Według nowej ordynacji - w nadchodzących wyborach samorządowych wójtów, burmistrzów i prezydentów miast wybierać będziemy w głosowaniu powszechnym - bezpośrednio, czyli bez dotychczasowego pośrednictwa radnych; radnych wybierać będziemy osobno. Wzmocni to pozycje wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, gdyż uniezależni ich od partii i komitetów, uczestniczących w wyborach, a jednocześnie wzmocni ich osobistą odpowiedzialność za podejmowane decyzje, w ramach kompetencji władzy wykonawczej samorządu, jaką wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast - wraz z powoływanymi zarządami - stanowią.

Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że poza nową ordynacją wyborczą - usytuowanie i kompetencja samorządów w strukturze władzy w państwie nie zmienia się. Tymczasem przez ponad 10 lat funkcjonowania samorządów zebrało się wiele doświadczeń, przemawiających właśnie za zmianą tego usytuowania.

I tak wydaje się na przykład, że samorządy w zbyt małym stopniu partycypują w podatkach, pozostając w tej mierze nazbyt uzależnione od władz państwowych i ich agend. Tymczasem, jeśli hasło "władza samorządowa bliżej obywatela" potraktować poważnie i konsekwentnie, to właśnie ta władza dysponować powinna większym udziałem w podatkach, gdyż ona zna najlepiej potrzeby społeczności lokalnych. Inna nasuwająca się obserwacja: mimo ustawowego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej - wiele samorządów w taką działalność wchodzi pod rozmaitymi pretekstami "społecznymi", na które ustawa zezwala... Tym samym jakże często władza samorządowa staje się konkurentem dla obywatelskiej przedsiębiorczości. No a wiadomo, że gdy władza konkuruje ze zwykłym obywatelem, szanse tego ostatniego gwałtownie maleją... Jest to w dodatku sytuacja korupcjogenna, rodząca pokusę łapownictwa i przekupstwa, a także wielkiego marnotrawstwa publicznych pieniędzy lub pompowania ich do kieszeni sprzedajnych urzędników. W samej tylko Łodzi mamy na to wiele jakże wymownych przykładów...

Dlatego, chociaż pozytywnie oceniam nową samorządową ordynację wyborczą, nie wiązałbym z nią nadmiernych nadziei co do znaczącej poprawy funkcjonowania samorządów. Tu potrzebne są zmiany głębsze.

Oczywiście, żadne, najsłuszniejsze nawet zmiany strukturalne nie zastąpią indywidualnej ludzkiej uczciwości, odporności na "pokusy" i "okazje", jakie stwarza władza. Zwłaszcza że władza tak państwowa, jak samorządowa w Polsce postrzegana jest dość powszechnie jako źródło łatwego i nieodpowiedzialnego bogacenia się kosztem publicznych pieniędzy i publicznych interesów. Na ile jest to wynikiem wadliwych struktur władzy, wyposażonej w nadmierne środki ingerowania w życie gospodarcze, a na ile wynikiem społecznej demoralizacji, społecznego efektu 50 lat komunizmu, jego walki z religią i po chrześcijańsku rozumianą uczciwością? Trudne pytanie, jedno wszakże wydaje się pewne: demokracja bez publicznej uczciwości łatwo przestaje być "ustrojem prawnym", stając się zwykłym żerowiskiem silniejszych...