Na północnym skraju Puszczy Bolimowskiej, w odległości 18 km od Łowicza, przy drodze prowadzącej do Żyrardowa leży wieś gminna, będąca siedzibą parafii i dwóch kościołów - Bolimów. To jeden z najstarszych ośrodków parafialnych naszej diecezji, niegdyś (od 1370 r.) miasto królewskie. Mało kto wie, iż przed 90-ciu laty, w czasie I wojny światowej, za sprawą historycznych wydarzeń, sprawdziło się w tych okolicach słynne powiedzenie, że kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie.
Wiadomo, iż w czasie I wojny światowej działania wojenne w Europie toczyły się na trzech frontach: południowym, zachodnim i wschodnim. Na tym oststnim (niemiecko-rosyjskim) już w grudniu 1914 r. linia działań wojennych przebiegała wzdłuż rzek: Bzury i Rawki. Trwały tam ciężkie walki pozycyjne.
W styczniu 1915 r. Niemcy podjęli decyzję o rozpoczęciu decydującego uderzenia na pozycje rosyjskie na obszarze między Bolimowem a Miedniewicami. Natarcie nie przyniosło jednak oczekiwanych rezultatów. Atak został odparty. Wówczas - wbrew międzynarodowym układom - dowództwo niemieckie podjęło decyzję o zastosowaniu nowego rodzaju broni - gazów trujących. 31 stycznia 1915 r. pod Bolimowem k. Łowicza, po raz pierwszy w toczącej się wojnie, artyleria niemiecka użyła pocisków wypełnionych brunatną cieczą - bromkiem ksylitu, którego opary wywoływały silne łzawienie. To spowodowało panikę wśród ludności Bolimowa, która rzuciła się do rozpaczliwej ucieczki. Pociski z gazem zniszczyły i wyludniły miasteczko, wokół widać było wielu zabitych i rannych. W tym nieszczęściu bolimowianie mieli jednak niesamowite szczęście: oto ich „sojusznikiem” stał się silny mróz, który osłabił niszczącą siłę gazu, czego nie przewidzieli Niemcy.
W maju 1915 r. wojska niemieckie ponowiły atak gazowy na pozycje rosyjskie. Tym razem, wzorem wydarzeń spod Ypres kwiecień 1915 r.), wykorzystano chlor, który niemieccy żołnierze, wyposażeni w specjalne maski, wypuszczali z dużych metalowych butli za pomocą specjalnych węży. Akcję przeprowadzono nad ranem, gdy w oddalonych o kilkaset metrów okopach Rosjanie jeszcze drzemali, znużeni walką dnia poprzedniego. Gaz zastosowano na obszarze o szerokości około 12 km.
Tym razem zaskoczenie było podwójne, a gaz zadziałał jak miecz obosieczny. Oto w początkowej fazie - nieoczekiwanie - obłok gazowy przeszedł dość wysoko nad pierwszą linią obrony wojsk rosyjskich, co uratowało życie tysiącom żołnierzy. Tylko nieliczni zostali zagazowani. Poważne straty odnotowano natomiast na drugiej i trzeciej linii obrony, gdzie obłok gazowy opadł. Rosyjscy żołnierze ginęli tam w strasznych męczarniach.
Po jakimś czasie Niemcy widząc, że rosyjska pierwsza linia oporu i artyleria milczą, przekonani, że wśród Rosjan nie ostała się ani jedna żywa istota, przystąpili do decydującego natarcia. Tymczasem, tuż przed zdobyciem pierwszych okopów, spotkała Niemców straszliwa niespodzianka. Rosyjskie karabiny maszynowe otworzyły ogień z niespotykaną siłą. Niemiecki atak ponownie został odparty.
Mimo niepowodzenia ze strony niemieckiej, bilans majowego ataku gazowego był dla Rosjan tragiczny. Zginęło około 10 -11 tys. żołnierzy, choć Rosjanie zaniżają dane do 5 tys.
Kolejnego ataku gazowego Niemcy dokonali 12 czerwca 1915 r. Wykorzystując sprzyjający kierunek wiatru, ponownie zaatakowali chlorem wypuszczonym z butli. Tym razem akcja była już „udana”. Żołnierze carskiej armii umierali w straszliwych męczarniach. To było jeszcze większą zachęta dla dowództwa niemieckiego do ponownego ataku gazowego.
W okolicach Bolimowa Niemcy po raz ostatni zastosowali gaz (noc z 6 na 7 lipca 1915 r.). Wydawało się, że i tym razem akcja zakończy się dla nich sukcesem, zwłaszcza, że Niemcom sprzyjał wiatr - obłok chloru spowił pierwszą linię rosyjskich okopów. Kiedy - niczego nie przeczuwając, do ataku ruszyła piechota, nieoczekiwanie wiatr zmienił kierunek i obłok gazowy zawrócił, zagrażając inicjatorom akcji. Niemcy, całkowicie zaskoczeni, nie byli już w stanie uratować życia. Śmierć poniosło wówczas około 1200 żołnierzy i oficerów.
Ofiary spod Bolimowa, zarówno żołnierze niemieccy, jak i rosyjscy, walczący nad Rawką i Bzurą, zostali pochowani we wspólnych mogiłach. Świadectwem wydarzeń z 1915 r. jest mały cmentarz wojskowy w Joachimowie Mogiłach, nieopodal Bolimowa. Obok siebie spoczywają na nim żołnierze obu walczących armii.
Po raz kolejny sprawdziła się maksyma, że kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie.
Pomóż w rozwoju naszego portalu