Włodzimierz Rędzioch: - Odnosi się wrażenie, że media nie są zainteresowane głoszeniem prawdy i obiektywnym ukazywaniem rzeczywistości. Wprost przeciwnie, ukazują wypaczony jej obraz, zgodnie z wymaganiami ideologicznymi i politycznymi ich właścicieli. De facto stają się środkami dezinformacji, środkami manipulacji masami, co bardzo wyraźnie widać ostatnio w Polsce. Co Ksiądz Arcybiskup sądzi o tym ważnym problemie?

Abp Angelo Amato: - Należy przyznać, że dziś bardzo często odnosi się wrażenie, że żyjemy w rzeczywistości sztucznej, wirtualnej, stwarzanej przez pracowników mediów i różnorodnych „opiniotwórców”. W ten sposób powstaje obraz (hologram), który nie istnieje w rzeczywistości, bo jest owocem manipulacji osobami, jak również wydarzeniami i historią. Ewangelia natomiast nie jest wytworem ludzkiego umysłu, lecz Boskim przesłaniem o rzeczywistości człowieka i kosmosu. Jest zatem jasne, że Magisterium, proponując prawdę ewangeliczną, prawdę objawioną przez Syna Bożego, napotyka przeszkody nie w przekazywaniu, ale raczej w akceptowaniu nauczania Kościoła jako wyrazu prawdy Bożej o naszej egzystencji, zasadadach etycznych, pragnieniach wolności i radości.

- Czy mógłby Ksiądz Arcybiskup podać jakiś konkretny przykład trudności w akceptowaniu przez media Magisterium Kościoła?

- Dobrym przykładem tego typu problemu jest przypadek deklaracji Dominus Iesus Kongregacji Nauki Wiary.
Już od momentu jej opublikowania, 5 września 2000 r., deklaracja wywołała chaotyczne, w większości polemiczne reakcje. Mając do czynienia z dokumentem teologicznym - krótkim, ale bogatym i złożonym - media nie zajęły się jego centralnym tematem, tzn. zbawczą uniwersalnością Chrystusa i Kościoła, lecz kładły nacisk na stwierdzenia i argumenty ekumeniczne, aby wywołać polemikę. Zamiast zaprezentować cały dokument, tytuły agencyje i pierwsze artykuły w prasie międzynarodowej przedstawiały go w tonach alarmistycznych, podkreślając, że oznacza koniec ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego, używając przy tym stereotypowych stwierdzeń: „zamknięcie się”, „powrót teologii przedsoborowej”, „antyekumenizm”.
Geofrey Wainwright, przewodniczący komitetu ekumenicznego World Methodist Council (Światowej Rady Metodystycznej), powiedział, że gdy tylko usłyszał wiadomość o publikacji dokumentu watykańskiego, otworzył stronę internetową Stolicy Apostolskiej, przeczytał go i zrozumiał, że prasa źle go przedstawiła.
Można z tego wyciągnąć wniosek, że z jednej strony współczesne media cechuje pewna powierzchowność, z drugiej - mają one wielką siłę oddziaływania. Przy czym potwierdza się reguła, że im bardziej są one powierzchowne, tym większą mają siłę oddziaływania.
Epizod z przedstawieniem dokumentu Dominus Iesus nie był bynajmniej przypadkiem odizolowanym. Instrumentalnie potraktowano również Katechizm Kościoła Katolickiego, którego zawartość zredukowano do dyskusji na temat kary śmierci i „wojny sprawiedliwej”. W tego typu przypadkach nigdy nie porusza się zasadniczego tematu dokumentów: argumentów religijnych, tematu misterium Boga i naszego zbawienia czy działalności ewangelizacyjnej Kościoła.

- Pozwolę sobie na krótką dygresję. Znam dosyć dobrze środowisko watykanistów, tzn. dziennikarzy, którzy zawodowo zajmują się działalnością Stolicy Apostolskiej, a co za tym idzie - są odpowiedzialni za ukazywanie Magisterium Kościoła ogółowi ludzi i komentowanie jego nauki. Jeden z bardzo znanych watykanistów włoskich wyznał mi przed śmiercią, że zatrudniono go w wielkim dzienniku, gdy porzucił zakon i ożenił się. Dyrektor tej laickiej i otwarcie antyklerykalnej gazety chciał mieć w redakcji kogoś kompetentnego, dobrze znającego środowisko kościelne, a jednocześnie będącego w konflikcie z Kościołem i krytycznie nastawionego do jego nauczania. To tylko jeden przykład, który jest mi dobrze znany. Wielu watykanistów przypomina sowieckich religioznawców, których formowano w moskiewskich akademiach, aby później mogli lepiej zwalczać Kościół i inne religie.
Jak więc w sytuacji, gdy większość mediów cechuje stronniczość oraz niechęć czy zdecydowana wrogość do Kościoła, należałoby prezentować dokumenty Magisterium?

- Teksty Magisterium nie są publikowane przez media w całości, problem w tym, że z reguły wybierane są te punkty, często drugorzędne, które mogą wywołać jakąś polemikę lub skandal (jest to wyrafinowana metoda fałszowania tekstu lub jego zubożania, chociaż używa się z niego cytatów). Dlatego trzeba się głęboko zastanowić nad sprawą udostępniania tekstów Magisterium mediom, zanim teksty te trafią do biskupów, kapłanów i wiernych całego Kościoła, to znaczy do tych wszystkich, dla których są one głównie przeznaczone.
Przykładem tutaj może być prezentacja Kompendium Katechizmu Kościoła Katolickiego. Kompendium nie zostało zaprezentowane dziennikarzom na konferencji prasowej w Biurze Prasowym Stolicy Apostolskiej, lecz w czasie celebracji liturgicznej (modlitwy popołudniowej - ora sesta), która miała miejsce w Sali Klementyńskiej Pałacu Apostolskiego w obecności kardynałów, biskupów oraz wiernych i katechistów z całego świata. Była to świadoma decyzja, gdyż prezentacja Kompendium jest wydarzeniem kościelnym, a nie głównie medialnym.
Jako wydarzenie kościelne, ukazanie się Kompendium miało nie być jedynie wiadomością dnia, bo takie są z reguły wiadomości dziennikarskie, lecz Dobrą Nowiną, która oświeca i prowadzi duszpasterzy i wiernych całego świata. Wybrano moment modlitwy, by ukazać, że Wikariusz Chrystusa na początku swej misji Piotrowej celebrował wydarzenie o wielkim znaczeniu duchowym i pastoralnym. Jednym słowem - prezentacja dokumentu kościelnego powinna być traktowana nie jako wydarzenie medialne, któremu towarzyszą tony sensacyjne i skandalistyczne, lecz jako ważne wydarzenie w Kościele, okazja do formacji, ewangelizacji i katechizacji.

- Co więc należałoby robić, aby prezentacja dokumentów Magisterium stała się okazją do formowania wiernych, czyli okazją duszpasterską?

- Informacje dotyczące Kościoła powinny być: wiarygodne, natychmiastowe, poprawne, przekonujące i pozytywne. W przeciwnym wypadku nawet najlepiej przygotowane dokumenty mogą zostać wypaczone przez agresywne agencje prasowe. Dlatego chciałbym się podzielić kilkoma uwagami dotyczącymi mediów katolickich: ogólnokrajowych, diecezjalnych, parafialnych oraz czasopism zgromadzeń religijnych i organizacji świeckich.
Przede wszystkim prasa katolicka nie powinna bezkrytycznie podejmować tematów mediów laickich, śledząc sztucznie stwarzane „wydarzenia religijne”. Mam na myśli np. kampanię reklamową Kodu da Vinci czy apokryficzną Ewangelię Judasza...

- Niestety, niektóre media katolickie mają kompleks niższości w stosunku do innych mediów, dlatego próbują je naśladowć i nie mają odwagi proponować własnej hierarchii wiadomości.
Przepraszam, że przerwałem Księdzu Arcybiskupowi.

-...Po drugie, dziennikarze katoliccy nie powinni uciekać się do „samookaleczania” i krytykować od wewnątrz Magisterium Kościoła. Dla przykładu: jeżeli w ramach dyskusji publikuje się opinie przeciwne celibatowi w Kościele łacińskim, należy równocześnie w sposób przekonujący podać przyczyny, które tę tradycję motywują. Jeżeli tego typu trudne argumenty pozostawi się bez odpowiedzi, stwarza się wrażenie, że zalecenia Magisterium są jedynie opiniami, z którymi można się zgadzać lub nie.

- Co jeszcze powinno charakteryzować media katolickie?

- Media katolickie powinny zwracać uwagę na dwie dziedziny: z jednej strony na bieżące wiadomości, z drugiej - na stałą formację wiernych. Przy czym przekazywanie wiadomości przez media katolickie powinno charakteryzować się postawą poszukiwania i przekazywania prawdy, w odróżnieniu od mediów laickich, które podają wiadomości w sposób polemiczny, często uciekąc się do formy dialogu, służącej w gruncie rzeczy relatywizowaniu wiadomości (podawane są diametralnie różne interpretacje faktów).

- Weźmy przykład: Jak media katolickie powinny reagować na wiadomości dotyczące wydania tzw. Ewangelii Judasza?

- W tym przypadku prasa katolicka nie może ograniczyć się do podania wiadomości, tak jakby chodziło o dokument, który pozwala na radykalnie nową interpretację chrześcijaństwa. Trzeba raczej z pomocą kompetentnych naukowców wytłumaczyć czytelnikom, że chodzi o powstałą względnie późno ewangelię apokryficzną (apokryf - pismo o tematyce biblijnej wątpliwego pochodzenia, nieumieszczone w kanonie biblijnym), znaną ojcom Kościoła, lecz nieprzyjętą przez pierwotny Kościół do kanonu - podobnie jak wiele innych apokryfów - ponieważ w sposób zafałszowany przedstawiała postać Judasza. Tak można odpowiedzieć wiernym na ich wątpliwości oraz na pytania, które sobie zadają, a jednocześnie zbić argumenty kontestatorów.

- W jaki sposób media katolickie mogą wnieść wkład w tak potrzebną dziś ciągłą formację wiernych?

- Aby wnieść wkład w formację wiernych, media katolickie muszą być twórcze, na wysokim poziomie kulturalnym, a przede wszystkim wrażliwe na wychowanie w wierze. Tradycja chrześcijańska ma dwa tysiące lat, mamy więc do dyspozycji olbrzymią liczbę dzieł (Ojcowie Kościoła, wielcy teologowie każdej epoki, święci, dzieła różnorodnych szkół duchowości i tradycji liturgicznych, sztuka), które należy proponować czytelnikom. Cywilizacja chrześcijańska to nie muzeum do zwiedzania i podziwiania, ale ciągle żywa rzeczywistość, która inspiruje i wspiera, a którą trzeba dziś dowartościować.
Media katolickie powinny także dostarczać argumentów pozwalających odpierać negatywne i bezpodstawne osądy Magisterium, a jednocześnie ciągle formować wiernych, by mogli coraz lepiej przyswajać sobie naukę Kościoła. Przyjmowanie dokumentów kościelnych zamiast być czymś nieznośnym i nudnym, może stanowić doskonały sposób formacji duszpasterzy i wiernych, by ciągle odkrywać i akceptować prawdę o objawieniu Jezusa.