Jako swoistą odpowiedź na wezwanie Jana Pawła II określił zorganizowane w Płocku 9 października przez Centrum Psychologiczno-Pastoralne „Metanoia” sympozjum, zatytułowane Rodzina polska wobec wyzwań współczesności, twórca i dyrektor Centrum ks. dr hab. Romuald Jaworski. „Myśl, która była u podstaw organizacji tego spotkania, wywodziła się z dwóch doświadczeń - powiedział. - Pierwsze to doświadczenie nauczania Ojca Świętego. (…) To Jan Paweł II w wydanej w 2003 r. adhortacji apostolskiej Ecclesia in Europa, w której mówił o prorockiej wizji Kościoła, stwierdził, że Kościół powinien głosić prawdę o małżeństwie i rodzinie. (…) Druga przesłanka, która spowodowała, że nie mogliśmy tego tematu nie podjąć, to nasze doświadczenia terapeutyczne. W ramach naszych prac, spotkań z ludźmi, którzy odwiedzają „Metanoię”, bo w życiu napotykają różne trudności, na pierwsze miejsce wysuwają się trudności życia rodzinnego. Dlatego potrzebna jest refleksja nad życiem rodzinnym, nad kondycją zdrowotną, moralną, religijną polskiej rodziny”.
Sympozjum rozpoczęła Eucharystia, której w płockiej katedrze przewodniczył i homilię wygłosił bp Roman Marcinkowski. „Na naszych oczach rozgrywa się prawdziwy dramat, jakim jest rezygnacja z ochrony prawdziwych wartości: z obrony wiary, nadziei i miłości, z obrony Bożych przykazań, chrześcijańskiej wizji małżeństwa i rodziny - mówił Kaznodzieja. - Taka rezygnacja z obrony fundamentalnych wartości w życiu społecznym, narodowym jest poddaniem się, wystawieniem na pastwę zła, na pastwę przemocy i terroryzmu. Świat dzisiaj rozbraja się duchowo, składa broń w obliczu różnych zagrożeń, zmierza do upadku i nie potrzeba nam kolejnej wojny światowej, bo ten świat zniszczymy, rozbrajając nasze serca poddaniem się, zniszczeniem Bożych praw. Jaka wówczas przyszłość dla człowieka, dla chrześcijaństwa, dla świata?” - pytał Kaznodzieja.
Powołując się na prognozę demograficzną GUS dotyczącą stanu ludności Polski w roku 2030, a mówiącą o zmniejszeniu się populacji, Biskup Roman powiedział: „Pod tymi liczbami kryją się dziesiątki problemów społecznych, ekonomicznych i politycznych, których już teraz doświadczamy. Zachwiana zostaje przyszłość narodu. Prymas Tysiąclecia kard. Stefan Wyszyński ostrzegał: rodzina, wyrzekająca się dzieci staje się martwa. Takie rodziny wymierają. Tymczasem u nas propaguje się obecnie z całym cynizmem i zimną krwią hasła wynikające ze strategicznego programu zniszczenia rodziny zarówno w wymiarze fizycznym, jak i prawnym, społecznym, kulturowym, antropologicznym. Tego chcą przygotowywane przez lewicę projekty ustaw, krytykowane przez środowiska patriotyczne, katolickie i prawicowe”.
Obrady plenarne odbywały się w sali Kina „Przedwiośnie”. W słowach powitania gości ks. Jaworski podkreślił, że sympozjum rozpoczyna nowy etap działalności Centrum Psychologiczno-Pastoralnego „Metanoia”. „Dotychczasowa działalność Centrum koncentrowała się głównie na niesieniu pomocy ludziom, którzy przeżywają różnego rodzaju trudności, zaburzenia, kryzysy. Podejmowane były także pewne działania profilaktyczne zwłaszcza wśród młodzieży i dzieci, aby ustrzec ich przed patologiami, które grożą naszemu społeczeństwu. Dzisiaj podejmujemy refleksję naukową z jednej strony - i temu będzie służyła sesja przedpołudniowa, oraz wysiłek podjęcia zmian w nas samych przez refleksję i pracę w ramach 10 grup warsztatowych” - mówił.
Uroczystego otwarcia sympozjum dokonał biskup płocki Stanisław Wielgus. Nawiązał on do przemówienia, które w maju br. wygłosił kard. Ratzinger do senatorów Republiki Włoskiej na temat współczesnej Europy i tego, co można określić kryzysem kultury euroatlantyckiej, wskazując, iż trzema istotnymi elementami świadczącymi o charakterze kultury europejskiej są: antropologia chrześcijańska, biblijny obraz małżeństwa i rodziny oraz stosunek do sacrum. Zwracając uwagę na znaczenie małżeństwa pojmowanego monogamicznie, trwałego, wiernego sobie i otwartego na dzieci, a więc tworzącego rodzinę, Biskup Płocki zauważył, że „we współczesnym świecie opanowanym od strony ideowej (czy też opanowywanym) przez neomarksizm i przez postmodernizm podważa się bardzo często zasady prawne tak pojętego małżeństwa, atakuje się takie małżeństwo i taką rodzinę, zaś w sposób paradoksalny robi się wszystko co możliwe, żeby dać podstawy prawne czemuś zupełnie niepojętemu, mianowicie związkom homoseksualnym”. Nawiązując do zbliżającej się rocznicy męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki i jego motta życiowego „zło dobrem zwyciężaj”, Biskup Wielgus powiedział: „Niech to sympozjum będzie dobrem, które w jakiejś mierze przynajmniej będzie przezwyciężać zagrożenia, problemy, trudności, z którymi boryka się współczesna rodzina”.
W ramach sesji plenarnej, której przewodniczył dyrektor Wydziału Duszpasterskiego Kurii Diecezjalnej Płockiej ks. kan. dr Janusz Kochański, pierwszy referat zatytułowany Kondycja moralna polskiej rodziny wygłosił ks. prof. dr hab. Janusz Mariański z KUL-u. Na tle przemian postaw moralnych społeczeństw współczesnej Europy omówił on wskaźniki obiektywne (wynikające z badań statystycznych) i subiektywne (opinie respondentów ankiet na temat respektowanych przez nich wartości), charakteryzujące przemiany moralne we współczesnej rodzinie. Wśród czynników obiektywnych, stanowiących kontekst, a często również poważne wyzwanie dla działalności Kościoła zauważyć należy opóźnienie wieku zawiązywania rodziny i decyzji na posiadanie potomstwa, zmniejszanie się liczebności rodzin, spadek liczby zawieranych małżeństw i wzrost liczby rozwodów.
Wśród wskaźników subiektywnych należy wskazać, iż rodzina wciąż dla przytłaczającej większości jest wartością naczelną i priorytetową (tak deklaruje 92% badanych). Z wartością rodziny w praktyce konkurują jednak: praca, sukces ekonomiczny czy kariera zawodowa. Coraz słabiej także w praktyce akceptowane są normy życia rodzinnego, głoszone przez Kościół - zgodność deklaracji wiary i postępowania według zasad moralnych zwłaszcza na płaszczyźnie etyki seksualnej wynosi ok. 30%. Kolejny problem to trwałość rodziny, gdyż - jak mówił Prelegent - „w społeczeństwie zmienności młodym ludziom coraz trudniej jest podejmować niezmienne (na całe życie) decyzje”.
Na temat kondycji zdrowotnej polskiej rodziny mówił prof. dr hab. Witold Zatoński z Instytutu Onkologii w Warszawie. W ilustrowanym prezentacją multimedialną wykładzie wskazał, iż wśród czynników determinujących zdrowie społeczeństwa przecenia się na ogół wpływ czynników genetycznych (które realnie kształtują je tylko w 5--10%) i środowiskowe (również 5-10%). Nie jest też zbyt wielka rola medycyny naprawczej (10--20%). Największy wpływ, oprócz środowiska społecznego (20-25%) wywiera niedoceniany powszechnie w naszym społeczeństwie czynnik, jakim jest właściwy styl życia, czyli unikanie palenia (powodującego zgony na nowotwór płuc), nadużywania alkoholu (powodującego marskość wątroby i ryzykowne zachowania) oraz zachowania właściwej diety. Wpływ tych czynników, zależnych od człowieka, wynosi 40-60%, a zmiana zachowań społecznych może znacząco odbić się na przewidywanej średniej długości życia. Prof. Zatoński stwierdził, że współczesna katastrofa zdrowotna w populacji ludzi młodych i w średnim wieku jest częścią dziedzictwa komunistycznej Polski, zaś „demokracja służy zdrowiu”, co widać po wzroście średniej przewidywanej długości życia ludzi w nowych krajach członkowskich Unii Europejskiej. Bardzo niepokojącym zjawiskiem jest natomiast zastraszający wzrost tolerowania picia alkoholu przez nieletnich, spowodowany przez kampanie, zachęcające do picia piwa.
O tym, jak być szczęśliwym w rodzinie z perspektywy psychologicznej mówiła prof. dr hab. Maria Braun-Gałkowska z KUL-u. Definiując rodzinę jako wspólnotę, w której wszystkie osoby są od siebie nawzajem zależne i wpływają na siebie, a także ich relacje wzajemne zależą od relacji z innymi, stwierdziła ona, że „nie można być w rodzinie szczęśliwym samemu, można być szczęśliwym tylko razem z innymi”.
Prelegentka omówiła cztery czynniki psychologiczne, wpływające na szczęście w rodzinie. Podstawą relacji w rodzinie jest właściwa relacja między mężem i żoną. Ogromnie ważny jest też sposób porozumiewania się w rodzinie - „przezroczystość”, czyli szczerość w rozmowach i empatia oraz umiejętność przebaczenia. We współczesnej rodzinie coraz częściej zdarzają się zaburzenia trzeciego czynnika wpływającego na szczęście rodzinne: jasnych i elastycznych granic w relacjach. Najczęściej winą za problemy rodzinne obarcza się np. niewłaściwy dobór małżonków, podczas gdy o wiele większe znaczenie ma wkład ich obecnego zaangażowania i gotowość do zmian, gdyż rodzina jest rzeczywistością dynamiczną. Oprócz czynników psychologicznych prof. Braun-Gałkowska zwróciła uwagę również na czynniki moralne, cnoty, które pomagają w budowaniu rodzinnego szczęścia. Najważniejsze z nich to wierność i odpowiedzialność za siebie i za drugiego, ale dużą rolę odgrywają także mniejsze „cnoty”, takie jak usłużność, delikatność czy uprzejmość.
Po południu uczestnicy sympozjum rozeszli się do grup tematycznych. Wszystkie materiały sympozjalne mają zostać wydane na płycie multimedialnej, którą uczestnicy obrad już mogli zamówić. Spotkanie zakończył entuzjastycznie przyjęty przez płocczan i gości sympozjum ciepły i rodzinny koncert Eleni w Kinie „Przedwiośnie”.
Obradom dorosłych towarzyszył festyn dla najmłodszych, zorganizowany i prowadzony przez pedagogów i wolontariuszy Centrum Psychologiczno-Pastoralnego „Metanoia”. Rozpoczął się on o godz. 10.30 na terenie Wyższego Seminarium Duchownego. Podczas festynu ogłoszono wyniki konkursów dla młodzieży i dzieci zatytułowanych Walka z uzależnieniami oraz Wymarzony dzień w mojej rodzinie.