Reaktywowana 10 października 1990 roku, odwołuje się do tradycji pracy charytatywnej Caritas sprzed 1950 roku. Działa na podstawie ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego. Od 2004 roku posiada status organizacji pożytku publicznego.

Caritas Polska koordynuje pracę swych 44 oddziałów diecezjalnych i archidiecezjalnych w kraju, wspierając je w wykonywaniu ich zadań. Ponadto je reprezentuje, występując w imieniu Caritas w Polsce na szczeblu krajowym i międzynarodowym, zajmuje się działalnością formacyjno-informacyjną, prowadząc szkolenia, sympozja, rozpoznając obszary i skalę ubóstwa w Polsce, oraz operacyjną - inicjując ogólnopolskie zbiórki funduszy dla Polski i zagranicy, organizując transporty humanitarne, udzielając pomocy doraźnej i długofalowej, materialnej, psychologicznej, prawnej i finansowej osobom bezrobotnym, bezdomnym, chorym, starszym, dzieciom z rodzin ubogich, a także imigrantom i uchodźcom.

Początki działalności Caritas w Polsce to głównie rozdzielanie darów materialnych otrzymywanych z zagranicy w czasie stanu wojennego. Szybko jednak organizacja zmieniła swoją strategię i zajęła się udzielaniem pomocy charytatywnej dzięki środkom pozyskiwanym od ludzi dobrej woli i instytucji. Utworzyła profesjonalne placówki opiekuńcze i wychowawcze: stacje opieki Caritas, ośrodki rehabilitacyjne, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, domy pomocy społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, domy samotnej matki, kuchnie dla ubogich, świetlice dla dzieci i osób w podeszłym wieku itp. Na arenie międzynarodowej współpracuje z Papieską Radą „Cor Unum” oraz jest członkiem Caritas Internationalis i Caritas Europa.

Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom

Najbardziej znaną akcją Caritas w Polsce jest Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom. Tylko w zeszłym roku na polskich stołach wigilijnych zapłonęły 3 mln świec tego Dzieła. Można je nabyć w czasie adwentu w parafiach katolickich, ewangelickich i prawosławnych. Dochód ze sprzedaży tych świec jest przeznaczany na pomoc najmłodszym, dotkniętym biedą Polakom w edukacji, wypoczynku i wyżywieniu. Tylko w 2014 roku dzięki akcji na wakacje wyjechało blisko 30 tys. dzieci, zaś 40 tys. otrzymało wyprawki szkolne.

Osoby niepełnosprawne i chore

Według spisu powszechnego z 2011 roku liczba osób niepełnosprawnych w Polsce wynosiła około 4,7 min (12,2 proc. ludności kraju). To do nich chce dotrzeć Caritas.

W zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym - jak informuje dyrektor organizacji ks. Marian Subocz - oferta Caritas sprowadza się do prowadzenia specjalistycznych placówek ukierunkowanych na pomoc tej grupie osób. Caritas prowadzi 63 warsztaty terapii zajęciowej dla 2594 osób, które w ten sposób mogą uczestniczyć w rehabilitacji społecznej i zawodowej. Beneficjenci otrzymują też wsparcie w Zakładach Aktywności Zawodowej, działają także spółdzielnie socjalne. Przedmiotem działalności takich spółdzielni jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa, opartego na pracy osobistej swoich członków. Zakłady Aktywności Zawodowej są odpowiedzią na potrzeby osób niepełnosprawnych, chcących i mogących pracować.

Od 2008 roku do końca czerwca 2015 r., Caritas Polska realizowała projekt „Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy". Objął on osoby niepełnosprawne ruchowo w stopniu znacznym oraz ich rodziców/opiekunów. Celem projektu jest aktywizacja społeczna i zawodowa niepełnosprawnych. W ramach projektu prowadzone są warsztaty, szkolenia podnoszące kwalifikacje zawodowe, staże rehabilitacyjne, indywidualne zajęcia praktyczne. Jest też możliwość wsparcia w zakresie nauki w postaci opłacenia czesnego i zakupu podręczników. Osoby niepełnosprawne korzystają z pomocy psychologa, doradcy zawodowego i prawnika.

Ponadto Caritas w 44 miastach całej Polski posiada zaplecze logistyczne w postaci biur projektu oraz niezbędne środki techniczne. Wyspecjalizowane biura są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych np. dzięki podjazdom, łazienkom, salom wykładowym, zapleczu noclegowemu. W związku z prowadzoną działalnością także w diecezjalnych oddziałach Caritas znajduje się sprzęt rehabilitacyjny.

W oddziałach tych organizowane są liczne akcje z myślą o osobach niepełnosprawnych, jak wigilie, rekolekcje, pielgrzymki (m.in. ogólnopolska pielgrzymka niepełnosprawnych do Lourdes), grupy wsparcia dla rodzin osób niepełnosprawnych, działające pod okiem wyspecjalizowanej kadry.

Caritas utworzyła profesjonalne placówki opiekuńczo-wychowawcze dla niepełnosprawnych, do których trzeba zaliczyć Stacje Opieki Caritas, ośrodki rehabilitacyjne, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, domy dziennego pobytu, warsztaty terapii zajęciowej itp.

W zakresie pomocy osobom chorym - jak podkreśla ks. Subocz - sprawdzają się Stacje Opieki Caritas. Ich zadaniem jest umożliwienie korzystania z opieki pielęgniarskiej i zabiegów rehabilitacyjnych przez osoby, które mają problem z dotarciem do placówek służby zdrowia. Obecnie jest ok. 200 takich stacji. Inną formą pomocy dla osób chorych są zakłady opieki lekarskiej, których w oddziałach diecezjalnych jest 16. Działają również: 32 poradnie lekarskie, 13 aptek, 5 placówek ambulatoryjnych, 6 stacjonarnych placówek dla osób uzależnionych. Caritas prowadzi 9 hospicjów stacjonarnych ze 188 miejscami. Istnieje również 46 hospicjów domowych.

Osoby starsze

Ks. dyrektor poinformował, że oczekiwanemu przez demografów wzrostowi liczby osób starszych w Polsce towarzyszyć będzie ogólny spadek liczby ludności. Wynoszący w 2007 r. 13,46 proc. odsetek osób w wieku 65 lat i więcej wzrośnie w Polsce do roku 2035 do 23,22 proc. Znaczne wydłużenie czasu ich życia - zdaniem ks. Subocza - przyniesie w konsekwencji znaczny wzrost zapotrzebowania na opiekę długoterminową. "Dlatego też bardzo pilne jest, nadal nierozwiązane przez państwo, przygotowanie systemu opieki zdrowotnej do postępującego procesu starzenia się polskiego społeczeństwa" - podkreślił duchowny.

Diecezjalne oddziały Caritas prowadzą 40 środowiskowych domów opieki dla 1141 osób starszych oraz 15 domów dziennego pobytu dla seniorów, z których skorzystało 646 beneficjentów. Działają również 34 świetlice parafialne dla seniorów, do których uczęszcza 538 osób oraz 39 klubów seniora dla 948 osób starszych. Osoby takie mogą uzyskać pomoc w 34 domach pomocy społecznej, w których przebywa ok. 2314 seniorów. W oddziałach diecezjalnych istnieją również 3 rodzinne domy opieki dla 33 starszych osób.

Okna życia

Ważną i nowatorską inicjatywą Caritas są okna życia. To miejsca, w których matka może pozostawić anonimowo swoje nowo narodzone dziecko, bez narażania jego życia i zdrowia. Obecnie w całym kraju są 54 takie okna, a ich otwarcie najczęściej następuje 25 marca - w święto Zwiastowania Pańskiego, gdy w Polsce obchodzony jest Dzień Świętości Życia. Organizują je zazwyczaj oddziały diecezjalne we współpracy ze zgromadzeniami żeńskimi, domami samotnej matki, a nawet szpitalami miejskimi. Do tej pory w Oknach Życia pozostawiono 83 niemowlęta. W 2013 roku było ich 18, w 2014 - 8, a w 2015 - 5.

Są one alternatywą dla dotychczasowych możliwości zostawienia dziecka w szpitalu po porodzie lub skrócenia drogi adopcji. "Zdajemy sobie sprawę z tego, że nie stanowią najlepszego rozwiązania. «Okno Życia» jest alternatywą dla porzucenia noworodka na śmietniku i pozbawienia go opieki" - informuje Caritas na swojej stronie internetowej.

Rola Caritas kończy się z chwilą przekazania dziecka pod opiekę medyczną. Odtąd zajmują się nim pracownicy szpitala, do którego dziecko zostaje skierowane na badania. Dalszy jego los określają procedury ustalone przez państwo.

Program Skrzydła

Celem tego programu jest objęcie długoterminową pomocą uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i liceów, którzy z powodu złej sytuacji materialnej wymagają wsparcia w formie dożywiania, wyprawek szkolnych, odzieży zimowej i letniej czy dofinansowania wycieczek szkolnych. W roku szkolnym 2014/2015 tego rodzaju pomocą objęto 445 dzieci z 31 diecezji, a od początku funkcjonowania programu, od 2005 roku - wsparcie w ramach projektu uzyskało ponad 6 tys. dzieci.

Wakacyjna Akcja Caritas To jedna z naszych największych i najstarszych inicjatyw. Polega na dofinansowaniu wakacyjnych wyjazdów dzieci i młodzieży z rodzin, których nie stać na opłacenie kolonii czy obozów. Koszty pobytów są finansowane przez Caritas w całości lub w części – w zależności od sytuacji rodzinnej. Turnus wakacyjny trwa przeciętnie dwa tygodnie i organizowany jest w ośrodkach kolonijnych spełniających wszystkie wymagane normy. Diecezjalne oddziały Caritas dysponują 52 własnymi ośrodkami wypoczynkowymi, ale na czas wakacji wynajmują ok. stu dodatkowych miejsc.

Wakacje z Caritas organizowane są nad morzem, w górach, na Mazurach i w innych atrakcyjnych miejscach. Koloniści, poznając różne zakątki kraju, bawią się i jednocześnie uczą wielu ciekawych umiejętności, których nie mogliby zdobyć, pozostając w miastach lub na wsiach. Do wyjazdów starannie przygotowuje się kadra pedagogiczna. Na koloniach z Caritas zawsze obecni są wychowawcy-wolontariusze, którzy wcześniej przechodzą szkolenia z zakresu prowadzenia zajęć aktywizujących w czasie warsztatów, odbywają kursy pierwszej pomocy przedmedycznej, uczą się rozwiązywania konfliktów rówieśniczych itd. Turnusy mają charakter integracyjny, są okazją do wymiany doświadczeń dzieci z różnych grup społecznych.

Wakacyjna Akcja Caritas jest finansowana przede wszystkim z Wigilijnego Dzieła Pomocy Dzieciom, zbiórek diecezjalnych, darowizn indywidualnych sponsorów i darczyńców oraz dotacji Ministerstwa Edukacji Narodowej. W 2015 r. w ramach Akcji na kolonie wyjechało ok. 30 tys. dzieci.

Tornister Pełen Uśmiechów Głównym celem tej kampanii jest zwiększenie szans edukacyjnych uczniów przez zebranie funduszy na zakup i wyposażenie wyprawek szkolnych dla najuboższych dzieci i młodzieży w Polsce. Kampania jest prowadzona corocznie w drugiej połowie sierpnia. Polega na ogólnopolskiej zbiórce SMS-ów, dzięki której kupowane są tornistry. Równolegle w parafiach w całej Polsce do specjalnych koszy można wkładać podstawowe artykuły szkolne, które znajdą się później w wyprawkach przygotowywanych przez wolontariuszy Caritas.

W ciągu pięciu lat Caritas rozdała ok. 67 tys. wyposażonych wyprawek szkolnych. Ważnym elementem kampanii jest jej wielki finał, który od trzech lat odbywa się w Przemyślu, dzięki współpracy z Caritas Archidiecezji Przemyskiej. Wcześniej odbywał się w Rzeszowie (dwa razy), Skierniewicach i Poznaniu. Podczas koncertu dzieciom wręczane są tornistry wyposażone w kolorowe przybory szkolne. Pozostałe wyprawki rozdawane są w diecezjach i parafiach.

Dożywianie dzieci w świetlicach

Dzieciom w Polsce najbardziej doskwiera głód - podkreśla ks. Subocz. Różne oceny dotyczące rozmiarów tego niedożywienia wahają się od 130 tys. dzieci cierpiących z powodu niedożywienia (w wieku 7-12 lat) do 1,5 mln wszystkich polskich dzieci wymagających dożywiania. Z badań, przeprowadzonych przez międzynarodową firmę MillwardBrown, wynika, że aż 120 tys. polskich dzieci przychodzi do szkoły głodnych, a dla ponad 70 tys. jedynym posiłkiem w ciągu dnia jest obiad ze szkolnej stołówki. A badania przeprowadzone przez SMG KRC wykazały, że prawie co trzecie dziecko w wieku 7-15 lat wymaga dożywiania. Pod względem ubóstwa w UE Polska zajmuje 24 miejsce, a biorąc pod uwagę niedożywienie dzieci jesteśmy zaraz za Rumunią i Bułgarią.

Ponadto z raportu GUS za rok 2011 wynika, że w trudnej sytuacji są rodziny wielodzietne. Ponad 8,5 proc. takich rodzin z powodu ubóstwa odmawia sobie mięsa a 7,4 proc. - owoców i warzyw. Ponad milion dzieci w Polsce jest dotkniętych biedą. Do 2013 r. Caritas prowadziła dożywianie w świetlicach dofinansowywane przez Carrefour. W 2013 tą drogą otrzymało wsparcie 1260 dzieci.

Kromka Chleba

Od 2002 roku Caritas w Polsce prowadzi ogólnopolską kampanię społeczną „Kromka Chleba". Jej zadaniem jest zbieranie środków na pomoc żywnościową dla najuboższych oraz budzenie wrażliwości między innymi na problem bezdomności i marginalizacji społecznej najsłabszych grup społecznych: bezrobotnych, rodzin niepełnych i wielodzietnych, osób nieprzystosowanych społecznie, chorych i niepełnosprawnych. Przez cały rok prowadzona jest zbiórka żywności, która trafia do jadłodajni, świetlic, kuchni dla ubogich oraz osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Pozyskane środki finansowe wspierają działalność noclegowni, kuchni dla ubogich, ogrzewalni i łaźni, a także na posiłki i na najpotrzebniejsze produkty związane z ich przygotowaniem. Posiłki wydawane są osobom potrzebującym - samotnym matkom, osobom bezdomnym, dzieciom uczęszczającym do świetlic, beneficjentom ośrodków charytatywnych oraz osobom starszym i wykluczonym społecznie.

W 2014 w akcji wzięło udział 40 oddziałów diecezjalnych. Każdy ze zgłoszonych oddziałów otrzymał kwotę 8 tys. zł. Caritas Polska na wspomniany cel w 2014 r. przeznaczyła łącznie 320 tys. zł.

Bezdomni

Ks. Marian Subocz poinformował, że w całym kraju Caritas oferuje bezdomnym 3 tys. miejsc, a w miarę potrzeb możliwe jest tworzenie nowych. We wszystkich placówkach organizacji w Polsce w 2012 roku w sumie pomocy udzielono 7 tys. osób. Caritas opiekuje się bezdomnymi i potrzebującymi przez cały rok, ale zima jest okresem szczególnym. Wzrasta wtedy zapotrzebowanie na miejsca noclegowe, ogrzewalnie i ciepłe posiłki. W 2012 roku Caritas wydała l,8 mln posiłków potrzebującym.

W Polsce przebywa ponad 30 tysięcy osób bezdomnych, są wśród nich także kobiety i dzieci. 8,5 tysiąca spośród nich mieszka na ulicach, w opuszczonych domach i działkowych altanach. Alkohol, bezrobocie, rozwody - to główne przyczyny bezdomności. Przeciętnie polski bezdomny pozostaje bez dachu nad głową przez około 6 lat. Bezdomność w Polsce dotyczy głównie mężczyzn.

Pomoc ofiarom klęsk

Caritas aktywnie pomaga ofiarom klęsk żywiołowych w Polsce, jak pożary, powodzie, trąby powietrzne. Powódź w Polsce w 2010 r. zmobilizowała całe społeczeństwo, pomoc Caritas wyniosła 46 183 313 zł.

Pomoc migrantom i uchodźcom

Caritas Polska od ponad 20 lat prowadzi Centra Pomocy Migrantom i Uchodźcom, które co roku udzielają wsparcia blisko 3 tys. potrzebującym. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu ośrodki diecezjalne zatrudniają profesjonalistów, którzy zapewniają kompleksową pomoc: społeczną, prawną, psychologiczną i zawodową. Pomoc ta jest realizowana w Warszawie, a także przy wschodniej granicy państwa w Białymstoku, Białej Podlaskiej i Lublinie, a także na zachodzie w Zgorzelcu i Zielonej Górze. Caritas zapewnia wsparcie, współpracując systematycznie z MSW oraz Ośrodkami dla Cudzoziemców, prowadzonymi przez Urząd ds. Cudzoziemców i Ośrodkami Strzeżonymi dla Cudzoziemców, prowadzonymi przez Straż Graniczną, w których m.in. prawnicy Caritas pomagają uchodźcom, a psychologowie wspierają cudzoziemskie rodziny w nowej ojczyźnie.

Caritas prowadzi także działania na rzecz integracji uchodźców ze społeczeństwem przyjmującym, organizując turnusy wakacyjne dla dzieci uchodźców.

Caritas Polska nie pozostanie obojętna na zjawisko migracji wywołanych nowymi konfliktami zbrojnymi i prześladowaniem chrześcijan na Bliskim Wschodzie. 44 oddziały diecezjalne mają ponad 600 miejsc w ośrodkach w całej Polsce. Rocznie organizacja pomaga 3 tys. uchodźców.

Migranci i uchodźcy w 2014 roku otrzymali w tych placówkach wsparcie socjalne, psychologiczne, dopłaty do wynajmu mieszkań, pomoc w zakupie leków dla osób przewlekle chorych, wsparcie edukacyjne – dopłaty do przedszkoli i podręczniki do szkoły. Centra oferowały także pomoc w formalnościach prawnych dot. legalizacji pobytu oraz doradztwo zawodowe. Placówki te funkcjonują w oparciu o środki własne Caritas Polska, środki unijne i dofinansowanie z budżetu państwa.

Od wielu lat organizacja jest również zaangażowana w projekty, których celem jest uwrażliwienie społeczeństwa polskiego na wielokulturowość, która jest nieodłącznym zjawiskiem migracji.

Wśród beneficjentów Centrów Pomocy Caritas w 2014 roku znaleźli się głównie Czeczeni i Ukraińcy, w mniejszej ilości również Gruzini, Irakijczycy, Palestyńczycy, Syryjczycy oraz inne narodowości.

Współpraca zagraniczna

Caritas Polska współpracuje szczególnie z Caritas Europa i Caritas Internationalis. Na rzecz potrzebujących za granicą w latach 2014 -2015 odbyły się 2 ogólnopolskie zbiórki w kościołach na prośbę KEP (Bałkany, Nepal) oraz 2 wezwania do modlitwy o pokój na Ukrainie. W 2014 r. Caritas pomagała szczególnie na Ukrainie, Bałkanach, na Bliskim Wschodzie (Gaza, Irak, Syria, Liban), w Azji (Filipiny, Sri Lanka) i w Afryce.

Na początku lat dziewięćdziesiątych odnowiona Caritas swoją pierwszą zagraniczną misję zrealizowała na Bałkanach. "Zmieniły się formy i rodzaje wsparcia, ale człowiek w potrzebie pozostaje ten sam. Obecnie szczególnie pomagamy uchodźcom na Bliskim Wschodzie i na Ukrainie. Od 2012 r. przeznaczyliśmy 1,2 mln USD na pomoc uchodźcom syryjskim, a prawie 5 mln zł od 2014 r. na pomoc przesiedleńcom ukraińskim" - informuje na stronie organizacji ks. Marian Subocz.

Dodatkowo, od 2006 r. Caritas Polska koordynuje wakacje dzieci polonijnych. W 2014 r. 19 oddziałów diecezjalnych w Polsce zorganizowało 38 turnusów kolonijnych z udziałem 1655 dzieci polskich i polonijnych ze wschodu (989 z Białorusi, 601 z Ukrainy, 45 z Litwy, 20 z Rumuni) oraz 2102 dzieci z Polski. Dofinansowanie każdego roku się zmniejsza, w 2014 otrzymaliśmy z MSZ 2 mln. zł., w 2015 - 370 tys.