Początki parafii

Szczaworyż to mała miejscowość leżąca przy trasie z Buska Zdroju do Tarnowa. Osoby, które przejeżdżają przez nią prawdopodobnie zastanawiają się, skąd pochodzi jej nazwa. Nie brak więc pytań typu: czy tu uprawia się dużo ryżu?, czy też na okolicznych pagórkach można spotkać dużo szczawiu? Nic bardziej błędnego. Ryżu tu nigdy nie uprawiano, a i szczaw nie występuje tu masowo. Nazwa Szczaworyż pochodzi od prasłowiańskiego słowa - „szczewożysz” - pyskujesz. Pyskaci - pierwsi mieszkańcy tej osady wymarli, nazwa jednak, lekko zmodyfikowana przetrwała.
O tym, że Szczaworyż jest jedną z najstarszych miejscowości w naszym regionie, świadczy nie tylko nazwa, lecz także historyczne zapiski, według których ważną rolę spełniała ta miejscowość w tworzącym się państwie Polskim.
Według Historycznego opisu kościołów ks. Jana Wiśniewskiego z Sandomierza, pierwszy drewniany kościół stanął na wzgórzu w 1126 r. W zapiskach Jana Długosza czytamy: „W Szczaworyżu stoi kościół drewniany pw. św. Jakuba Apostoła i św. Leonarda Wyznawcy”. Na kościół murowany trzeba było poczekać blisko 250 lat. Według napisu umieszczonego na kamiennym słupie, który stoi na cmentarzu grzebalnym, obecny kościół murowany z kamienia został wybudowany w 1430 r. Świątynia ta została rozbudowana w 1618 r., o czym świadczy łaciński napis umieszczony na łuku przed głównym ołtarzem przy zakrystii. Kolejne rozbudowy kościoła miały miejsce w XVIII i XIX w. Wtedy to zostały dobudowane dwie kaplice - południowa i północna, przedsionek oraz wejście na chór. W 1904 r. na wzgórzu obok kościoła stanęła kaplica wybudowana na ruinach budynku parafialnego pochodzącego z XVII w.
Lata wojny kościół przetrwał w stanie prawie nienaruszonym. Jedyną większą stratą była kradzież dzwonów, które zabrali Niemcy. Nowe dzwony zakupione staraniem mieszkańców parafii oraz duszpasterzy Szczaworyża w 1968 r. poświęcił bp Jan Jaroszewicz.
Kościół nie jest jedynym ciekawym zabytkiem znajdującym się na tym terenie. Co jakiś czas archeolodzy, prowadzący badania, odkrywają nowe obiekty świadczące o bogatej historii tych ziem. I tak na przykład w Żarnikach, w połowie lat 60. przeprowadzono badania kurhanu, który pochodzi z czasów przedchrześcijańskich.

Dzień dzisiejszy

Parafia Szczaworyż liczy blisko 1600 wiernych mieszkających w kilku miejscowościach. Są to: Żarniki Górne, Błoniec, Nowa Wieś, Konary, Sułkowice, Skotniki Duże i Małe, Pęczewice oraz 5 domów ze Smogorzowa. Duszpasterzem wspólnoty parafialnej jest od 1991 r. ks. proboszcz Stanisław Kondrak. Jak skromnie twierdzi, przez ostatnie kilkanaście lat „udało się coś niecoś w parafii zrobić”.
Co znaczy to „coś niecoś” osiągnięte wraz z parafianami? Trzeba przyznać, że jest to dzieło imponujące. Praktycznie w kilka miesięcy od objęcia probostwa, ks. Kondrak zabrał się wraz z życzliwymi mu parafianami do remontów, budowy oraz porządkowania kościelnego wzgórza i cmentarza, który jest chlubą całej parafii. Zachęceni przez Księdza Proboszcza - widząc kolejne prace - mieszkańcy „otworzyli serca i portfele” przyczyniając się do tego, że ich duma - zabytkowy kościół stanął w nowym blasku.
Długo by wyliczać kolejne prace remontowe. Trzeba powiedzieć, że praktycznie cała świątynia została gruntownie odnowiona. I tak wykonana została nowa konstrukcja wieży, dach pokryto blachą miedzianą, odnowiono elewacje, posadzki, budynki przykościelne, dzwonnicę, wybudowany został ołtarz polowy, kaplica przedpogrzebowa. Odrestaurowano ołtarz boczny oraz kryptę, w której znajduje się trumna ze szczątkami Kosteckich - fundatorów kościoła. W 1996 r., po odnowieniu wspomnianej krypty, odbyły się ponowne uroczystości pogrzebowe dawnych właścicieli Szczaworyża. Na tę uroczystość przyjechali ich potomkowie nie tylko z całej Polski, lecz także z Europy Zachodniej i z Kanady.
W przykościelnym budynku, z tzw. starej plebanii, pochodzącej z XVI w., a ostatnio odnowionej i wyremontowanej, obecnie utworzono kaplicę przedpogrzebową. Podczas prac remontowych przypadkowo odkryto starą piwnicę, która prawdopodobnie wybudowana została wcześniej niż kościół.
Wszelkie prace remontowe, przebudowy, upiększanie świątyni oraz jej otoczenia odbywają się pod nadzorem architekta Jana Wica oraz według jego projektów. Ksiądz Proboszcz jest zdania, że architekt po mistrzowsku wywiązuje się z powierzonych mu zadań, o czym świadczy wygląd zabytkowej świątyni. Wszystkie te dzieła, które w ostatnim czasie zostały wykonane w parafii, nie mogłyby się odbyć bez życzliwej pomocy parafian, którzy - jak twierdzi ks. Kondrak - pomagają we wszelkich inwestycjach w miarę swoich możliwości. Trudno nie zauważyć tej pomocy. W dniu, w którym odwiedziłem Szczaworyż, w styczniowy poranek, grupa mężczyzn właśnie wybierała się na parafialny cmentarz, by go uporządkować. Zdaniem Księdza Proboszcza wszyscy parafianie otaczają troską miejsce spoczynku ich bliskich.

Szczaworyska Pani

Parafianie nie tylko pomagają w ciągłym upiększaniu świątyni, ale nie zapominają też o praktykach religijnych. W kościele gromadzi ich żywa wiara oraz przywiązanie do parafii, której królową jest Matka Boża Szczaworyska. Jej piękny obraz znajduje się w głównym ołtarzu. historia i losy tego obrazu są bardzo ciekawe. W przeszłości należał on do kamedułów, którzy mieli swój klasztor na górze Chełmicy. W czasie najazdu szwedzkiego, chcąc ocalić obraz, zanieśli go właśnie do kościoła w Szczaworyżu. I rzeczywiście ich przeczucia się spełniły. Szwedzi nie tylko zniszczyli klasztor, ale też zamordowali zakonników. Ocalał jedynie obraz, który można oglądać do dnia dzisiejszego w szczaworyskim kościele.
Jak twierdzi Ksiądz Proboszcz, parafianie biorą czynny udział w życiu religijnym. Ks. Kondrak w swojej duszpasterskiej posłudze naśladuje bp. Edwarda Materskiego, kładąc główny nacisk na tworzenie wspólnoty rodzin. Po Mszy św. są więc dla przygotowujących się do Pierwszej Komunii św. i bierzmowania katechezy pogłębiające wiarę dzieci i młodzieży.
Ks. Kondrak z wielkim zaangażowaniem otacza opieką duszpasterską również prawników, którzy bardzo chętnie i licznie przyjeżdżają do Szczaworyża na organizowane dni skupienia. Swoją posługą pasterską obejmuje także policjantów, za co ci odwdzięczają się m.in. wystawiając w okresie Wielkanocy wartę przy grobie Pana Jezusa.
Ksiądz Proboszcz ma wiele planów na przyszłość: dokończenie remontu kościoła, wybudowanie kapliczek, które będą symbolizować poszczególne tajemnice Różańca, odnowienie chóru... Pracy jest wiele, lecz jak się wydaje, parafianie z życzliwością patrzą na te planowane inwestycje, a jak dodaje ks. Kondrak - na nich zawsze można liczyć.
Również parafianie bardzo dobrze wyrażają się o Księdzu Proboszczu. Na pytanie, co sądzi o jego pracy duszpasterskiej, starsza mieszkanka Szczaworyża odpowiedziała: „Pan chce napisać artykuł o Księdzu i parafii? Proszę pana, o tym Księdzu trzeba napisać książkę”.
Być może i książka kiedyś zostanie napisana.