7. Umiarkowanie

Z tego punktu widzenia konieczne są uproszczenie i usprawnienie Kurii: połączenie lub fuzja dykasterii według dziedzin kompetencji oraz uproszczenie wewnętrzne poszczególnych dykasterii; ewentualna likwidacja urzędów, które nie okazują się odpowiadać aktualnym potrzebom. Włączenie do dykasterii lub ograniczenie komisji, akademii, komitetów itp., wszystko to ze względu na umiarkowanie niezbędne dla prawidłowego i autentycznego świadectwa.

8. Pomocniczość

Chodzi o zreorganizowanie specyficznych kompetencji różnych dykasterii, przesuwając je, jeśli to konieczne, z jednej dykasterii do innej, w celu osiągnięcia autonomii, koordynacji i pomocniczości w kompetencjach i wzajemnego powiązania w posłudze.

W tym sensie okazuje się również konieczne poszanowanie zasad pomocniczości i racjonalizacji w odniesieniu do Sekretariatu Stanu, a w jego obrąbie - między jego różnymi kompetencjami – aby wypełniając swoje zadania był prostą i najbardziej bezpośrednią pomocą papieża. Dotyczy to także lepszej koordynacji różnych sektorów dykasterii i biur Kurii. Sekretariat Stanu może wykonywać tę swoją ważną funkcję, właśnie realizując jedność, współzależność i koordynację swoich różnych sekcji i sektorów.

9. Synodalność

Praca Kuria musi być synodalna: regularne spotkania szefów dykasterii, pod przewodnictwem Biskupa Rzymu; regularne planowane audiencje szefów dykasterii; zwyczajowe zgromadzenia międzydykasterialne. Zmniejszenie liczby dykasterii pozwoli na częstsze i bardziej systematyczne spotkania poszczególnych prefektów z Papieżem i na wydajniejsze spotkania szefów dykasterii, biorąc pod uwagę, że nie mogą być one takimi, gdy grupa jest zbyt liczna.

Synodalność należy przeżywać również w obrębie każdej dykasterii, zwracając szczególną uwagę na kongres i częstsze odbywanie przynajmniej sesji zwyczajnej. W obrębie każdej dykasterii należy unikać fragmentacji, która może być spowodowana różnymi czynnikami, takimi jak rozmnożenie się wyspecjalizowanych sektorów, które mogą mieć skłonność do autoreferencyjności. Koordynacja pomiędzy nimi powinna być zadaniem sekretarza lub podsekretarza.

10. Katolickość

Wśród współpracowników, oprócz kapłanów i osób konsekrowanych Kuria powinna odzwierciedlać katolickość Kościoła poprzez rekrutację pracowników pochodzących z całego świata, diakonów stałych i wiernych świeckich, których wybór musi być starannie dokonywany na podstawie ich nieskazitelnego życia duchowego i moralnego oraz ich kompetencji zawodowych. Stosownym byłoby przewidywanie dostępu większej liczby wiernych świeckich, zwłaszcza w tych dykasteriach, gdzie mogą być bardziej kompetentni od duchownych lub osób konsekrowanych. Bardzo ważne jest również docenienie roli kobiet i osób świeckich w życiu Kościoła i ich włączenie do funkcji kierowniczych dykasterii, ze szczególnym naciskiem na wielokulturowość.

11. Profesjonalizm

Konieczne jest aby każda dykasteria przyjęła politykę stałej formacji personelu, aby nie dopuścić do jego osłabienia i popadnięcia w rutynę funkcjonalizmu.

Z drugiej strony niezbędne jest ostateczne położenie kresu praktyce „promoveatur ut amoveatur” [niech przejdzie na wyższe stanowisko, byleby odszedł] – to jest rak.

12. Stopniowalność (rozeznanie)

Stopniowalność jest owocem niezbędnego rozeznania, które zakłada proces historyczny, rytmiczność czasów i etapów, weryfikację, poprawki, eksperymentowanie, zatwierdzanie „ad experimentum” [na próbę]. W tych wypadkach chodzi więc nie o niezdecydowanie, ale o elastyczność niezbędną do tego, aby móc doprowadzić do prawdziwej reformy.

NIEKTÓRE PODJĘTE KROKI

Wspomnę krótko i w sposób ograniczony o niektórych krokach podjętych w celu skonkretyzowania kryteriów wiodących i zaleceń wyrażonych przez kardynałów podczas spotkań plenarnych przed konklawe, posiedzeń COSEA, Rady Kardynałów (K 9), jak również szefów urzędów oraz innych osób i ekspertów.

- 13 kwietnia 2013 zapowiedziano powołanie Rady Kardynałów (Consilium Cardinalium Summo Pontifici) – K 8, które stało się K 9, począwszy od 1 lipca 2014 – przede wszystkim w celu doradzania papieżowi w kierowaniu Kościołem powszechnym i w innych związanych z tym zagadnieniach, a także ze szczególnym zadaniem przedstawienia propozycji rewizji konstytucji apostolskiej „Pastor Bonus”.

- Na mocy pisma odręcznego z 24 czerwca 2013 została utworzona Komisja Dotycząca Instytutu Dzieł Religijnych [IOR], aby jak najdogłębniej poznać status prawny IOR i umożliwić lepsze jego „zharmonizowanie” z „powszechną misją Stolicy Apostolskiej”. A to wszystko po to, aby „pozwolić, żeby zasady Ewangelii nasyciły również działalność natury ekonomicznej i finansowej” i aby osiągnąć pełną i uznaną przejrzystość jej operacji.

- Na mocy motu proprio z 11 lipca 2013 podjęto działania na rzecz ustalenia jurysdykcji organów sądowniczych Państwa Miasta Watykanu w dziedzinie karnej.

- Pismem odręcznym z 18 lipca 2013 została powołana do życia COSEA (Komisja Papieska Referencyjna Studium i Ukierunkowania odnośnie do Organizacji Struktury Gospodarczo-Administracyjnej) z zadaniem zbadania, przeanalizowania i zebrania informacji, we współpracy z Radą Kardynałów, by zbadać problemy organizacyjne i gospodarcze Stolicy Apostolskiej.

- Na mocy motu proprio z 8 sierpnia 2013 powstał Komitet Bezpieczeństwa Finansowego Stolicy Apostolskiej w celu zapobiegania i przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i rozpowszechnianiu broni masowej zagłady. To wszystko zaś po to, aby doprowadzić IOR i cały watykański system ekonomiczny do zgodnego z zasadami przyjęcia i całkowitego wypełnienia – z zaangażowaniem i rzetelnością – wszystkich międzynarodowych standardów prawnych w zakresie przejrzystości finansowej.

- Motu proprio z 15 listopada 2013 wzmocniło Urząd Informacji Finansowej (AIF) ustanowiony przez Benedykta XVI na mocy motu proprio z 30 grudnia 2010 w celu zapobiegania i przeciwdziałania działaniom nielegalnym w dziedzinie finansowej i monetarnej.

- Mocą motu proprio z 24 lutego 2014 (Fidelis Dispensator et Prudens) zostały ustanowione Sekretariat ds. Gospodarki i Rada ds. Gospodarki, zastępujące Radę 15 Kardynałów, z zadaniem uzgadniania polityki kontroli nad działalnością gospodarczą Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego.

- To samo motu proprio (Fidelis Dispensator et Prudens) z 24 lutego 2014 ustanawiało Urząd Rewizora Generalnego (URG) jako główną jednostkę Stolicy Apostolskiej do kontrolowania (audyt) dykasterii Kurii Rzymskiej, instytucji związanych ze Stolicą Świętą – lub tych, które mają jakieś odniesienie do niej – oraz zarządu Gubernatoratu Państwa Watykańskiego.

- Na mocy pisma odręcznego z 22 marca 2014 powstała Papieska Komisji ds. Ochrony Nieletnich, aby „krzewić troskę o godność nieletnich oraz dorosłych osób niepełnosprawnych, poprzez formy i sposoby zgodne z istotą Kościoła, które uznaje się za najstosowniejsze”.

- Na mocy motu proprio z 8 lipca 2014 Sekcja Zwyczajna Administracji Dziedzictwa Stolicy Apostolskiej została przeniesiona do Sekretariatu ds. Gospodarki.

- 22 lutego 2015 zatwierdzono statuty nowych instytucji gospodarczych.

- Na mocy motu proprio z 27 czerwca 2015 powołano do życia Sekretariat ds. Komunikacji, mający za zadanie „odpowiedzieć na obecny kontekst komunikacyjny, odznaczający się obecnością i rozwojem środków cyfrowych, czynników zbieżności i interaktywnością”, jak również restrukturyzować całościowo, w toku procesu reorganizacji i jednoczenia „wszystkich instytucji, które na różne sposoby, aż po dzień dzisiejszy, zajmują się komunikowaniem”, aby „coraz lepiej odpowiadać na wymogi misji Kościoła”.

- 6 września 2016 został promulgowany statut Sekretariatu ds. Komunikacji, który wszedł w życie w październiku br.

- Mocą dwóch motu proprio z 15 sierpnia 2015 doprowadzono do reformy procesu kanonicznego w sprawach dotyczących orzeczenia nieważności małżeństwa: „Mitis et misericors Iesus” – w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich oraz „Mitis Iudex Dominus Iesus” – w Kodeksie Prawa Kanonicznego.

- Przez motu proprio z 4 czerwca 2016 (Come una madre amorevole) dążono do zapobiegania zaniedbaniom biskupów w pełnieniu ich urzędu, zwłaszcza zaś w odniesieniu do przypadków nadużyć seksualnych popełnionych na nieletnich i dorosłych osobach niepełnosprawnych.

- Mocą motu proprio z 15 sierpnia 2016 (Sedula Mater) powołano do życia Dykasterię ds. Świeckich, Rodziny i Życia, stawiającą przed sobą przede wszystkim ogólne zadanie duszpasterskie posługi Piotrowej: „śpieszymy zorganizować wszystkie rzeczy niezbędne do tego, aby bogactwo Chrystusa Jezusa mogły być wylane stosownie i obficie wśród wiernych”.

- Na mocy motu proprio z 17 sierpnia 2016 (Humanam progressionem), powstała Dykasteria ds. integralnego rozwoju człowieka, aby rozwój ten dokonywał się „przez troskę o niezmierzone dobra, jakimi są sprawiedliwość, pokój i ochrona stworzenia”. W skład tej Dykasterii wejdą od pierwszego stycznia 2017, cztery Papieskie Rady: „Iustitia et Pax”, „Cor Unum”, Duszpasterstwa Migrantów oraz Pracowników Służby Zdrowia. Będę się zajmował bezpośrednio „ad tempus” [do czasu, tymczasowo] sekcją duszpasterstwa migrantów i uchodźców w tej nowej dykasterii.

- 18 października 2016 został zatwierdzony statut Papieskiej Akademii „Pro vita”.

Nasze spotkanie rozpoczęło się rozmową o znaczeniu Bożego Narodzenia jako całkowitej przewartościowaniu naszych ludzkich kryteriów, aby podkreślić, że sercem i ośrodkiem reformy jest Chrystus (chrystocentryzm).

Chciałbym zakończyć po prostu jednym słowem i jedną modlitwą. Tym słowem jest podkreślenie, że Boże Narodzenie jest świętem miłującej pokory Boga. A modlitwą jest wezwanie bożonarodzeniowe ojca Matty el Meskina (współczesnego mnicha), który – zwracając się do Pana Jezusa, narodzonego w Betlejem – tak się wyraził: „Jeśli dla nas doświadczenie dzieciństwa jest trudną sprawą, to nie jest nim dla Ciebie, Synu Boży. Jeśli potykamy się na drodze prowadzącej do wspólnoty z Tobą, z powodu tej niskiej postury, to Ty jesteś w stanie usunąć wszystkie przeszkody, które nam w tym przeszkadzają. Wiemy, że nie zaznasz pokoju dopóki nie znajdziesz nas na swoje podobieństwo i z tą posturą. Pozwól nam dzisiaj, Synu Boży, zbliżyć się do Twego serca. Spraw, abyśmy nie wierzyli, że jesteśmy wspaniali w naszych doświadczeniach. Spraw natomiast, abyśmy stawali się małymi, jak Ty, abyśmy mogli być blisko Ciebie i otrzymać od Ciebie pokorę i łagodność w obfitości. Nie pozbawiaj nas Twego objawienia, epifanii twego dzieciństwa w naszych sercach, abyśmy mogli wraz z nim leczyć wszelką pychę i wszelką butę. Ogromnie potrzebujemy, abyś objawił w nas swą prostotę, zbliżając nas, co więcej – Kościół i cały świat do siebie. Świat jest utrudzony i wyczerpany, gdyż ściga się o to, kto jest największy. Jest to bezlitosna konkurencja między rządami, Kościołami, narodami, w łonie rodzin, między jedną parafią a drugą: kto jest największy spośród nas? Świat jest poraniony bolesnymi ranami, bo jego wielką chorobą jest pytanie: kto jest największy? Ale dziś znaleźliśmy w Tobie nasze jedyne lekarstwo, Synu Boży. My i cały świat nie znajdziemy ani zbawienia, ani pokoju, jeśli nie wyjdziemy znów na ponowne spotkanie Ciebie w stajence betlejemskiej. Amen”.

Dziękuję i życzę wam świętego Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku 2017.