Projekt pod nazwą „Konserwacja wnętrz perły wczesnogotyckiej architektury sakralnej – bazyliki katedralnej w Sandomierzu (Etap II)” został złożony 21 stycznia 2016 r. w Departamencie Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego w Kielcach. Uzyskał on jedną z najwyższych ocen w skali województwa.

Parafia wnioskowała o przyznanie sumy 13.614.657 zł. z 17.018.321 zł. kosztów całkowitych, gwarantując wkład własny w kwocie 3.403.664. zł. Wkład własny pochodziłby z prywatnych ofiar księży diecezji sandomierskiej, gdyż parafia katedralna liczy zaledwie 2 tys. osób.

Pomimo wysokiej oceny projektu, pismem z dnia 5 lipca 2016 r. dyrektor Departamentu Wdrażania EFRR Irena Sochacka poinformowała parafię, że projekt ten nie może być dofinansowany we wnioskowanej kwocie, proponując pokrycie 47,58 % kosztów. Normalnie powinno być 80 %.

Odpowiadając na wspomniane pismo w dniu 8 lipca 2016 r., proboszcz parafii ks. prałat Zygmunt Gil poinformował, że tak poważne zaangażowanie finansowe przekracza istniejące możliwości. Wniósł prośbę o ograniczenie zakresu prac do nawy głównej. Wynikało to z zapewnienia złożonego przez dyrektor Irenę Sochacką w dniu 6 czerwca 2016 r., że w przypadku przyznania mniejszych środków zakres prac konserwatorskich będzie mógł być zmniejszony przez beneficjenta.

Zdaniem księdza proboszcza, niemożliwość przyjęcia wspomnianej propozycji Urzędu Marszałkowskiego spowodowana była także odczuciem gorszego traktowania, niż inne podmioty, które otrzymały dofinansowanie w większym zakresie procentowym. To skądinąd nie pierwszy raz, że urząd ten, nie wychodzi naprzeciw oczekiwaniom wspólnoty diecezjalnej dotyczącym katedry sandomierskiej.

Zastępca dyrektora Departamentu Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Przemysław Janiszewski poinformował 12 lipca 2016 r., że zaproponowana przez proboszcza modyfikacja nie jest dopuszczalna i dlatego instytucja zarządzająca wybierze kolejny projekt z listy rankingowej do dofinansowania.

W związku z tym parafia katedralna złożyła prośbę o włączenie projektu renowacji katedry w „Kontrakt Terytorialny”, co umożliwi ubieganie się o dofinansowanie inwestycji z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Historia sandomierskiej bazyliki katedralnej znajdującej się w parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny sięga X i XI w. kiedy to na jej miejscu znajdował się drewniany kościół pw. św. Mikołaja, który rozebrany został pod koniec XI wieku. W drugiej połowie wieku XII staraniem króla Kazimierza Sprawiedliwego wzniesiono kolegiatę romańską pw. Najświętszej Maryi Panny, którą uroczyście poświęcono w 1191 r. Kościół ten został zniszczony w czasie najazdu tatarskiego w 1259 r.

Obecna świątynia wybudowana w stylu gotyckim została w czasach króla Kazimierza Wielkiego ok. 1360 r. Uroczyście poświęcono ją 1382 r. W połowie XV wieku kolegiata została powiększona przez bp. Zbigniewa Oleśnickiego. Dobudowano wówczas kaplicę Mansjonarską (obecna kaplica Najświętszego Sakramentu). Po spaleniu kościoła w czasie wojny ze Szwedami, dopiero w 1748 r. wybudowano nowe sklepienie barokowe.

W 1818 r. utworzono w Sandomierzu stolicę biskupią i dotychczasowa kolegiata otrzymała tytuł katedry. W 1960 r. papież Jan XXIII nadał katedrze tytuł Bazyliki Mniejszej. W 1983 r. dokonano restauracji podziemia katedry, gdzie pochowani są biskupi sandomierscy i urządzono tam kaplicę pw. Błogosławionych Męczenników Sandomierskich.

Kilka lat temu rozpoczął się program gruntownej renowacji bazyliki, która stanowi najważniejszą świątynię diecezji sandomierskiej, a zarazem jeden z najcenniejszych zabytków regionu i turystyczną perłę Sandomierza.

Pierwszym etapem odrestaurowania katedry była renowacja prezbiterium i kaplicy Najświętszego Sakramentu. Podczas tego etapu, dofinansowanego z funduszy norweskich, pracom konserwatorskim poddano m.in. bizantyjskie freski oraz wiele innych elementów wystroju tej części świątyni.

W parafii zostało utworzone w bieżącym roku Stowarzyszenie Przyjaciół Katedry. Jego zadaniem jest m.in. wspieranie działań konserwatorskich, a także inicjatyw o charakterze turystycznym i kulturalnym.