Jak powstała diecezja kielecka, jakie były jej losy w pierwszych latach istnienia? Analizując tę tematykę należy mieć na uwadze szerokie tło polityczne - dowodził pierwszy prelegent, ks. dr Grzegorz Bujak, wykładowca KUL. To tło, to rządy Habsburgów i józefińska reforma, która zmierzała do dopasowania granic administracji kościelnej do granic administracji państwowej - wyjaśniał. Z drugiej jednak strony nie bez znaczenia były wojny i konflikty przynoszące wiele zmian terytorialnych i politycznych na przełomie XVIII i XIX w.
Warunki funkcjonowania Kościoła w tamtych czasach różniły się zasadniczo od obecnych. Biskupi podlegali władzy cesarskiej i obowiązywała ich przysięga wierności cesarzowi. To cesarz decydował o nominacjach biskupich - tłumaczył w następnym wykładzie ks. prof. Daniel Olszewski z WSD w Kielcach, wskazując, iż ostatecznie o wyborze Kielc na siedzibę nowo utworzonego biskupstwa zadecydowały względy ekonomiczne. Istnienie kapituły kolegiackiej, mające duże tradycje Seminarium Duchowne oraz Pałac Biskupów Krakowskich, który mógł zostać siedzibą biskupa kieleckiego, czyniły z Kielc najlepsze miejsce na stolicę nowej diecezji.
Teren diecezji kieleckiej był bardzo rozległy. Ogrom pracy duszpasterskiej spoczywał na dobrze rozwijających się wówczas domach zakonnych. Problematyce duszpasterstwa zakonów męskich i żeńskich poświęcił swój wykład dr Ryszard Skrzyniarz, adiunkt KUL.
Większość zakonów znajdujących się na terenie diecezji wywodziła się jeszcze z czasów średniowiecza. Na 22 dekanaty diecezji kieleckiej tylko w 4 nie było żadnego domu zakonnego. Na początku XIX w. na terenie diecezji istniało kilkanaście zakonów męskich oraz 6 żeńskich. Czołową rolę odgrywały Zakon Benedyktynów na Świętym Krzyżu oraz sanktuarium Grobu Bożego w Miechowie. Miejsca te odwiedzały co roku rzesze pątników. Zakres pracy duszpasterskiej zakonów był bardzo szeroki: prowadziły one szkoły elementarne, a niekiedy na wyższym poziomie, sprawowały opiekę nad chorymi i starszymi. Ponadto zakonnicy byli kaznodziejami i spowiednikami, zakładali bractwa szkaplerzne, różańcowe, św. Tekli, szerzyli kult świętych i duchowość postaci czczonych relikwii. Zakonna duchowość, połączona z dobrym przygotowaniem teologicznym i kaznodziejskim zakonników, była bliska wielu wiernym, których przyciągała bogata oprawa liturgiczna, śpiewy, procesje zakonne - mówił dr Skrzyniarz. Wielką popularnością cieszyły się zwłaszcza liturgie cysterskie i bożogrobców. Kres rozwoju zakonów przyniósł 1814 r., kiedy większość z nich uległa kasacie.
Uzupełnieniem sesji naukowej stała się okolicznościowa wystawa fotograficzno-dokumentacyjna, przygotowana w Auli bp. Czesława Kaczmarka przez alumnów WSD. Wystawa ilustruje historię Kościoła kieleckiego. Zawiera ona fotokopie bulli reaktywującej diecezję kielecką w 1882 r. i fotografie biskupów ordynariuszy diecezji kieleckiej od pierwszego - Wojciecha de Boża Wola Górskiego do obecnego bp. Kazimierza Ryczana. Znajdziemy tu także historię trzech synodów diecezjalnych, wspomnienie wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II na Ziemi Świętokrzyskiej, historię szkolnictwa katolickiego w Kielcach oraz unikatowe fotografie dotyczące wielkich duszpasterskich wydarzeń, takich jak: obchody milenijne z 1966 r., koronacja obrazu Matki Bożej Łokietkowej z 1966 r. Wielką wymowę ma długa lista kapłanów, którzy zginęli z rąk hitlerowców oraz lista kapłanów represjonowanych przez władze komunistyczne czy dokumenty dotyczące czasu uwięzienia i procesu bp. Czesława Kaczmarka. Ekspozycja zawiera także mapy, które umożliwiają śledzenie zmian terytorialnych diecezji od czasów jej powstania do chwili obecnej.
Na obchody 200-lecia powstania naszej diecezji ukazało się specjalne wydanie Kieleckich Studiów Teologicznych pod redakcją ks. Władysława Sowy. Oprócz materiałów z obecnej sesji, znalazły się tu artykuły dotyczące historii diecezji oraz wszystkich biskupów diecezjalnych już nieżyjących oraz ostatnio zmarłych biskupów pomocniczych diecezji. Znaleźć tu można również liczne mapy i fotokopie ważnych dokumentów.
W Kościele nieustannie spotyka się historia i dzisiejszy dzień. Dlatego poznanie tej historii i dziedzictwa jest tak nieodzowne do lepszego rozumienia teraźniejszości. Wyższe Seminarium Duchowne - najstarsza wyższa uczelnia w Kielcach, w szerokiej działalności naukowej nigdy nie zapominała o refleksji nad przeszłością Kościoła kieleckiego. Wielokrotnie organizując sesje naukowe, poświecone biskupom posługującym w diecezji, martyrologii Kościoła kieleckiego i wiele innych. Ta sesja - sięgająca w tematyce do początków diecezji - była dopełnieniem tej refleksji.
Sesję zakończyła wspólna modlitwa Księży Biskupów i kapłanów w intencji Kościoła kieleckiego oraz wszystkich zmarłych księży diecezjalnych.