Zapytajmy, jak jest zbudowana liturgia słowa we Mszy św. Sobór Watykański II postanowił obficiej zastawić wiernym stół Słowa Bożego i szerzej niż dotąd otworzyć skarbiec Pisma Świętego (por. Konstytucja o liturgii, nr 51). Dlatego niedzielna Liturgia Słowa rozpoczyna się zwykle od czytania wyjątku jednej z ksiąg Starego Testamentu. W okresie wielkanocnym, liczącym 50 dni, pierwsze czytanie bierzemy z Dziejów Apostolskich, historycznej księgi Nowego Testamentu. Dlaczego my, chrześcijanie, czytamy w Liturgii Pismo Święte Starego Testamentu?
Po pierwsze dlatego, że przedstawia ono Boży plan zbawienia, który spełnia się od czasu stworzenia świata i człowieka; obejmuje dzieje narodu wybranego i prowadzi ludzkość do szczytowych wydarzeń historii, jakimi są: przyjście na świat Syna Bożego, Jego narodzenie i życie na ziemi we wspólnocie ludu żydowskiego, a wreszcie Jego męka, śmierć i zmartwychwstanie. Czytając Stary Testament, trzymamy się zasady, którą tak sformułował św. Augustyn: „Nowy Testament ukrywa się w Starym, a Stary w Nowym się otwiera i jaśnieje”. Gdy słyszymy najpierw fragment księgi Starego Testamentu, jesteśmy w takiej sytuacji, jak ktoś, kto uczestniczy od początku w długiej rozmowie, w dialogu Boga z ludzkością... Gdybyśmy nie czytali tych ksiąg, bylibyśmy podobni do tego, kto do jakiegoś grona osób przychodzi pod koniec rozmowy i nie wie, o czym rozmawiano od początku...
Z narodu żydowskiego pochodzą: Matka Jezusowa, Apostołowie i członkowie pierwszej wspólnoty chrześcijańskiej w Jerozolimie. Wszyscy oni wyrośli i wychowali się w wierze w Boże obietnice, dane Abrahamowi i innym praojcom ludu wybranego.
Dlatego pierwsze czytanie ze Starego Testamentu jest zawsze tak dobrane, abyśmy mogli zauważyć jego związek z Ewangelią danej niedzieli czy święta. Jezus przecież powiedział: „Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić (Mt 5, 17). A św. Paweł uczy: „ile tylko obietnic Bożych, [w Chrystusie] wszystkie w Nim są «tak»” (2 Kor 1, 20). Czytanie ze Starego Testamentu zawiera jakąś zapowiedź, przygotowanie. Ewangelia zwiastuje spełnienie się proroctw i zapowiedzi w Chrystusie i w Kościele, w nas. Jak pisze św. Paweł: „wszystko to przydarzyło się im [Izraelitom] jako zapowiedź rzeczy przyszłych, spisane zaś zostało ku pouczeniu nas, których dosięga kres czasów” (1 Kor 10, 11).
Liturgia Słowa ma przebieg podobny jak dialog między ludźmi. Po wysłuchaniu pierwszego czytania (dobrze jest, jeśli zachowuje się po nim chwilę milczenia na medytację), śpiewamy wybrane wersety Psalmu zwanego responsoryjnym. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego Słowa respondeo - odpowiadam. Psalm jest naszą odpowiedzią na słowo Boga, jest rozmyślaniem nad treścią Słowa i odniesieniem go do naszego życia. Psalm śpiewamy na przemian z kantorem. Wykonuje on wersety Psalmu, zgromadzenie zaś powtarza w formie refrenu to, co stanowi główny motyw czytania. W ten sposób przyswajamy sobie Boże Słowo, jako pokarm i światło na drogę życia. Refren wyraża niekiedy prośbę o duchowe owoce usłyszanego Słowa, o Boże dary w tym słowie ukryte i objawione.
Drugie czytanie w niedziele i uroczystości jest zwykle wzięte z Listów św. Pawła lub innych Apostołów. W głównych okresach roku kościelnego mówią one o obchodzonych tajemnicach Chrystusa i przekazują niezmienne zasady chrześcijańskiego życia.
Po drugim czytaniu śpiewamy aklamację - okrzyk - alleluja! z odpowiednim wersetem, wziętym często z Ewangelii, która za chwilę ma zostać wygłoszona. Słowo alleluja oznacza w języku hebrajskim: chwalcie Pana! Jest to charakterystyczny wyraz radości płynącej z tajemnicy zmartwychwstania Chrystusa i z Jego stałej obecności we wspólnocie Kościoła. Aklamacji tej nie śpiewamy od Środy Popielcowej do Wigilii Paschalnej. Właśnie w Liturgii Słowa tej Wigilii kapłan na nowo uroczyście intonuje tę aklamację na znak przejścia Chrystusa ze śmierci do życia oraz płynącej stąd chrześcijańskiej nadziei i radości.
Na czas śpiewu alleluja wierni wstają, aby wyrazić paschalną radość i cześć dla Chrystusa, który będzie do nich przemawiać w słowach Dobrej Nowiny. Przepisy mszału wymagają, aby uczestnicy Mszy św. na czas aklamacji alleluja i głoszenia Ewangelii stali zwróceni w kierunku ambony - miejsca sprawowania Liturgii Słowa.