Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła jest jedną z najstarszych
i obchodzonych najbardziej uroczyście w roku liturgicznym. Imiona
Piotr i Paweł należą zaś do najbardziej rozpowszechnionych. Wykazy
hagiograficzne wymieniają pod imieniem Piotr: 91 świętych i 31 błogosławionych,
pod imieniem Paweł: 56 świętych i 20 błogosławionych. Ku czci św.
Piotra i św. Pawła wystawiono wiele kościołów. W Polsce jest ich
303.
W naszej diecezji także możemy modlić się w świątyniach
pod wezwaniem tych Świętych Apostołów w: Łaszczowie, Majdanie Starym,
Terebiniu, Moniatyczach, Tworyczowie, Tarnawatce i Machnowie Nowym.
Możemy znaleźć liczne kaplice i kapliczki z wizerunkami Świętych
Apostołów Piotra i Pawła. Trudno zapewne znaleźć kościół, w którym
nie ma ich obrazu czy rzeźby.
Rok liturgiczny, poczynając od Adwentu poprzez wszystkie
swoje etapy, nieustannie prowadzi nas drogą wydarzeń zbawczych. Często
jednak daty uciekają nam niepostrzeżenie. Nie zwracamy na nie uwagi
lub wręcz nie zastanawiamy się, dlaczego właśnie tego dnia wspominamy
takie wydarzenie, lub tę właśnie osobę. Duża część dat obchodzonych
świąt jest symboliczna, część nawiązuje do historii Starego Testamentu
i świąt żydowskich, inne bezpośrednio do konkretnych osób czy wydarzeń.
Nie ma problemu, jeśli coś jest udokumentowane historycznie. W innym
przypadku opieramy się na tradycji, hipotezach, a nieraz legendach.
Dlaczego Świętych Apostołów Piotra i Pawła czcimy 29 czerwca?
Kult sięga bardzo odległych czasów i bardzo interesujących
wydarzeń. Uroczystość, którą obchodzimy 29 czerwca, bardzo szybko
rozpowszechniła się w świecie. Na uwagę zasługuje fakt, że została
włączona do obchodów liturgicznych, wcześniej niż np. Boże Narodzenie.
Już w IV w., w Rzymie czczono tych Świętych celebrując trzy
Msze św. Pierwszą w Bazylice św. Piotra na Watykanie, drugą w Bazylice
św. Pawła za Murami i trzecią w katakumbach św. Sebastiana. Kult
ten rozszerzał się bardzo dynamicznie w Kościele Zachodnim, jak i
Kościele Wschodnim. Choć trzeba dodać, że Kościół Wschodni wielkim
kultem czci św. Andrzeja, brata św. Piotra. Tak jak św. Piotr patronuje
na Zachodzie, tak św. Andrzej na Wschodzie.
Szukając odpowiedzi na pytanie o datę 29 czerwca, możemy
wskazać na trzy interpretacje. Oczywiście w każdej z nich może być
dużo prawdy i nawzajem się nie wykluczają. Są jednak bardziej lub
mniej prawdopodobne. Pierwsza z nich, najbardziej popularna, a jednocześnie
najmniej prawdopodobna, wskazuje, iż 29 czerwca jest datą męczeńskiej
śmierci Apostołów.
Trzeba krótko wyjaśnić, że zginęli on prawdopodobnie w różnych
latach i jeden dzień śmierci jest mało prawdopodobny. Najstarsze
źródła tradycji wskazywały jako miejsce śmierci męczeńskiej św. Piotra
ogrody cesarskie, które rodzina Augusta Oktawiana założyła na brzegu
Tybru, naprzeciw właściwego miasta. Znane są one pod nazwą Ager Vaticanus
- Pole Watykańskie. Cesarz August, Kaligula i Neron założyli tam
stadiony sportowe i cyrki. Tam właśnie dokonało się męczeństwo wielu
chrześcijan, pomordowanych w ogrodach Nerona i na stadionach. Tu
także poniósł śmierć św. Piotr, około 64 r., poprzez ukrzyżowanie.
Dzisiaj jest to teren po lewej stronie Bazyliki św. Piotra, gdzie
znajduje się Aula Pawła VI. Tam też znajdował się pierwotnie, prawdopodobnie
w centrum cyrku, dobrze nam znany starożytny obelisk, stojący obecnie
na środku Placu św. Piotra. Jest niemym świadkiem męczeńskiej śmierci
św. Piotra i tysięcy chrześcijan.
Św. Paweł, natomiast, poniósł śmierć męczeńską prawdopodobnie
w roku 67. Tradycja zachowała w pamięci miejsce jego męczeństwa -
Aquae Salvinae za Bramą Ostyjską. Jako obywatel rzymski zginął ścięty
mieczem. Miejsce to nazywane jest obecnie Trzy Fontanny. Legenda
głosi, że odcięta głowa św. Pawła upadła na ziemię i potoczyła się
jak piłka. W miejscach, gdzie odbiła się od ziemi, wytrysnęły trzy
źródełka.
Druga tradycja wskazuje na powiązania Apostołów i pierwszych
chrześcijan z tradycjami rzymskimi. Prawdopodobnie 29 czerwca starożytni
Rzymianie oddawali cześć legendarnym założycielom Wiecznego Miasta
Romulusowi i Remusowi. Oni to według tradycji położyli fundamenty
pod przyszłą potęgę Rzymu. Święci Apostołowie natomiast są fundamentami
Rzymu chrześcijańskiego. Ich krew przelana w Rzymie przyczyniła się
do rozkwitu wiary w Jezusa Chrystusa. Słowa i krew Apostołów przemieniły
i przemieniają to miasto w serce Kościoła. Mówi się więc, że świętu
pogańskiemu nadano zupełnie inny, chrześcijański wymiar. Czasami
możemy spotkać z określeniem, że je "ochrzczono".
Jednak w oparciu o źródła historyczne i tradycję możemy
stwierdzić, że data 29 czerwca jest datą powrotu doczesnych szczątków
św. Apostoła Piotra na miejsce ich pochowania.
Św. Piotr zginął na Polach Watykańskich i został pochowany
na najbliższym cmentarzu, na Wzgórzu Watykańskim. Natomiast ciało
św. Pawła złożono najpierw w posiadłości św. Lucyny przy drodze ostyjskiej.
Następnie przeniesiono je do katakumb św. Sebastiana przy drodze
apijskiej. Tak samo postąpiono z ciałem św. Piotra.
W pierwszych trzech wiekach często dochodziło do prześladowań
chrześcijan. Miały one niejednokrotnie przebieg bardzo krwawy. Więziono
i często skazywano na śmierć ludzi, ale także niszczono miejsca kultu.
Groby były szczególnie narażone na zniszczenie, gdyż właśnie przy
nich zbierali się wyznawcy Chrystusa. W czasie jednego z tych prześladowań
chrześcijanie z obawy przed zniszczeniem grobów i profanacją szczątków
Apostołów zabrali je ze swoich grobów i przenieśli do katakumb św.
Sebastiana. Po ustaniu prześladowań zostały ponownie przeniesione
i złożone na swoim pierwotnym miejscu. Miało to miejsce prawdopodobnie
w roku 258, gdyż od tego roku czczono Apostołów Piotra i Pawła wspólnie
i właśnie tego dnia. Dlatego ta data weszła z czasem do kalendarza
liturgicznego jako uroczystość św. Apostołów Piotra i Pawła.
Pomóż w rozwoju naszego portalu