Gaetano Previati (1852-1920), pochodzący z Ferrary malarz nurtu włoskiego dywizjonizmu, chciał najpierw doświadczyć drogi krzyżowej, aby ją następnie namalować. Gdy rozpoczynał pracę nad swoją niezwykłą „Via Crucis” w 1901 r. miał 49 lat. Zakupił czternaście pokaźnych rozmiarów płócien oraz wielki masywny drewniany krzyż, który towarzyszył mu przy tworzeniu dzieła. Przez dziesięć długich miesięcy, zamknięty w swoim mediolańskim atelier i pogrążony w medytacji, zmagał się z tematem męki Pańskiej. Ilekroć zdarzało mu się stracić natchnienie brał na ramiona ciężki krzyż, aby poczuć jego ciężar, próbując w ten sposób zrozumieć tajemnicę i cierpienie Jezusa. Tak powstało poruszające dzieło zrodzone z głębokiej kontemplacji, które jest owocem wiary włoskiego artysty.

Na pierwszym planie wszystkich 14 stacji drogi krzyżowej Previati ukazuje ból i mękę Chrystusa poprzez okazałą postać Zbawiciela, wypełniającą niemal cały obraz. Dominującym kolorem jest głęboka czerwień szaty Chrystusa, symbolizująca krew Jezusa, którą przelał za nas na Krzyżu.

Joanna Łukaszuk-Ritter

Ważnym elementem jest światło. Previati operuje silnymi kontrastami – niebo przesłonięte blaskiem jasnego zachodu słońca towarzyszy wejściu na Kalwarię i uderza w postacie stłoczone wokół Jezusa, przedstawione na drugim planie.

Joanna Łukaszuk-Ritter

Zamierzeniem artysty było ukazanie całego cyklu wydarzeń pasyjnych w jednym ciągu, kolejno stacja po stacji, co poprzez rytm upadków i podnoszenia się Chrystusa oraz uwypuklenie czerwonej barwy jego szaty daje efekt sekwencji filmowej. „Via Crucis” Previatiego jest dziełem nowatorskim, wykraczającym poza standardowe schematy i tradycyjną ikonografię, a zarazem bardzo religijnym, mającym wspomóc modlitwę poprzez sztukę.

Previati zrealizował swoją „Pasję” bez konkretnego zamówienie i przeznaczenia, poruszony jakby wewnętrzną potrzebą, osobistym pragnieniem wyrażenia swoich duchowych poszukiwań. Interesujące jest, że po raz pierwszy wystawił ją tuż po zakończeniu pracy, jeszcze „świeżą”, na Quadriennale Turyńskim w 1902 r., czyli nie w miejscu sakralnym.

Podziel się cytatem

„Via Crucis” jeszcze za życia artysty prezentowana była na różnych wystawach we Włoszech i za granicą. Po śmierci Previatiego w 1920 r. „Pasja” znalazła się w rękach prywatnych, kilkakrotnie próbowano umieścić ją w bazylikach czy katedrach. Ostatecznie została przekazana w 1969 r. papieżowi Pawłowi VI. Od tego czasu jest częścią kolekcji współczesnej sztuki religijnej Muzeów Watykańskich i nazywana jest „Watykańską Via Crucis”. Przez prawie 50 lat obrazy znajdowały się w salach Pałacu Apostolskiego i dopiero w 2018 r. zostały ponownie udostępnione publiczności na wystawię w Muzeum Diecezjalnym w Mediolanie, poświęconej malarzowi z Ferrary.

W tym roku ta wspaniała „Via Crucis” Gaetana Previatiego została zaprezentowana w Bazylice św. Piotra w Watykanie w okresie Wielkiego Postu. Po starannej renowacji w pracowni Muzeów Watykańskich płótna odzyskały żywe kolory i nowy blask. Był to pierwszy pokaz publiczny tego dzieła w budynku sakralnym od momentu jego powstania.