Wiara, nadzieja i miłość w perspektywie ekumenicznej

1.Wiara, nadzieja i miłość są jakby trzema gwiazdami, które zapalają się na niebie naszego życia duchowego, aby prowadzić nas ku Bogu. Są one cnotami teologalnymi: wprowadzają nas w komunię z Bogiem i prowadzą nas do Niego. Tworzą one tryptyk, którego szczytem jest miłość, agape, tak wspaniale wyśpiewana przez św. Pawła w hymnie w 1 Liście do Koryntian. Jest on przypieczętowany następującą deklaracją: " Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy: z nich zaś największa jest miłość" (1 Kor 13, 13).
Te trzy cnoty teologalne z biegiem czasu skłaniają uczniów Chrystusa do jedności, zgodnie ze słowami św. Pawła, których wysłuchaliśmy na początku: "Jedno jest Ciało i jeden Duch (...), jedna nadzieja (...), jeden jest Pan, jedna wiara (...), jeden jest Bóg i Ojciec" (Ef 4, 4-6). Kontynuując refleksję o perspektywie ekumenicznej, którą podjęliśmy w poprzedniej katechezie, chcemy dzisiaj pogłębić rolę cnót teologalnych w drodze, która prowadzi do pełnej komunii z Bogiem w Trójcy Jedynym oraz z braćmi.
2. We wspomnianym fragmencie Listu do Efezjan Apostoł wychwala przede wszystkim jedność w wierze. Jedność ta ma swoje źródło w Słowie Bożym, które wszystkie Kościoły i Wspólnoty kościelne uznają za lampę w kroczeniu po drodze ich własnej historii (por. Ps 119, 105).
Kościoły i Wspólnoty kościelne razem wyznają wiarę w " Jedynego Pana", Jezusa Chrystusa, prawdziwego Boga i prawdziwego człowieka, i w "Jednego Boga i Ojca wszystkich" (Ef 4, 5. 6). Ta fundamentalna jedność, razem z jednością ustanowioną przez jeden chrzest, ukazuje się w sposób jasny w licznych dokumentach dialogu ekumenicznego, również wtedy, gdy pozostają jeszcze jakieś powody do zastrzeżeń. Czytamy więc na przykład w dokumencie Światowej Rady Kościołów: "Chrześcijanie wierzą, że jedyny prawdziwy Bóg, ´który dał się poznać Izraelowi, objawił się w sposób najwyższy w Tym, którego posłał´, w Jezusie Chrystusie (por. J 17, 3); wierzą, że w Chrystusie Bóg pojednał świat ze sobą (por. 2 Kor 5, 19) oraz że przez swego Ducha Świętego Bóg daje nowe i wieczne życie tym wszystkim, którzy powierzają się Jemu za pośrednictwem Chrystusa" (Światowa Rada Kościołów, Wyznawać jedną wiarę, 1992, n. 6).
Wszystkie Kościoły i Wspólnoty kościelne odwołują się do starożytnych symboli wiary oraz do definicji pierwszych soborów powszechnych. Pozostają jednak pewne rozbieżności doktrynalne, które należy przezwyciężyć, aby droga do jedności wiary osiągnęła pełnię wskazaną w obietnicy Chrystusa: "Będą słuchać głosu mego i nastanie jedna owczarnia i jeden pasterz" (J 10, 16).
3. Św. Paweł w Liście do Efezjan mówi również o jednej nadziei, do której zostaliśmy wezwani (por. Ef 4, 4). Jest to nadzieja, która wyraża się we wspólnym zaangażowaniu przez modlitwę i czynną postawę życia, aby nadeszło Królestwo Boże. W przestrzeni tego szerokiego horyzontu ruch ekumeniczny ukierunkował się na fundamentalne cele, które przenikają się między sobą jako perspektywy jedynej nadziei: jedność Kościoła, ewangelizacja świata, wyzwolenie i pokój wewnątrz ludzkiej wspólnoty.
Wysiłek ekumeniczny wyciągnął korzyści również z dialogu z ziemskimi i humanistycznymi nadziejami naszego czasu, również z nadzieją ukrytą, pozornie przegraną, z sytuacjami "bez nadziei". Wobec rozlicznych wyrazów nadziei naszych czasów, chrześcijanie, chociaż przeżywający napięcia w relacjach między sobą i doświadczeni przez podziały, zostali ukierunkowani na odkrycie i świadczenie o " jednej wspólnej racji nadziei" (Światowa Rada Kościołów, Komisja " Wiara i Ustrój", Sharing in One Hope, Bangalore, 1978), uznając, że w Chrystusie istnieje niezniszczalny fundament nadziei. Francuski poeta napisał: "Żyć nadzieją jest rzeczą trudną, łatwo zaś jest rozpaczać, a to jest wielka pokusa" (Ch. PeMguy, Il portico del mistero della seconda virtuO, ed. PleMiade, s. 538). Jednakże dla nas, chrześcijan, pozostaje zawsze aktualnym napomnienie św. Piotra, aby przyznać rację nadziei, która jest w nas (por. 1 P 3, 15).
4. Szczytem trzech cnót teologalnych jest miłość, którą św. Paweł porównuje do złotego węzła, który łączy w doskonałą harmonię całą wspólnotę chrześcijańską: "Na to zaś wszystko przyobleczcie miłość, która jest więzią doskonałości" (Kol 3, 14). Chrystus, w uroczystej modlitwie o jedność uczniów, ukazuje jej najgłębszy teologiczny fundament: "aby miłość, którą Ty (Ojcze) Mnie umiłowałeś, w nich była i Ja w nich" (J 17, 26). Ta właśnie miłość, przyjęta i stale wzrastająca, tworzy jedno ciało Kościoła, jak wskazuje nam św. Paweł: " Żyjąc prawdziwie w miłości sprawmy, by wszystko rosło ku Temu, który jest Głową - ku Chrystusowi. Z Niego całe Ciało - zespalane i utrzymywane w łączności dzięki całej więzi umacniającej każdy z członków, stosownie do jego miary - przyczynia sobie wzrostu dla budowania siebie w miłości" (Ef 4, 15-16).
5. Portem eklezjalnym miłości, a równocześnie jej niewyczerpanym źródłem, jest Eucharystia, komunia w Ciele i w Krwi Chrystusa, uprzedzająca doskonałe zjednoczenie z Bogiem. Niestety, jak już przypomniałem w poprzedniej katechezie, w relacjach między podzielonymi chrześcijanami "z powodu rozbieżności w sprawach wiary nie jest jeszcze możliwe wspólne sprawowanie tej samej Liturgii Eucharystycznej. Mimo to gorąco pragniemy odprawiać razem jedyną Eucharystię Chrystusa i to pragnienie już staje się wspólnym uwielbieniem i wspólną modlitwą błagalną. Razem zwracamy się do Ojca i czynimy to coraz bardziej ´jednym sercem´" (Ut unum sint, 45).
Sobór przypomniał nam, że "ten święty plan pojednania wszystkich chrześcijan w jedności jednego i jedynego Kościoła Chrystusowego przekracza ludzkie siły i zdolności" (Unitatis redintegratio, 24). Musimy zatem złożyć całą nadzieję "w modlitwie Chrystusa za Kościół, w miłości Ojca ku nam, w mocy Ducha Świętego" (Tamże).