W Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi odbyła się niedawno promocja książki Jana Dominikowskiego pt. Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej - Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. Dzieje i sztuka 1854-1945, opublikowanej nakładem Wydawnictwa Konserwatorów Dzieł Sztuki.
Autor jest z wykształcenia historykiem sztuki (absolwentem UJ), długoletnim pracownikiem Urzędu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, założycielem i członkiem Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem. Ma na swoim koncie wiele artykułów z zakresu historii sztuki i architektury, prowadzi także działalność artystyczną jako śpiewak oraz ma autorską pracownię witraży. Nad wspomnianą książką pracował kilkanaście lat, jako punkt wyjścia traktując własną pracę magisterską.
Być może nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że łódzki Cmentarz Stary, na terenie którego jest wiele unikatowych obiektów artystycznych, należy do największych i najcenniejszych nekropolii w naszym kraju, będąc zarazem jednym z ciekawszych cmentarzy końca XIX i początku XX wieku w Europie. Podobnie jak warszawskie Powązki, reprezentuje typ „Pere-Lachaise”, charakteryzujący się krajobrazem cienistego parku z szerokimi alejami i regularnymi kwaterami, luźno zapełnionymi pomnikami, zróżnicowanymi pod względem stylistycznym. Jest też na pewno jedynym polskim cmentarzem, o którego bogatym obliczu artystycznym całkowicie zdecydowało środowisko wielkoprzemysłowego, kapitalistycznego miasta. Twórcy sztuki w tej nekropolii to kilkudziesięciu artystów - architektów, projektantów, rzeźbiarzy, specjalistów w zakresie rzemiosła artystycznego, właścicieli firm rzeźbiarsko-kamieniarskich, odlewni, warsztatów kowalskich itp. Autorem największej liczby rzeźbiarskich pomników nagrobnych jest Wacław Konopka. Jego dziełem jest pomnik Stefana Pogonowskiego, ozdobiony posągiem uzbrojonego husarza.
W monumentalnej pracy Dominikowskiego odnajdujemy szczegółowe informacje na temat dzieł sztuki i ich twórców. Materiał jest osadzony w szerokim kontekście kulturowym i historycznym. Syntetycznie opracowane zostały wszystkie 3 części cmentarza - katolicka, ewangelicka i prawosławna. Całość podzielona jest na 5 rozdziałów, zawiera indeksy, aneksy i 542 ilustracje (w tym wiele fotografii archiwalnych).
Warto tę starannie wydaną i pięknie napisaną książkę - nominowaną do nagrody Złotego Ekslibrisu - polecić wszystkim miłośnikom Łodzi, miłośnikom sztuki, a także ludziom niestroniącym od refleksji na temat przemijania...