W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego z roku 1880 na
temat Będkowa czytamy: "osada, przedtem miasteczko, nad rzeką Wolbórką,
powiat brzeziński, o 9 wiorst od stacyi kolejowej i poczty w Rokicinach.
W XV wieku był własnością rodziny Spinków herbu Prus, którzy w 1462
r. podnieśli go do rzędu miast i wznieśli piękny kościół parafialny,
murowany, w stylu ostrołukowym. Znajdują się tu jeszcze ruiny niewykończonego
gmachu, który jeden z dziedziców Będkowa, Aleksy Dembowski, zamierzył
na giełdę kupiecką wystawić, w mniemaniu, że ta mieścina stać się
może jednym ze środkowych punktów handlu krajowego. Parafia Będków
dekanatu brzezińskiego ma 1580 dusz". Według innych zapisków historycznych,
Będków jako wieś będąca własnością najpierw biskupów włocławskich,
potem kasztelana wolborskiego, wzmiankowana jest już w XII w. Jak
przekazuje tradycja, jej nazwa pochodzi także z wieku XII i związana
jest z rycerzem zwanym Bandem (Band - obręcz żelazna). Przydomek
ten otrzymał za mężne walki z Niemcami. Być może rycerz Band pochodził
z Będkowa albo tę wieś otrzymał w nagrodę za męstwo. W 1239 r. książę
mazowiecki Konrad zwrócił ją biskupom włocławskim. Król Kazimierz
Wielki w roku 1358 wyniósł Będków do godności miasta. Wkrótce stał
się własnością rodziny Spinków vel Wspinków herbu Prus. W 1462 r.
król Kazimierz Jagiellończyk na prośbę Piotra, Franciszka i Mikołaja
Spinków powiększył jego przywilej lokacyjny, dzięki czemu Będków
wspaniale rozwinął się pod względem gospodarczym. W dużym stopniu
przyczyniło się do tego jego usytuowanie - rozwidlenie dróg z Piotrkowa
do Brzezin i Ujazdu wytyczonych traktami: dawniejszym ze Śląska przez
Piotrków na Ruś Czerwoną i późniejszym, zwanym pruskim - z Węgier
do Gdańska. Ponadto wielkie zasługi dla rozwoju gospodarczego miasta
miał biskup sufragan w Kamieńcu Podolskim - Jan Dembowski (Dębowski),
który w 1759 r. nabył Będków na własność i gdzie miał też prywatną
rezydencję. Według Encyklopedii Powszechnej z 1860 r. miasto Będków
na przestrzeni historii miało różnych właścicieli - po Spinkach (
Wspinkach) należało do rodziny Gliszczyńskich, następnie Dembowskich
i Bielińskich. Ostatnim właścicielem był pułkownik Łazarew. W 1869
r. - na skutek represji popowstaniowych - Będków utracił prawa miejskie
i podobnie jak pobliski Wolbórz stał się osadą. Początkowo Będków
terytorialnie należał do nie istniejącej dziś parafii w miejscowości
Rosocha, dlatego że przed 1300 rokiem - w tej wsi - wystawiono kościół
św. Zygmunta i Wszystkich Świętych, który do 22 listopada 1523 r.
był dla okolicznych miejscowości (w tym także dla Będkowa) kościołem
parafialnym.
23 listopada 1523 r. arcybiskup gnieźnieński Jan Łaski
herbu Korab, na prośbę właścicieli miasta erygował w Będkowie - przy
istniejącym od 1462 r. kościele Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
- parafię, a świątynię w Rososze uczynił jej filią. I taki stan rzeczy
trwa po dzień dzisiejszy. Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
w Będkowie, murowany, wybudowany w stylu gotyckim, ufundował ks.
Piotr Spinek, kanonik gnieźnieński i poznański, prepozyt krakowski,
proboszcz wolborski oraz jego bracia - Franciszek i Mikołaj.
W XVIII w. został gruntownie przebudowany - wystawiono
wtedy kaplicę Pana Jezusa oraz między innymi usunięto istniejący
pod sklepieniem kaplicy św. Anny balkon oraz przedłużono kruchtę
skierowaną na zachód. Ponownie restaurowany był w XIX w. oraz w 1914
r.
Jest to kościół orientowany (tzn. główny ołtarz ma skierowany
na wschód), jednonawowy, otoczony ogrodzeniem murowanym, wystawionym
po 1783 r. Przy jego prezbiterium od strony północnej znajduje się
zakrystia, a od strony południowej - skarbczyk. Przy nawie od strony
południowej znajduje się kaplica św. Anny, a przy niej wysokie pomieszczenie,
które dawniej pełniło funkcję kruchty. Natomiast od strony północnej
znajduje się kaplica Pana Jezusa pochodząca z drugiej połowy XVIII
w. Na kościele znajduje się wysoka, smukła, kwadratowa wieża, zapewne
przerabiana, zwieńczona barokowym hełmem. Do zabytków stanowiących
własność parafii należą: tablica fundacyjna Piotra, Franciszka i
Mikołaja Spinków z herbami - Habdank, Prus i Jastrzębiec oraz data
budowy kościoła lub jej zakończenia - 1462 r. Zabytkiem jest także
ołtarz główny, późnobarokowy, z końca XVIII wieku z rzeźbami św.
Jana Nepomucena i św. Jana Kantego oraz obrazami - Matki Bożej z
Dzieciątkiem, św. Piotra i św. Pawła. Do zabytków należą także dwa
ołtarze boczne z końca XVIII w., z krucyfiksem i rzeźbami Matki Bożej
Bolesnej i św. Jana oraz obrazami św. Anny i Wniebowzięcia Najświętszej
Maryi Panny. Zabytkami stanowiącymi własność miejscowej parafii są
także m. in. - tron biskupi, krucyfiks późnobarokowy, dwie monstrancje
i dwa świeczniki oraz tablica nagrobna Zofii Spinkówny, a także epitafia
Jana Szyllera i jego córki Anieli Pawłowskiej, Wincentego Pawłowskiego
i Jana Basińskiego. Wśród wymienionych zabytków, w sposób szczególny
warto zwrócić uwagę na wzmiankowany wcześniej obraz Matki Bożej z
Dzieciątkiem - który znajduje się w głównym ołtarzu i uważany jest
za łaskami słynący. Liczne uzdrowienia przy nim doznawane spowodowały,
że miejscowy proboszcz - ks. Szymon Żuchowski - wniósł 22 września
1770 r. do arcybiskupa gnieźnieńskiego prośbę o przysłanie komisji
dla zbadania prawdziwości tych łask. 7 września delegowana przez
abp. Gabriela Jana Podoskiego komisja w składzie: kanonik łowicki
i sędzia konsystorski - ks. Jakub Rybiński, dziekan łowicki i łęczycki
- ks. Stanisław Kaszowski, kanonik łęczycki - ks. Karol Godaszewski
oraz prepozyt kolegiaty wolborskiej - ks. Joachim Brzostowski, przybyła
do Będkowa i zbadała 79 świadków, którzy złożyli świadectwo o doznanych
cudach. Na podstawie tych zeznań abp. Podoski dekretem z dnia 22
września 1771 r. ogłosił obraz za słynący łaskami. Przy kościele
znajduje się nieczynny już cmentarz parafialny. Zabytkowym obiektem
- jak już wcześniej wspomniano - jest także filialny kościół św.
Zygmunta, znajdujący się we wsi Rosocha. Jest to już druga świątynia
stojąca w tym samym miejscu. Pierwsza - która przez pewien czas pełniła
funkcję kościoła parafialnego - została rozebrana w połowie XVIII
wieku. Corocznie w tym kościele odprawiane jest nabożeństwo odpustowe
w niedzielę po uroczystości św. Zygmunta.
Obecnie parafia Będków liczy 3300 mieszkańców. Proboszczem
jest od 1986 r. ks. Władysław Pryca, wikariuszem - ks. Mirosław Kowalski (
od 1999 r.).
Pomóż w rozwoju naszego portalu