KS. WALDEMAR KULBAT: - Księże Kanoniku, Sulejów, urocze miasto położone nad Pilicą na historycznym szlaku handlowym z Lublina przez Radom i Piotrków Trybunalski do Kalisza, ma niezwykle bogatą historię. Proszę nam przedstawić dzieje Sulejowa i parafii sulejowskiej.

KS. KAN. ZYGMUNT CZYŻ: - Pierwsze wzmianki o istnieniu osady Sulejów pochodzą z 1145 r. Osada ta należała do możnego rodu Habdanków z Krakowa. Na wzgórzu, gdzie obecnie znajduje się kościół parafialny, był niewielki gródek książęcy, z którego wojowie strzegli dóbr książęcych oraz przeprawy przez Pilicę. Ponieważ ród Habdanków był bardzo religijny, należy przypuszczać, iż w gródku mieściła się kaplica a kapelan sprawował opiekę duszpasterską nad wojami i miejscową ludnością. W 1176 r. Kazimierz Sprawiedliwy ufundował w Sulejowie opactwo cystersów, wyposażając je w liczne włości. Ponieważ zakon ten poza służbą Bożą nastawiony był na rolnictwo i rękodzielnictwo, zakonnicy mieszkając w gródku przy niewielkiej kaplicy rozpoczęli przy pomocy nadanych im jeńców wojennych karczowanie lasów i budowę klasztornych zabudowań wraz z kościołem po drugiej stronie Pilicy. Działalność zakonników w Sulejowie przyczyniła się do szybkiego rozwoju kultury rolnej i rękodzielnictwa a przez to do rozwoju Sulejowa. Sulejów stał się osadą targową. Drewniana mała kaplica już przestała wystarczać, dlatego dla miejscowej ludności wybudowano drewniany kościół i powstała parafia. Została ona erygowana w 1194 r. przez abp. gnieźnieńskiego Zdzisława. Po przeprowadzeniu się zakonników do nowo wybudowanego klasztoru na początku XIII w. ludzie zaczęli się osiedlać obok klasztoru i tak powstała istniejąca do dziś osada Podklasztorze. Sam zaś Sulejów leżący na szlaku handlowym i posiadający dogodną przeprawę przez Pilicę, z której to dzięki nadaniu króla Władysława Łokietka zakonnicy mogli pobierać myto, rozrastał się szybko i otrzymał prawa miejskie. W latach 1270-1292 Sulejów był miastem lokowanym na prawie niemieckim. W 1261 r. został spalony i zniszczony przez Tatarów. Władysław Łokietek odbywał w Sulejowie sądy i wiece, wśród nich wiec w 1318 r., na którym uchwalono wznowienie królestwa w Polsce. W początkach XVII wieku drewniany kościół już nie wystarczał a na jego miejscu wybudowano nowy, murowany z kamienia wapiennego, który przetrwał aż do końca XIX w. Sulejów został bardzo zniszczony w 1656 r. przez Szwedów. Do rozbiorów miasto było w województwie sieradzkim, opactwo cystersów w sandomierskim. W czasach rozbiorów przez Sulejów biegła granica prusko-austriacka. Od 1795 r. Sulejów znalazł się w zaborze pruskim, natomiast klasztor w zaborze austriackim. Od 1807 r. miasto, a od 1809 r. także opactwo znalazły się w Księstwie Warszawskim. W 1815 r. miasto i opactwo weszły w skład Królestwa Polskiego. Cystersi w Sulejowie przebywali do 1819 r., w którym nastąpiła kasata zakonu. Od tego czasu pozbawione opieki i rozgrabione opactwo zaczęło popadać w ruinę. W 1870 r. Sulejów utracił prawa miejskie, jednak nadal się rozwijał jako ośrodek wydobywania wapnia i handlu. W 1901 r. na miejscu starego rozebranego kościoła został położony kamień węgielny pod nowy kościół budowany z cegły w stylu neogotyckim. Kościół wybudowano w bardzo krótkim czasie, bo już w 1905 r. Msze św. i nabożeństwa były odprawiane w nowej świątyni. Konsekracja kościoła odbyła się w 1908 r., dokonał jej biskup kujawsko-kaliski Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki. Wszystko to było możliwe dzięki ogromnemu zaangażowaniu się w sprawy budowy kościoła ówczesnego proboszcza ks. Antoniego Grochowskiego i ofiarnej postawie parafian. Ta troska nie ustała po wybudowaniu kościoła, gdyż w krótkim czasie kościół zyskał piękną polichromię. W latach dwudziestych kościół otrzymał także piękny neogotycki wystrój prezbiterium wraz z ołtarzem głównym oraz ołtarzem w nawie bocznej. Z ważnych wydarzeń należy wspomnieć o otwarciu w 1904 r. kolejki wąskotorowej łączącej Sulejów z Piotrkowem Trybunalskim. W 1927 r. Sulejów odzyskał prawa miejskie.

- Ze wspomnień żyjących jeszcze mieszkańców Sulejowa, także tych mieszkańców Piotrkowa, którzy we wrześniu 1939 r. szukali ratunku uciekając na wschód wiadomo, że Sulejów poniósł wtedy wielkie straty.

- W 1939 r. podczas kampanii wrześniowej Sulejów był kilkakrotnie bombardowany przez hitlerowskie lotnictwo i został zniszczony w 80%. Podczas okupacji niemieckiej w Sulejowie znajdowało się getto, którego więźniowie zginęli później w ośrodku zagłady w Treblince. W latach 1944-45 istniał w Sulejowie obóz pracy przymusowej dla Polaków i Żydów, w którym więziono ok. 9 tys. więźniów. Ogółem w czasie okupacji zginęło 5,7 tys. mieszkańców (80% ogółu ludności) . O tych strasznych wydarzeniach, których okropność przewyższa cierpienia spowodowane najazdem Tatarów, mieszkańcy pamiętają do tej pory.

- Co można powiedzieć o dzisiejszym Sulejowie?

- Sulejów dzisiaj to niewielkie miasto liczące 5800 mieszkańców. Po wojnie został odbudowany. Obecne przemiany gospodarcze wpłynęły na istniejący przemysł. Poza wapienniczym, który ostatnio stracił na znaczeniu, istnieje drobny przemysł dziewiarski i odzieżowy. Kolej wąskotorowa została zamknięta w 1990 r. Obok Sulejowa powstał przez spiętrzenie w 1973 r. Pilicy Sulejowski Zbiornik Wodny. Nad brzegami Pilicy oraz sztucznego jeziora znajdują się liczne ośrodki wypoczynkowe i sportowe. Nadal Sulejów szczyci się wspaniałymi budowlami romańskimi opactwa cystersów oraz licznymi zabytkami. Pod koniec lat 80. do opactwa przybyli cystersi z klasztoru w Wąchocku, trwają prace renowacyjne. Latem przybywają pensjonariusze i turyści, którzy szukają wypoczynku ale jednocześnie mogą zapoznawać się z historia tej ziemi.

- Ksiądz Kanonik jest proboszczem sulejowskiej parafii od 15 lat. Co mógłby Ksiądz powiedzieć o powierzonej sobie parafii?

- Parafia pozostaje wierna wielowiekowej tradycji i przywiązaniu do Kościoła, jest otwarta na wszystko co nowe i wartościowe. Dzięki ofiarności i poświęceniu wiernych kościół został pokryty miedzianą blachą oraz został wybudowany nowy dom parafialny. Są u nas bardzo żywe tradycyjne formy religijności: nabożeństwa liturgiczne związane z rokiem kościelnym, rekolekcje, udział w pielgrzymkach. Wielu parafian należy do grup parafialnych takich jak: III Zakon św. Franciszka z Asyżu, Bractwo Najświętszego Sakramentu, Żywy Różaniec, Asysta, Chór. Młodzi należą do oazy i scholi. Księża prefekci: ks. Paweł Malinowski i ks. Bogusław Karbownik wraz z 3 katechetkami przekazują naukę Chrystusa dzieciom i młodzieży uczącym się w Szkole Podstawowej w Łęcznie oraz w Szkole Podstawowej i Gimnazjum oraz Liceum Ogólnokształcącym w Sulejowie. Kościół jest więc obecny w życiu miasta i całej tej ziemi.

- Czy parafianie czytają prasę katolicką, czy korzystają z audycji radiostacji katolickich oraz programów katolickich w telewizji? Czy obraz parafii oparty na jej znajomości zyskanej w ciągu minionych 15 lat pozwala na optymizm?

- Zainteresowanie życiem Kościoła lokalnego przenosi się na zainteresowanie życiem Kościoła w Polsce poprzez czytelnictwo prasy katolickiej (głównie Tygodnik Katolicki Niedziela, prasa katolicka dla dzieci i młodzieży), książki religijnej (raz w miesiącu przybywa do nas brat szkolny Dominik, który oferuje różne nowości). Znane i słuchane jest Radio Maryja, Radio Plus z ich audycjami formacyjnymi i modlitewnymi. Wierni oglądają także programy katolickie w telewizji.

Kiedy spoglądam zarówno na przeszłość jak i teraźniejszość Kościoła w Sulejowie patrzę w przyszłość nie przez pryzmat tego co jest zapisane w kronikach czy na kamieniu, ale przez pryzmat tego co jest zapisane jako dziedzictwo wieków w ludzkich sercach.

- Dziękuję za rozmowę.