Jednym z czynników wpływających na decyzję rodziców o posiadaniu potomstwa jest możliwość ich w miarę sprawnego powrotu na rynek pracy po urodzeniu dzieci oraz zapewnienie na ten czas maluchom profesjonalnej opieki. Służy temu wspieranie rozwoju instytucji opieki nad najmłodszymi – żłobków, klubów dziecięcych i dziennych opiekunów. Jest ich w Polsce wciąż za mało. Dlatego Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało istotne zmiany prawne, dotyczące funkcjonowania instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, które ułatwią zakładanie i działalność takich placówek oraz obniżą koszty ich prowadzenia. Nowe przepisy uchwalone w lipcu 2017 r. wchodzą w życie z początkiem 2018 r.

Pierwszą godną uwagi zmianą jest znaczące rozszerzenie katalogu podmiotów mogących zakładać żłobki i kluby dziecięce oraz zatrudniać dziennych opiekunów. Wchodzą w grę już nie tylko gminy, jednostki samorządu terytorialnego oraz instytucje publiczne, ale także osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (w tym uczelnie). Innym ułatwieniem jest fakt, że zniesiono wymóg posiadania w żłobku co najmniej dwóch pomieszczeń przeznaczonych na pobyt dzieci, a w klubach dziecięcych umożliwiono przybywanie dzieci do 10 godzin dziennie, tak jak w żłobkach. Kluby będą placówkami mniejszymi i bardziej kameralnymi – do 30 dzieci. Obniżono opłaty i podatki związane z nieruchomościami oraz inne opłaty na rzecz budżetu państwa lub budżetu samorządu. Żłobki i kluby dziecięce będą zwolnione z opłat od nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego oraz z podatku od nieruchomości.

Niezależnie od ułatwień organizacyjnych, w żłobkach i klubach dziecięcych obowiązywać będą normy żywieniowe, opiekunowie i wolontariusze będą odbywać cykliczne szkolenia z zakresu pierwszej pomocy. Pojawi się możliwość powołania rady rodziców, posiadającej wgląd do pomieszczeń placówki oraz do dokumentacji dotyczącej posiłków podawanych dzieciom. Będzie ona mogła także przedstawiać i konsultować propozycje dotyczące zajęć.

Wspomniane wyżej zmiany mają charakter ustawowy. Dodatkową zachętą do tworzenia żłobków, klubów dziecięcych oraz dziennych opiekunów, jest realizowany przez MRPiPS program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 „Maluch+”. Na jego realizację w 2018 r. zostanie przeznaczonych 450 mln zł., tj. o 300 mln zł. więcej niż w ubiegłym roku.

W ramach programu będzie można uzyskać wsparcie na tworzenie nowych miejsc opieki oraz funkcjonowanie już istniejących. W edycji 2018 nacisk położony zostanie na rozwój instytucji opieki na terenach tych gmin, gdzie nie funkcjonują jeszcze żadne żłobki lub kluby dziecięce. Jednostki samorządu terytorialnego mogą uzyskać dofinansowanie w wysokości zgłoszonego zapotrzebowania, sięgającą do 80% wartości inwestycji dla projektów o wartości do 3 mln zł. To bardzo znaczące kwoty!

Podzielam nadzieję ministerstwa, że zmiany ustawowe oraz znacząco wyższe wsparcie z programu „Maluch+” zachęcą jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty do podjęcia decyzji o tworzeniu instytucji opieki nad najmłodszymi dziećmi oraz do aplikowania o środki z programu. Ufam, że wdrożenie zmian docelowo przyczyni się do umożliwienia rodzicom dokonywania realnego wyboru między opieką domową, a określoną formą opieki instytucjonalnej.