17 czerwca br. w Archikatedrze Lubelskiej miało miejsce nietypowe wydarzenie. W tzw. zakrystii akustycznej zebrali się przedstawiciele lubelskiego świata biznesu i wszyscy ci, którzy poprzez uczestnictwo w aukcji chcieli wesprzeć trwający remont Archikatedry.

Lublin jest jednym z polskich miast, którego ze względu na bogatą przeszłość historyczną nie powinno zabraknąć na szlaku żadnego turysty. Jedną z lubelskich "perełek" jest właśnie Archikatedra. Mieszkańcy Lublina często nie uświadamiają sobie, jakie bogactwo stanowi ona zarówno w aspekcie historycznym jak i kulturowym. Warto może przypomnieć sobie historię tej przepięknej, barokowej świątyni.

Pomysł sprowadzenia Jezuitów do Lublina zrodził się podczas zdobywania Wielkich Łuków przez Stefana Batorego. To właśnie uczestnicy tej wojny - chorąży Bernard Maciejowski i rotmistrz Mikołaj Zebrzydowski postanowili ufundować kolegium Jezuitów. Niestety, Lublin był w tamtych czasach tak zagęszczony, że wzniesienie świątyni w obrębie murów, bez zburzenia istniejących już domów, było niemożliwe. Dlatego właśnie wytyczono plac poza murami miasta. Prace rozpoczęto w kwietniu 1586 r. Niestety, z braku funduszy do 1592 r. wyprowadzono zaledwie fundamenty i mury, a gdy w lipcu Lublin opanowała epidemia, budowę wstrzymano. Pomoc finansowa Zygmunta II Wazy pozwoliła w 1596 r. wznowić prace. W 1604 r. biskup krakowski Maciejowski konsekrował kościół Jezuitów, nadając mu tytuł św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. W następnych latach Jezuici sukcesywnie kościół upiększali. Powstawały kolejne kaplice (np. północna, gdzie w 1631 r. umieszczono obraz bł. Stanisława Kostki, dzięki którego wstawiennictwu król Jan Kazimierz odniósł zwycięstwo pod Beresteczkiem). Jednak ówczesne plagi - pożary, nie ominęły i Jezuitów. W 1752 r. runęły obie wieże, a szczyt fasady, padając na kościół, obalił sklepienie. Z pożaru ocalała kaplica św. Stanisława Kostki, zakrystia północna z salą na piętrze, absyda ze sklepieniem, ołtarz główny i cenne obrazy Lekszyckiego (Uczta u Heroda i Ostatnia Wieczerza z 1667r). Projekty odbudowy po pożarze przygotował ks. Franciszek Koźmiński, rektor wybudowanego przy katedrze kolegium jezuickiego. Zdolny architekt nie dopuszczał odstępstw od pierwotnych planów. Panuje przekonanie, że zbudował od fundamentów, w miejscu poprzedniej, zakrystię akustyczną. Jej eliptyczne sklepienie sprawia niezwykły efekt - słowa wypowiedziane szeptem w przeciwległych narożach są słyszane na wzór aparatu telefonicznego. Odbudowane mury kolegium i katedry Jezuici musieli opuścić w 1774 r., w wyniku ogłoszonego przez papieża Klemensa XIV breve "Dominus ac Redemptor", mocą którego rozwiązał zakon. Po trzecim rozbiorze Polski Lublin znalazł się pod panowaniem austriackim. W 1799 r. Austriacy urządzili w kościele skład zboża dla swego wojska. Gdy w 1805 r. Pius VII ustanowił diecezję lubelską, wyznaczony na katedrę pojezuicki kościół św. Jana wymagał kapitalnego remontu, który podjęli kolejni biskupi. Nastąpiły liczne renowacje, niestety, nie zawsze udolne. Przebudowano niektóre części katedry, wiele zmieniono. Próbę odtworzenia wnętrza katedry na wzór dawny, utrwalony za Jezuitów, podjął bp Walenty Baranowski (1871 - 1879). Freski Mayera odnowił Jan Strzałecki. Powrót do ciemnej kolorystyki ołtarzy wywołał gniew władz rosyjskich, które uznały to za wyraz żałoby upamiętniającej setną rocznicę rozbiorów Polski. Biskup musiał ustąpić i pomalować ołtarze na kolor jasnego marmuru. W okresie międzywojennym z inicjatywy bp. Mariana Fulmana (1918 - 1945) katedra otrzymała w 1927 r. obraz Matki Bożej Częstochowskiej, który po II wojnie zapłakał. II wojna światowa przyniosła katedrze ogromne straty. 9 września 1939 r. Niemcy celowo zrzucili na świątynię 10 bomb. Bp Stefan Wyszyński (1946 - 1948) z ogromnym zaangażowaniem przystąpił do likwidacji szkód wyrządzonych w katedrze przez Niemców. Gdy w 1947 r. odbito z fasady tynki i tzw. okładzinę, odsłoniła się bogata, barokowa architektura, którą odnowiono. W 1950 r. przystąpiono do reperacji zakrystii akustycznej, freski na jej sklepieniu odtworzył w 1956 r. artysta E. Czuhorski. Ówczesny biskup Bolesław Pylak w sierpniu 1975 r. powołał do życia Muzeum Diecezjalne wraz z pracownią konserwatorską. Proboszcz parafii katedralnej bp. Zygmunt Kamiński zaangażował muzeum do gruntownej restauracji wielkiego ołtarza. Natomiast na początku lat dziewięćdziesiątych bp. Ryszard Karpiński odnowił fronton.

W prace nad odnową katedry z ogromnym zaangażowaniem włączył się również obecny proboszcz ks. kan. Adam Lewandowski. To właśnie z jego inicjatywy, przy współpracy Andrzeja Mroczyka (Dyrektora Biura Wystaw Artystycznych), została zorganizowana aukcja, z której dochód przeznaczony jest na renowację katedry. Wystawionych zostało kilkadziesiąt dzieł sztuki - darów artystów środowiska lubelskiego jak i innych ofiarodawców (np. bp Karpiński oddał część swoich prywatnych zbiorów) . Jednakże najcenniejszy eksponat aukcji stanowił ostatni list Gustawa Herlinga - Grudzińskiego do abp. Józefa Życińskiego. List ten jest tym cenniejszy dla kolekcjonerów z Lublina, iż pisarz w sposób życzliwy wyraża się w nim na temat miasta: "Dziękuję też za zaproszenie do Lublina. Nie trzeba mnie przekonywać, lubię Lublin i Kraków, to są moje dwa miasta w Polsce (a nie rodzinne Kielce i Warszawa, w której mimo dwóch lat przed wojną, nie jestem w stanie się odnaleźć)" Dobrą wiadomością dla wszystkich koneserów będzie z pewnością to, że list nie stanął do licytacji, bo jak się okazało - była to aukcja próbna. Mimo wszystko sprzedano sporo obrazów. Jednakże nie ilość była w całym przedsięwzięciu najważniejsza. Jak powiedział abp Józef Życiński, " aukcja to wyraz solidarności lubelskich twórców w trosce o piękno katedry. (...) Bez względu na wymiar finansowy, ta aukcja to dar serca i za to dziękuję". Metropolita wyraził też nadzieję, że tego rodzaju inicjatywy na stałe wpiszą się w pejzaż Lublina. Te nadzieje podziela również ks. kan. Adam Lewandowski, planując kolejną aukcję na wrzesień. Może wtedy znajdzie się szczęśliwiec, który czyniąc darowiznę na rzecz katedry, otrzyma bezcenny list.