To było wielkie przebudzenie Narodu spychanego do stanu bezwładu tysiącznymi środkami terroru i paraliżowania ducha. To było wielkie powstanie duchowe kogoś, kto przebudziwszy się, spostrzegł, że opadły z serca i z rąk kajdany lęku. To było zbiorowe wykonanie tego ewangelicznego „Wstanę i pójdę”, tak jakby słyszeli z ust Jezusa, a potem Jego proroka, wezwanie: „Wstańcie, chodźmy!”. Tak objawiło się tchnienie tego Ducha Bożego, którego przywoływał dla „tej Ziemi” Jan Paweł II na placu Zwycięstwa w roku 1979. Owiani tym Duchem Polacy zrozumieli, że Chrystus jest z nimi, że jest po ich stronie, że wzywa ich do wolności, do samostanowienia, do potwierdzenia osobowej godności odkupionych dzieci Bożych. Było to jak niespodziewane zmartwychwstanie Polski z grobu totalitarnej dyktatury, w którym usiłowano ją pogrzebać na wieki. Było to rozbudzenie poczucia człowieczeństwa przytłumionego pod wpływem systemowego kłamstwa i terroru zgodnie z przesłankami materialistycznego determinizmu i w duchu przewrotnej dialektyki.
Masowy „wybuch” „Solidarności” w połowie sierpnia 1980 r. nie pojawił się znikąd. Dążenie do wolności trwało w Narodzie od początku wojny 1939 r. i pomimo okrutnego prześladowania sił patriotycznych po 1945 r. pulsowało nieustannie w głębi życia Narodu jak drżenia ukryte w głębi wulkanu zapowiadające w przyszłości jawny wybuch. Te poprzedzające wstrząsy to protest robotników Poznania w roku 1956 („Powstanie Poznańskie”), to walka studentów o wolność słowa w 1968 r., to strajk na Wybrzeżu w 1970 r., to protest robotników Radomia w roku 1976. Te wszystkie protesty w obronie wolności i godności ludzi pracy były tłumione przemocą i polała się krew w Poznaniu i na Wybrzeżu, a w roku 1976 ponosi śmierć męczeńską ks. Roman Kotlarz.
Była to eksplozja wolności przeciw dyktaturze obcej przemocy działającej w centrum zniewolonych struktur społecznych i politycznych. Było to objawienie mocy duchowych płynących z serca chrześcijaństwa w obliczu całej mitologii ateistycznego marksizmu, usiłującego narzucić ludzkości królestwo szatana. Elementy specyficznie osobowe i etyczne oraz specyficznie chrześcijańskie są cechą najbardziej charakterystyczną tego pokojowego zrywu Narodu, potwierdzającego swoją moralną i kulturową tożsamość w obliczu świata dotkniętego duchowym paraliżem.
Dlatego właściwy charakter polskiego zrywu ujawnia fakt, że Chrystus był w centrum tych wydarzeń, że był źródłem mocy i jedności tych, którzy podjęli walkę o człowieka: nie przeciw komukolwiek, lecz w obronie człowieka.
Jednym z bohaterów tamtych wydarzeń jest ks. Roman Kotlarz, urodzony w parafii Koniemłoty w diecezji sandomierskiej. W owym 1976 r. proboszcz parafii Pelagów, nieugięty obrońca robotników i głosiciel prawdy. Za poparcie robotników uczestniczących w strajkach, został najpierw pobity w komendzie milicji, a później skatowany na plebanii przez nieznanych sprawców. Zmarł 18 sierpnia 1976 r. w wieku 48 lat. Doczesne szczątki ks. Romana Kotlarza złożono w grobie na cmentarzu parafialnym w Koniemłotach dwa dni później.
W roku obecnym przypada już 30. rocznica tragicznej śmierci księdza Romana. Uroczystość z tą rocznicą związana będzie miała miejsce 20 sierpnia 2006 r. w parafii Koniemłoty, a rozpocznie się o godz. 11.00.