Helena Dąbek: - Dlaczego ludzie nie mówią, co jest przyczyną, że nie mogą porozumieć się ze słyszącymi?

Ks. prał. Józef Sołobodowski: - Już w Starym Testamencie prorok Izajasz pisze: „Otwarte mają uszy, ale nikt ich nic słucha” (Iz 42, 20). Ludzie niepełnosprawni chcą w pełni uczestniczyć w życiu codziennym. Do tego potrzebny jest wzrok, słuch i mowa. Należycie wykształcona mowa zależy od słuchu. Jeżeli narząd słuchu jest uszkodzony - czy to od urodzenia, czy na skutek wypadku, choroby - to mowa nie może być korygowana przez mówiącego, stąd brak porozumienia między ludźmi głuchymi a słyszącymi. Na przestrzeni wieków zastanawiano się, jak umożliwić głuchym porozumienie się ze sobą i z innymi. Powstały znaki, gesty, mimika, mowa palców, pantomima. Na przełomie XIX i XX wieku ukazały się pierwsze słowniki języka migowego, a dziedzinę, która zajmowała się uczeniem tego języka nazwano surdologią (z łac. logos - mowa, surdus - głuchy). Powstały szkoły specjalistyczne kształcące dzieci i młodzież głuchą, by i one w pełni zdobywały wiedzę. Rozwój wiedzy i medycyny sprawił, że przeprowadza się szereg operacji, wszczepia inplanty, są coraz lepsze aparaty słuchowe. Wszystko po to, by ludzie głusi mogli w pełni żyć w społeczeństwie słyszących.

- Od dawna Ksiądz pełni funkcję duszpasterza głuchoniemych i niesłyszących. Był to wynik dekretu Księdza Biskupa czy powołanie, a może wcześniejsze kontakty z niesłyszącymi?

- Moje zaangażowanie w duszpasterstwie głuchoniemych jest przypadkowe. Nigdy nie miałem kontaktu z ludźmi głuchymi. Zaskoczeniem było dla mnie, kiedy ks. dziekan Schwanitz na konferencji dekanalnej odczytał komunikat Kurii Biskupiej o potrzebie wysłania kapelana diecezji chełmińskiej do Katowic na kurs języka migowego. Wybór padł na mnie. Po uzyskaniu specjalizacji z surdologii w 1972 r. bp Czapliński mianował mnie duszpasterzem głuchych na rejon grudziądzki, a w 1975 r. powierzył mi stanowisko referenta diecezjalnego duszpasterstwa głuchych w diecezji chełmińskiej. W 1992 r. bp Andrzej Suski powołał mnie na stanowisko referenta diecezjalnego w nowo utworzonej diecezji toruńskiej.

- Czy łatwo nauczyć się języka migowego?

- Tak, jak każdy obcy język wymaga zapału i chęci opanowania go. Aby poznać język migowy należy poznać najpierw psychikę głuchych, a dopiero potem wiele podstawowych migów. Słowniki dla głuchych sprzed ponad 30 laty nie drukowały migów religijnych. Dzisiaj jest łatwiej. Kazanie przygotowuje się sięgając do słownika migowego Józefa Kazimierza Hencla, który ukazał się w 1986 r., a wydał go Polski Związek Głuchych. W 2000 r. tylko dla kapłanów i katechetów ukazał się Słownik Liturgiczny Języka Migowego Bogdana Szczepankowskiego.

- Ksiądz jest także spowiednikiem głuchych. Od czego zależy stopień i łatwość porozumienia się podczas spowiedzi?

- Przede wszystkim do spowiedzi trzeba wybrać intymne miejsce. Może to być zakrystia lub kaplica bez innych osób chcących się spowiadać. Zawsze penitent podchodzi do miejsca przeznaczonego do spowiedzi (klęcznik bez kratek), a kapłan zwrócony jest twarzą w stronę penitenta. Może on też mieć spisane na kartce swoje grzechy. Po wyznaniu przed absolucją trzeba natychmiast zniszczyć kartkę.

- Często ludzie unikają kontaktu z niepełnosprawnymi, lękają się ich. Wiele ludzi uważa, że niepełnosprawność to także świat ograniczony duchowo?

- Wiemy z doświadczenia i życiowej obserwacji, że ludzie najchętniej kontaktują się ze zdrowymi tworząc grupy, z którymi można łatwo się porozumiewać. Podobnie niepełnosprawni skupiają się w grupach, bo w nich najłatwiej się rozumieją. Mają te same problemy i nimi się dzielą. Osoby te są podejrzliwe, dlatego rozmawianie z niepełnosprawnymi w obecności ludzi głuchych nie jest wskazane, ponieważ ci drudzy zawsze będą myśleć, że o nich się rozmawia. Głusi często mają żal do Boga, że nie mogą się tak modlić jak słyszący. Brak kontaktu z ludźmi słyszącymi powoduje powstawanie bariery również w rozumieniu Boga, mają żal do Boga i ludzi za upośledzenie.

- Na jakie problemy w posłudze duszpasterskiej z głuchymi napotyka Ksiądz i co mogłoby determinować dalszy rozwój pracy duszpasterskiej?

- Bardzo ważnym momentem w pracy duszpasterskiej wśród głuchych jest okazanie im serca. Szybko wyczują poświęcenie kapłana i to, że im okazuje miłość. Jest to w pełni tego słowa służba. Przez dłuższy czas mojej pracy duszpasterskiej fascynował mnie problem migracji głuchych z terenów Polski południowej na północ, w kierunku Bałtyku. Obserwowałem i rozmawiałem z rodzinami głuchych, szukając odpowiedzi na interesujące mnie pytania. Przeprowadziłem też ankietę wśród głuchych rodzin, które znałem. Potwierdziło to moje przypuszczenie, że morze dobroczynnie oddziałuje na człowieka. Młode rodziny rodzą zdrowe dzieci. Mniej jodu na południu kraju, a zwłaszcza w górach, powoduje uszkodzenie słuchu.