Archiwum diecezji zielonogórsko-gorzowskiej nie mieści się w posępnym gmaszysku, ale w budynku Kurii Diecezjalnej na pl. Powstańców Wielkopolskich w Zielonej Górze i nie jest ukryte pod ziemią. - To nie film. Tutaj nie ma co liczyć na sensację - mówi archiwista diecezji i dyrektor archiwum ks. dr Robert Kufel, który m.in. odpowiada za całość i należyty stan zbiorów. Kieruje też pracownią naukową i zarządza księgozbiorem podręcznym, prowadzi kancelarię archiwum, kronikę i dokumentację zdjęciową. - Do dyspozycji mam pracownię naukową, która jest też moim biurem, jeden magazyn główny i dwa magazyny pomocnicze. Teraz jest jeszcze trochę zamieszania, bo wciąż trwa przenoszenie zbiorów do nowego pomieszczenia, ale archiwum funkcjonuje i można z niego korzystać.

Ludzie szukają

Ale czego można szukać w archiwum, skoro nie kryje się w nim żadna tajemnica? - Szukam tam informacji potrzebnych mi do napisania pracy magisterskiej - mówi Łukasz Szuwikowski, student V roku teologii. - Informacje, które uzyskuję, są dostępne w większości tylko i wyłącznie w tym miejscu. Niektóre można co prawda zdobyć w IPN-ie lub w archiwach państwowych, ale często jest to obraz zestawiony i złożony przez organy bezpieczeństwa, więc nie do końca ukazujący prawdę.
Oprócz studentów (niekoniecznie teologii) i pracowników naukowych z archiwum korzystają też inne osoby. - Przychodzą do mnie na przykład osoby, które tworzą swoje drzewo genealogiczne, szukają informacji o przodkach. Ale pojawiają się też miłośnicy historii, którzy chociażby chcą napisać historię parafii. Nieraz przychodzą ludzie, którzy nie bardzo wiedzą, czego szukają. Wtedy służę radą - opowiada ks. Kufel. To od niego zależy, czy osoba chcąca skorzystać z zasobów archiwum otrzyma na to zgodę. Zainteresowany musi przedstawić swoją prośbę na piśmie i poinformować m.in., z jakich materiałów chciałby skorzystać i do czego są mu one potrzebne. Studenci powinni przedstawić też pismo polecające ze swojej uczelni. - Moim zdaniem, dostęp do archiwum jest bardzo prosty, przynajmniej tak jest w moim przypadku. A czasami muszę skorzystać z niego nawet kilka razy w miesiącu. Na szczęście ksiądz odpowiedzialny za archiwum jest życzliwy i przyjaźnie nastawiony, gotowy służyć pomocą i wiedzą - uważa Łukasz Szuwikowski.
Choć archiwum jest czynne codziennie (z wyjątkiem dni wolnych od pracy), zawsze lepiej umawiać się wcześniej telefonicznie. - Tak jest wygodniej, bo mam też pracę w terenie i nie zawsze jestem na miejscu - tłumaczy ks. Kufel.

Co tu jest?

Co można znaleźć w archiwum? Trzymane są tu m.in. akta Kurii Diecezjalnej, Sądu Kościelnego, a także organizacji i stowarzyszeń kościelnych. Swoje akta przekazują kapituły, dekanaty i parafie. Znajdują się tu też księgi metrykalne. - Oprócz akt w archiwum są też: księgozbiór podręczny, książki dotyczące historii regionalnej, podręczniki, różne pomoce do badań i czasopisma. Obecnie jestem w trakcie inwentaryzacji zdjęć i pieczęci. Informacje o wszystkich zbiorach dostępne są na stronie internetowej: www.archiwum.kuria.zg.pl - dodaje ks. Kufel. W siedzibie archiwum znajduje się stanowisko komputerowe, z którego korzysta się, poszukując np. sygnatur lub chcąc się upewnić, które dokumenty są udostępnione. - Nie wszystko można zobaczyć. Niektóre akta są zastrzeżone. Nie wolno mi na przykład udostępniać teczek zmarłych księży, w takim wypadku mogę tylko osobiście przygotować biogram. Dostęp do akt zastrzeżonych możliwy jest tylko po uzyskaniu zezwolenia biskupa diecezjalnego - mówi ks. Kufel.
Archiwum diecezjalne ma wielkie znaczenie historyczne, ale nie tylko. Dzięki znajdującym się w nim zbiorom można nawet odtwarzać dokumenty. - Archiwum jest w posiadaniu duplikatów ksiąg metrykalnych od 1945 r. Gdyby oryginały zginęły w parafii, zostały skradzione czy zniszczone, będzie można je zrekonstruować. Dlatego księża są zobowiązani do przekazywania duplikatu księgi co 5 lat - mówi Ksiądz Robert.
Przechowywane są tu też informacje innego rodzaju... - W archiwum odnotowane są też wszystkie przypadki wystąpienia z Kościoła osób zarejestrowanych w naszej diecezji. Nawet jeśli ktoś to zrobił za granicą, i tak informacja o tym zostaje przekazana do nas i zapisana. Ludzie często myślą, że jeśli są np. w Niemczech i wystąpią z Kościoła, żeby nie płacić podatku, to w Polsce będą mogli żyć tak jak wcześniej, bo nikt się o tym nie dowie. Potem są bardzo zdziwieni, kiedy ksiądz odmówi im udzielenia sakramentów. Tymczasem wszystkie takie informacje przechowywane są w archiwum. W 2005 r. odnotowaliśmy 109 takich przypadków - opowiada ks. Kufel.