Reklama

Barbarka - największy toruński cmentarz z okresu II wojny światowej

Od kilkuset lat Barbarka przyciągała kultem św. Barbary, gościła kupców i pielgrzymów udających się na północ Polski, zapraszała swoim urokiem mieszkańców Torunia i okolic na wypoczynek w chwilach wolnych od pracy. Od 28 października 1939 r. zaczęła być także rozpoznawana jako miejsce męczeństwa. Aresztowani jesienią 1939 r. mieszkańcy Torunia i okolic byli najczęściej przetrzymywani w Forcie VII. Nikt się nie spodziewał, że wielu z nich zakończy życie w położonym nieopodal lesie, w Barbarce. Trudno jest ustalić dokładną liczbę ofiar. Według różnych kryteriów podaje się: 328 osób, ok. 600, a nawet ok. 1000.

Niedziela toruńska 45/2006

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Do pierwszej egzekucji więźniów Fortu VII w Barbarce doszło 28 października 1939 r. Przyjmuje się, że zginęło wówczas 130 osób. Byli między nimi na pewno dwaj księża: ks. Stanisław Główczewski - proboszcz parafii w Kaszczorku oraz ks. Jan Pronobis - proboszcz z Grębocina. Był to początek tragicznych wydarzeń. Kolejne egzekucje odbywały się co tydzień w środy, aż do 6 grudnia 1939 r. Przyjmuje się, że zginęły w nich: 8 listopada - 42 osoby, 15 listopada - ok. 65 osób, 22 listopada - ok. 75 osób, 29 listopada - ok. 150 osób, 6 grudnia - 6 osób. Tylko ostatnia egzekucja została podana do wiadomości publicznej i miała być odwetem za rzekome zranienie w Toruniu jakiegoś Niemca.
O mających miejsce egzekucjach dowiadujemy się m.in. z relacji naocznego świadka, robotnika leśnego Walentego Kluski z Różankowa. Oto fragment jego wspomnień:
„Pewnego razu również w listopadzie 1939 r. przyjechałem na wezwanie do pracy do lasu Barbarki. Mogło to być i w październiku 1939 r. Zbierając w lesie grzyby, widziałem jak przyjechał samochód osobowy, z którego wysiadło 6 mężczyzn z łopatami w towarzystwie 2 strażników z karabinami na ramieniu. Mężczyźni ci pod dozorem strażników wykopali dół, po czym wszyscy wsiedli do samochodu i odjechali. W tym momencie nadjechały 2 samochody ciężarowe, z jednego wysiadło 6 mężczyzn w ubraniach cywilnych, a z drugiego - 6 umundurowanych osobników. Ustawiono ich twarzą do grobu, po czym umundurowani oddali w ich kierunku strzały, tak że wpadali wprost do grobu. Miało miejsce jeszcze dobijanie ofiar, widziałem bowiem, że oddawano strzały do grobu z pistoletu”.
Ekshumacji zamordowanych w lesie Barbarka dokonano 24 września 1945 r. i 19 października 1946 r. Odkryto wtedy 7 masowych grobów szerokości od 2 do 4 m i długości odpowiednio: 47 m, 15 m, 11 m, 10 m, 6 m, 5 m, 3 m, 5 m. Natrafiono, niestety, przede wszystkim na resztki zwęglonych zwłok. Niemcy, chcąc ukryć zbrodnię, w 1944 r. wykopali zwłoki ofiar i spalili je. O zbrodni świadczyła jednak dobitnie jedna z zachowanych mogił, w której naliczono 87 ofiar. Ciała ekshumowanych nosiły ślady przestrzeleń w okolicach piersi i czaszek. Prawdopodobnie zbrodniarze zapomnieli o tym grobie, cały obszar porósł bowiem przez kilka lat trawą i krzewami.
Na koniec spójrzmy jeszcze na ciekawą zbieżność: św. Barbara, którą od średniowiecza na Barbarce otaczano kultem, jest patronką dobrej śmierci, szczególnie dla tych, którzy umierali nagle. Czyż nie tej rzeczywistości dotykamy w martyrologium, które miało miejsce jesienią 1939 r.? Bezsprzecznie tak. Być może nawet podtoruńska Barbarka należy do nielicznych, a może nawet jest jedynym miejscem w Polsce, w którym wielowiekowy kult św. Barbary znalazł tak wyraźną kontynuację podczas II wojny światowej. Nie można wykluczyć, że niejeden z rozstrzelanych powierzał się jej opiece.
W dniach, kiedy wspominamy zmarłych, pamiętajmy także o męczennikach z podtoruńskiej Barbarki: Święta Barbaro - wstawiaj się za nimi.

Więcej informacji o św. Barbarze i Barbarce można znaleźć w opracowaniu pt. „Św. Barbara i Barbarka” pod red. W. Rozynkowskiego i ks. W. Miszewskiego, wydanym przez Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne w 2005 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2006-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Przepis na radosne życie według ks. Jana Bosko

[ TEMATY ]

św. Jan Bosko

commons.wikimedia.org

Święty Jan Bosko zasłynął, jako genialny wychowawca, nauczyciel młodzieży, pisarz i publicysta, założyciel zgromadzeń zakonnych. Często zachęcał swoich uczniów mówiąc: „bądźcie zawsze radośni, bardzo radośni!”. Radość w jego wydaniu nie oznacza jednak ciągłego, bezmyślnego uśmiechu na twarzy. Radość to postawa ducha, nastawienie wobec życia. 

Jan Bosko przyszedł na świat 16 sierpnia 1815 roku w ubogiej wiejskiej rodzinie w Becchi niedaleko Turynu, we włoskim Piemoncie. Rodzice, Franciszek Bosko i Małgorzata Occhiena, dali mu na chrzcie dwa imiona: Jan, Melchior. Kiedy chłopiec miał dwa lata, umarł mu ojciec. Wychowaniem Jana i dwóch jego braci zajęła się matka, która zaszczepiła w nich chęć do nauki i pobożność.
CZYTAJ DALEJ

Przyjmij ster na miłość, a zaczniesz doświadczać prawdziwej przemiany serca!

2025-01-13 10:43

[ TEMATY ]

homilia

rozważania

Karol Porwich/Niedziela

Rozważania do Ewangelii Mk 4, 35-41.

Sobota, 1 lutego. Dzień powszedni albo wspomnienie Najświętszej Maryi Panny w sobotę
CZYTAJ DALEJ

Jaki był ten tydzień? Najczęściej czytane artykuły na niedziela.pl

2025-02-02 03:05

[ TEMATY ]

niedziela.pl

tydzień

najczęściej czytane

Adobe Stock/Karol Porwich

Tydzień z niedzielą

Tydzień z niedzielą

Przypominamy najchętniej czytane artykuły na portalu niedziela.pl w tym tygodniu. Może Ci coś umknęło? A może chciałbyś do czegoś wrócić, na co nie miałeś czasu spojrzeć w codziennym zabieganiu? Zachęcamy do niedzielnego czytania Niedzieli.

W tym tygodniu najbardziej zaciekawił naszych czytelników artykuł o pewnym proboszczu, który podał do publicznej wiadomości, jaką kwotę zebrano podczas kolędy. Okazało się, że w tym roku zebrano pokaźną sumę i była ona nawet o 54% większa od zeszłorocznej. Dlaczego?
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję