Naukowcy wyjaśniali także spór państwa i Kościoła o obronę życia, małżeństwa i rodziny, jaki rozpoczął się po wydaniu encykliki, w której papież wskazał zasady moralne w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego.

Dr Paweł Gałuszka, dyrektor Wydziału Duszpasterstwa Rodzin krakowskiej kurii metropolitalnej zwrócił uwagę na wkład środowiska skupionego wokół kard. Karola Wojtyły w przygotowanie papieskiego dokumentu. Jak wyjaśniał, kard. Wojtyła powołał w Krakowie grupę ekspertów, która przygotowała materiały pomocne w formułowaniu encykliki. W rezultacie powstał specjalny i istotny memoriał będący owocem prac środowiska krakowskiego.

Z kolei dr hab. Rafał Łętocha z Uniwersytetu Jagiellońskiego wyjaśniał, że w Polsce nie było otwartej krytyki tez zawartych w encyklice lecz obrona nauczania Pawła VI. - Jednak takie zarzuty pojawiły się na zachodzie Europy i w Stanach Zjednoczonych i dotyczyły rangi doktrynalnej encykliki, sposobu jej ogłoszenia, ponieważ często podkreślano, że papież miał narzucić tego typu nauczanie w sposób autorytatywny, nie konsultując się z innymi. Przeciwnicy twierdzili, że encyklika nie jest zgodna z duchem Soboru Watykańskiego II oraz że zdecydowane przeciwstawia się dominującym wówczas trendom wynikającym z przemian obyczajowych.

Uczestnicy spotkania rozmawiali także na temat realizacji założeń encykliki przez Kościół katolicki w Polsce. Ks. prof. dr hab. Józef Marecki z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie stwierdził, że memoriał krakowski był doskonale przygotowany i przedyskutowany przez lekarzy, rodziców oraz psychologów. - To by świeży powiem etyki i teologii rodziny, nieskażonej żadnymi nowinkami. Bagaż doświadczeń wniesiony przez Polaków był ogromny – podkreślił k. Marecki. Dodał, że od chwili ukazania się encykliki jej tezy znalazły się w programach katechetycznych i wychowawczych.

- Dyskusja o tej encyklice to była walka o życie i rodzinę. Kard. Wojtyła wykorzystywał każdą okazję, aby mówić o rodzinie i zasadach funkcjonowania rodziny katolickiej – podkreślił duchowny. W jego ocenie dzięki encyklice, do społeczeństwa dotarło, czym jest pojęcie świadomego rodzicielstwa, czyli odpowiedzialności ojca i matki za za życie i wychowanie dzieci, a także to, że Kościół ma prawo zajmować się zagadnieniami związanym z opieką nad rodziną.

Natomiast ks. prof. dr hab. Piotr Mazurkiewicz z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego zwracał uwagę na to, że zmiana ustawy legalizująca aborcję, spotkała się z ostrą krytyką Kościoła w Polsce wobec rządu, który zarzucał biskupom, że „Kościół jest uwsteczniony”. - Episkopat w sposób zdecydowany występował do władz komunistycznych i przekazywał pisma dotyczące zagrożeń rodziny. Problemy wtedy dotyczyły przede wszystkim prawa do życia nienarodzonych dzieci, zdrowia kobiet, dłuższych urlopów macierzyńskich, pensji rodzinnych i pracy w niedziele oraz państwowego monopolu na wychowywanie dzieci co wiązało się z wydłużeniem pobytu dzieci w szkołach – podkreślił duchowny.

W trakcie konferencji odbył się także panel dyskusyjny z udziałem przedstawicieli środowisk walczących w okresie PRL o obronę życia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci.

Dr Wanda Półtawska, współpracownica Jana Pawła II i obrończyni życia mówiła, że historia ruchu pro-life to dla niej siedemdziesiąt lat nieprawdopodobnych inicjatyw. - Obrona życia nie podlega dyskusji, ale trzeba się zastanawiać, co się stał stało, że problem moralny stał się w Polsce problemem politycznym – mówiła.

Dr Półtawska zwracała uwagę na ogromne zaangażowanie Karola Wojtyły w obronę dzieci nienarodzonych. - Mówił, że trzeba wielkiego zrywu ducha. Tylko następne pokolenia mogą tą cywilizację zmienić w cywilizację życia i liczył w tym względzie na młodzież – mówiła przyjaciółka Jana Pawła II. Odnosząc się do tez encykliki zwróciła uwagę, że papież Paweł VI napisał, że istnieje paląca potrzeba szerzenia klimatu czystości. - Dziś młodzież poddawana jest cywilizacji, która jest akceptacją nieczystości – mówiła.

Ogólnopolska konferencja naukowa „Człowiek – rodzina – komunizm. 50. rocznica ogłoszenia encykliki „Humanae vitae”, w kontekście relacji państwo – Kościół w komunistycznej Polsce” zorganizowana została przez krakowski oddział IPN we współpracy z Wydziałem Duszpasterstwa Rodzin Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Wydarzenie odbyło się w Sali Włoskiej klasztoru franciszkanów.

Katolicka Agencja Informacyjna objęła konferencję patronatem medialnym.