Kto to był Michał Drzymała? Myślę, że na to pytanie wielu odpowie: "
Ten od wozu". Ale już na pytanie: "Gdzie znajduje się jego grób?"
odpowiedź będzie trudniejsza. Zbliża się 65. rocznica śmierci sławnego
Polaka. Jest więc okazja, aby przypomnieć Szanownym Czytelnikom tę
barwną postać.
Urodzony 13 września 1857 r. w Zdroju k. Grodziska Wlkp.
w ubogiej rodzinie Walentego i Magdaleny z Budzionków, miał jeszcze
czterech braci. Wzrastali w umiłowaniu ziemi i tradycji patriotycznej,
gospodarząc na 33 morgach. Michał, ożeniony w 1881 r. z Józefą Vetter,
robotnicą folwarczną, kilkakrotnie zmieniał miejsce zamieszkania.
W końcu nabył dwuhektarową parcelę z niewielką stodółką w Podgradowicach.
Ten maleńki okruch polskiej ziemi stał się wkrótce areną zmagań chłopa
polskiego z potężną machiną administracyjną zaborczych Prus. Na swojej
parceli chciał Michał postawić dom. Paragraf 13 ustawy z 1904 r.
zabraniał budowania domu obywatelom polskim. Michał - po dwuletnich
staraniach i mieszkaniu w maleńkim chlewiku - kupił za 350 marek
używany wóz cyrkowy, postawił na swojej parceli i zamieszkał w nim
wraz z rodziną. Tym wozem wjechał do historii. Wizyta hrabiego Czarneckiego
z grupą Francuzów na Drzymałowej posesji nadała światowy rozgłos
sprawie, której symbolem stał się wóz na kółkach. Pisały o tym wszystkie
gazety polskie, ale też wiele gazet francuskich i angielskich. Pod
wpływem "sprawy Drzymały" rozgorzała krytyka antypolskiej polityki
Prus. Wzięli w niej udział polscy posłowie w sejmie pruskim i parlamencie
Rzeszy. Włączyli się także najwybitniejsi wówczas literaci: H. Sienkiewicz,
L. Tołstoj, M. Maeterlinck, H. G. Wells i inni. Podgradowice i wóz
Drzymały stały się miejscem odwiedzanym przez wielu Polaków. Władze
pruskie kilkakrotnie osadzały Michała w areszcie za "spowodowanie
zbiegowiska". Chłop uparty, rubaszny i z fantazją każde aresztowanie
wykorzystywał do manifestowania swojej polskości. Prowadzony przez
żandarmów, śpiewał hymn narodowy i inne polskie pieśni.
Wkrótce Komitet Bohatera Drzymały w Poznaniu zebrał składki
od Polaków z trzech zaborów i zakupił nowy wóz z kuchenką i dwoma
pokojami. Ten podarunek od rodaków ustawił Michał na swej parceli
w kwietniu 1908 r. Urzędnicy pruscy na nowo przystąpili do nękania
nieustraszonego chłopa i wydali rozkaz, aby wóz nie stał w jednym
miejscu dłużej niż 24 godziny. Na to również znalazł Michał odpowiedź.
Codziennie - początkowo przy pomocy sąsiadów, a później samodzielnie
- przesuwał wóz na inne miejsce, co skrupulatnie odnotowywał wachmeister
Zingiel. W końcu - w 1910 r. Michał przewiózł swój legendarny wóz
do Krakowa na obchody 500-lecia bitwy pod Grunwaldem, gdzie wzbudzał
ogromną sensację. Po tych obchodach bohater został zapomniany. Zamieszkał
w ziemiance i zarabiał furmanieniem na skromne utrzymanie swojej
rodziny. Dopiero w 1925 r. pisarz Józef Weyssenhoff przypomniał "
sprawę Drzymały". Zaprosił Michała do Bydgoszczy i w październiku
1927 r. zorganizował spotkanie Drzymały z prezydentem RP Ignacym
Mościckim. W wyniku tego spotkania Michał otrzymał stałą rentę i
60-morgowe gospodarstwo rolne z budynkami we wsi Grabówno w powiecie
wyrzyskim. Osiadł na nim wraz z rodziną w marcu 1928 r. (Obecnie
gospodarzy na nim wnuk Michała i prawnuki). Osiedlenie się Drzymały
nad ówczesną granicą polsko-niemiecką było też symbolem chłopskiego
trwania na każdym skrawku polskiej ziemi. W chwili zamieszkania w
Grabównie Michał Drzymała był już żywą legendą. Na spotkaniach w
szkołach, świetlicach wiejskich i domach prywatnych opowiadał z humorem
o swojej walce z urzędnikami pruskimi. Zmarł 25 kwietnia 1937 r.
w Grabównie. Pochowany został 28 kwietnia na cmentarzu parafialnym
w Miasteczku Krajeńskim. (Grabówno dopiero od 1974 r. jest samodzielną
parafią). Pogrzeb Drzymały był wielką manifestacją patriotyczną przy
udziale tłumów, przedstawicieli władz i licznych dziennikarzy.
We wrześniu 1939 r. Niemcy zrównali z ziemią grób Drzymały,
aby zniszczyć legendę. Gdy w 1942 r. zmarła jego żona, pochowano
ją w zupełnie innym miejscu cmentarza. Obecny grób z kamieni polnych
postawiono w 1962 r. w 25-lecie śmierci Michała Drzymały.
W rocznicę śmierci - 25 kwietnia br. o godz. 16.00 w
kościele parafialnym w Miasteczku Krajeńskim zostanie odprawiona
Msza św. za spokój duszy Michała Drzymały, a później przedstawiciele
lokalnych władz samorządowych złożą kwiaty na jego grobie.
W dobie zaniku szacunku dla polskiej ziemi trzeba przypomnieć
postać, na której grobie napisano: "Michał Drzymała - Bohater Narodowy"
.
Wóz Drzymały znajduje się w herbie gminy Miasteczko Krajeńskie.
Pomóż w rozwoju naszego portalu