszenie Ewangelii w każdej części ziemi obowiązuje przede wszystkim biskupów, którzy są bezpośrednio odpowiedzialni za ewangelizację świata, zarówno jako członkowie Kolegium Biskupów, jak też jako pasterze Kościołów partykularnych. Oni bowiem «zostali konsekrowani nie tylko dla jakiejś diecezji, ale i dla zbawienia całego świata» (Jan Paweł II, Redemptoris missio, 63), jako «głosiciele wiary, którzy prowadziliby do Chrystusa nowych uczniów» (por. Ad gentes, 20), i sprawiają, że «duch i zapał misyjny Ludu Bożego stają się (...) widzialne, i w ten sposób cała diecezja staje się misyjna» (tamże, 38). Ewangelizacja jako pierwszorzędne zadanie W przypadku pasterza zadanie głoszenia Ewangelii nie ogranicza się zatem do dbania o cząstkę ludu Bożego, powierzoną jego trosce duszpasterskiej, ani do wysłania paru kapłanów, świeckich mężczyzn czy kobiet jako fidei donum. Powinno ono objąć całą działalność Kościoła partykularnego, wszystkie jego sektory, krótko mówiąc, całą jego istotę i działalność. Sobór Watykański II wyraził to jasno, a późniejsze Magisterium z mocą potwierdziło. Wymaga to nieustannego dostosowywania stylów życia, programów duszpasterskich i organizacji diecezji do tego fundamentalnego wymiaru istoty Kościoła, zwłaszcza w naszym świecie, który ulega ciągłej zmianie. Dotyczy to także instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego, jak również ruchów kościelnych: wszystkie elementy wielkiej mozaiki Kościoła muszą czuć się mocno zobowiązane poleceniem Pana, by głosić Ewangelię, tak aby Chrystus był zwiastowany wszędzie. My pasterze, zakonnicy, zakonnice i wszyscy wierzący w Chrystusa powinniśmy iść w ślady apostoła Pawła, który jako «więzień Chrystusa (...) dla pogan» (Ef 3, 1) pracował, cierpiał i walczył o to, aby dotrzeć z Ewangelią do pogan (por. Ef 6, 19-20), nie szczędząc sił, czasu i środków, aby umożliwić poznanie orędzia Chrystusa. Również dzisiaj misja ad gentes powinna być stałym horyzontem i wzorem wszelkiej działalności kościelnej, samą bowiem tożsamość Kościoła stanowi wiara w tajemnicę Boga, który objawił się w Chrystusie, aby nam przynieść zbawienie, oraz misja dawania o Nim świadectwa i głoszenia Go światu aż do Jego powtórnego przyjścia. Podobnie jak św. Paweł, powinniśmy troszczyć się o tych, którzy są daleko, o tych, którzy nie znają jeszcze Chrystusa i nie doświadczyli ojcostwa Boga; jesteśmy bowiem świadomi, że «współpraca musi poszerzać się dziś o nowe formy, obejmując nie tylko pomoc ekonomiczną, ale również bezpośrednie uczestnictwo w ewangelizacji» (por. Jan Paweł II, Redemptoris missio, 82). Obchody Roku Wiary oraz Synod Biskupów poświęcony nowej ewangelizacji będą okazjami sprzyjającymi ożywieniu współpracy misyjnej, zwłaszcza w tym drugim wymiarze. Wiara i głoszenie Troska o głoszenie Chrystusa skłania nas także do obserwowania historii, aby dostrzec w niej problemy, pragnienia i nadzieje ludzkości, którą Chrystus musi uzdrowić, oczyścić i napełnić swoją obecnością. Jego orędzie jest bowiem wciąż aktualne, przenika w samo serce historii i może dać odpowiedź na najgłębsze niepokoje każdego człowieka. Dlatego Kościół – wszystkie jego części – musi być świadomy tego, że «ze względu na bezkresne horyzonty misji Kościoła i złożony charakter obecnej sytuacji potrzebne są nowe formy skutecznego przekazywania słowa Bożego» (Benedykt XVI, Verbum Domini, 97). Wymaga to przede wszystkim odnowionego przyjęcia z wiarą, osobiście i jako wspólnota, Ewangelii Jezusa Chrystusa «w okresie głębokiej przemiany, jaki ludzkość przeżywa obecnie» (Porta fidei, 8). Jedną z przeszkód w ożywieniu zapału ewangelizacyjnego jest bowiem kryzys wiary, nie tylko w świecie zachodnim, ale u znacznej części ludzkości, która jednak odczuwa głód i pragnienie Boga, i powinna być zachęcana i prowadzona do chleba życia i żywej wody, jak Samarytanka, która udaje się do studni Jakuba i rozmawia z Chrystusem. Jak opowiada ewangelista Jan, historia tej kobiety jest szczególnie wymowna (por. J 4, 1-30): spotyka Jezusa, który prosi ją, by dała Mu się napić, ale potem mówi jej o nowej wodzie, która może na zawsze ugasić pragnienie. Kobieta początkowo nie pojmuje, zatrzymuje się na poziomie materialnym, ale stopniowo Pan kieruje ją na drogę wiary, która doprowadza do rozpoznania Go jako Mesjasza. Względem tego św. Augustyn stwierdza: «Po przyjęciu w sercu Chrystusa Pana cóż innego mogłaby uczynić [ta kobieta], jak porzucić dzban i pospieszyć, by głosić dobrą nowinę?» (Omelia – Homilia 15, 30). Spotkanie z Chrystusem jako żywą Osobą, która zaspokaja pragnienie serca, musi rodzić pragnienie, by dzielić się z innymi radością tej obecności i zapoznawać z nią, tak aby wszyscy mogli jej doświadczyć. Trzeba odnowić entuzjazm dla przekazywania wiary, aby rozwijać nową ewangelizację wspólnot i krajów, mających długą tradycję chrześcijańską, które tracą odniesienie do Boga, ażeby na nowo odkryły radość wiary. Troska o głoszenie Ewangelii nie powinna nigdy pozostawać na marginesie działalności Kościoła i życia chrześcijanina, ale powinna wyraźnie je znamionować, wraz ze świadomością, że jest się adresatem, a zarazem misjonarzem Ewangelii. Głównym elementem głoszenia jest zawsze to samo: kerygma Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał dla zbawienia świata, kerygma bezwarunkowej i całkowitej miłości Boga do każdego mężczyzny i każdej kobiety, której najwyższym wyrazem było posłanie odwiecznego i jednorodzonego Syna, Pana Jezusa, który raczył wziąć na siebie ubóstwo naszej ludzkiej natury, umiłować ją i odkupić od grzechu i śmierci przez złożenie siebie w ofierze na krzyżu. Wiara w Boga w tym planie miłości, urzeczywistnionym w Chrystusie, jest przede wszystkim darem i tajemnicą, które należy przyjąć w sercu i w życiu i za które trzeba zawsze dziękować Panu. Ale wiara jest darem, który został nam dany, abyśmy się nim dzielili; jest podarowanym talentem, który ma owocować; jest światłem, które nie powinno nigdy pozostawać w ukryciu, ale powinno oświetlać cały dom. Jest najważniejszym darem, jaki został nam ofiarowany w naszym życiu, i nie możemy zatrzymywać go dla samych siebie. Głoszenie przeradza się w miłość «Biada mi (...), gdybym nie głosił Ewangelii!» – mówił apostoł Paweł (1 Kor 9, 16). Te słowa brzmią z mocą dla każdego chrześcijanina i dla każdej wspólnoty chrześcijańskiej na wszystkich kontynentach. Również dla Kościołów na terenach misyjnych, Kościołów w większości młodych, często niedawno założonych, misyjność stała się naturalnym wymiarem, choć same potrzebują jeszcze misjonarzy. Bardzo wielu kapłanów, zakonników i zakonnic ze wszystkich części świata, wielu świeckich, a nawet całe rodziny opuszczają rodzime kraje, własne wspólnoty lokalne i udają się do innych Kościołów, aby dawać świadectwo i głosić imię Chrystusa, w którym ludzkość znajduje zbawienie. Jest to wyraz głębokiej jedności, dzielenia się i miłości między Kościołami, aby każdy człowiek mógł usłyszeć bądź ponownie usłyszeć orędzie, które uzdrawia, i przystąpić do sakramentów, będących źródłem prawdziwego życia. Wraz z tym wielkim znakiem wiary, która przemienia się w miłość, wspominam – i dziękuję im – Papieskie Dzieła Misyjne, które są narzędziem współpracy w powszechnej misji Kościoła w świecie. Dzięki ich działalności głoszenie Ewangelii staje się także spieszeniem z pomocą bliźniemu, sprawiedliwością względem najuboższych, możliwością oświaty w najbardziej zapadłych wioskach, opieką medyczną w odległych miejscach, uwolnieniem od nędzy, przywracaniem do życia społecznego tych, którzy są zepchnięci na margines społeczeństwa, wspieraniem rozwoju narodów, przezwyciężaniem podziałów etnicznych, poszanowaniem życia w każdej jego fazie. Drodzy bracia i siostry, modlę się o wylanie Ducha Świętego na dzieło ewangelizacji ad gentes, a w szczególności na tych, którzy ją prowadzą, aby dzięki łasce Bożej bardziej zdecydowanie rozwijała się w dziejach świata. Pragnę się modlić słowami bł. Johna Henry’ego Newmana: «Towarzysz, o Panie, Twoim misjonarzom na ziemiach, które mają ewangelizować, wkładaj w ich usta odpowiednie słowa, uczyń owocnym ich trud». Niech Maryja Dziewica, Matka Kościoła i Gwiazda Ewangelizacji, towarzyszy wszystkim misjonarzom Ewangelii. Watykan, 6 stycznia 2012 r., uroczystość Objawienia Pańskiego Papież Benedykt XVI