Z Janem Zimrozem, prezesem Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej Diecezji Legnickiej, rozmawia Franciszek Kwaśniak
Franciszek Kwaśniak: - W połowie lat 90. ubiegłego wieku na scenie Kościoła katolickiego w Polsce, wśród licznych stowarzyszeń i ruchów, pojawiła się Akcja Katolicka. Czym jest Akcja Katolicka?
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
Jan Zimroz: - Doktryna Soboru Watykańskiego II uznaje Akcję Katolicką za "autentyczny i prawdziwy urząd kościelny", co wyróżnia ją spośród innych form apostolatu zespołowego
w Kościele. Urzędem kościelnym zaś, wg Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 145 § 1) jest "jakiekolwiek ustanowione na stałe zadanie z postanowienia czy to Bożego, czy kościelnego dla
realizacji celu duchowego". Od innych urzędów kościelnych: kapłanów, diakonów czy katechistów różni się tylko tym, że tamte są powierzone osobom pojedynczym, zaś Akcja Katolicka jest urzędem sprawowanym
społecznie.
W sensie prawa państwowego Akcja Katolicka jest stowarzyszeniem i za takie uznaje siebie w swym statucie. Jest jednak stowarzyszeniem szczególnym, w którym, jak mówi
statut: "katolicy świeccy w zorganizowanej formie bardziej bezpośrednio współpracują z hierarchią kościelną w realizacji ogólnego celu apostolskiego Kościoła".
W rozumieniu ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego Akcja Katolicka jest organizacją kościelną.
Istotnym dla funkcjonowania tej organizacji jest fakt, że zarówno Akcja Katolicka w Polsce jak i Akcja Katolicka Diecezji Legnickiej (także innych diecezji) posiada osobowość
prawną, którą uzyskała na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
- Jaka jest historia tej organizacji?
Reklama
- Idea Akcji Katolickiej rodziła się przez kilkanaście lat na początku XX w. i jak wszystko co trwałe w Kościele była dogłębnie analizowana w rozważaniach teologicznych,
a z pewnością także w licznych modlitwach. Nazwa "Akcja Katolicka" w wypowiedzi publicznej po raz pierwszy została użyta przez Papieża Piusa X w 1903 r.
w tzw. motu proprio. W opublikowanej 11 czerwca 1905 r. encyklice Il fermo proposito ten sam Papież dał podstawy teologiczne i organizacyjne Akcji Katolickiej. Lecz
dopiero Pius XI w encyklice Ubi arcano Dei opublikowanej 23 grudnia 1922 r. daje impuls do zakładania struktur Akcji Katolickiej w Kościele, określając jej cele i program,
a także formułując zachęty i przestrogi związane z jej rozwojem. Papieska propozycja uczestnictwa wiernych świeckich w apostolacie hierarchicznym Kościoła była,
jak na owe czasy, bardzo odważna. Jej głównym celem było odrodzenie życia według zasad katolickich w rodzinach i w społeczeństwie. Nawiasem mówiąc, Pius XI uważany jest za ojca
Akcji Katolickiej i przeszedł do historii jako Papież Akcji Katolickiej.
W latach 20. Akcja Katolicka powstała w wielu krajach m. in. we Włoszech, Francji, Hiszpanii, Belgii, Holandii, Niemczech. W Polsce o Akcji Katolickiej
zaczęto mówić w 1928 r. kiedy to utworzono Komisję Episkopatu ds. Akcji Katolickiej. Faktyczne utworzenie Akcji Katolickiej miało miejsce na Konferencji Episkopatu Polski, w dniach
28-30 kwietnia 1930 r, w Poznaniu. Wkrótce włączono do niej istniejące już organizacje katolickie jak: Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, Zjednoczenie Kobiet, Związek Katolicki i Ligę
Katolicką. Statut Akcji Katolickiej obowiązujący w całej Polsce zatwierdził papież Pius XI 27 listopada 1930 r. (jako jedyny poza włoską AK). Do 1934 r. stworzono krajową strukturę
AK w postaci Naczelnego Instytutu AK, Diecezjalnych Instytutów AK oraz Parafialnych lub Dekanalnych AK. W czerwcu 1934r, na wzór włoski ujednolicono Akcję Katolicką, ustanawiając
tzw. 4 kolumny AK: Katolicki Związek Mężów, Katolicki Związek Kobiet, Katolicki Związek Młodzieży Męskiej i Katolicki Związek Młodzieży Żeńskiej. Przedwojenna AK była organizacją mocno scentralizowaną
i poddaną kontroli kleru (asystent kościelny na każdym szczeblu), mimo to dynamicznie się rozwijała. W 1936 r. liczyła ok. 500 tys., a w roku 1939 już 750 tys. członków,
była więc wielkim rosnącym ruchem społecznym katolików, swoistym pospolitym ruszeniem polskiego laikatu. Zapewne to te fakty pozwoliły Ojcu Świętetmu Janowi Pawłowi II stwierdzić: "Akcja Katolicka kiedyś
w Polsce była tak żywa i przyniosła tyle wspaniałych owoców". Lata wojny i totalitarnego państwa komunistycznego nie sprzyjały oczywiście istnieniu Akcji Katolickiej,
zatem dalszej jej historii czytelnicy domyślają się sami.
- Kiedy i w jakich okolicznościach zrodziła się myśl o reaktywowaniu Akcji Katolickiej w Polsce?
- Impuls do tworzenia na nowo Akcji Katolickiej w naszej Ojczyźnie dał Ojciec Święty Jan Paweł II w czasie pobytu w Watykanie polskich biskupów 12 stycznia 1993 r.
Ojciec Święty powiedział o Akcji Katolickiej: "Trzeba więc, aby na nowo odżyła. Bez niej bowiem infrastruktura zrzeszeń katolickich w Polsce byłaby niepełna". Ojciec Święty mówił
o "nowym powiewie Ducha Świętego w naszych czasach, na który trzeba się z wdzięcznością i nadzieją otworzyć".
W ostatnich dniach grudnia 1994 r. Konferencja Episkopatu Polski powołała Zespół Studyjny ds. Akcji Katolickiej, złożony z trzech biskupów i sześciu konsultorów świeckich,
którzy opracowali założenia organizacyjne i statut.
- Z jakim przesłaniem rozpoczęła działalność Akcja Katolicka w Polsce na przełomie XX i XXI wieku?
Reklama
- Doniosłe zadania Akcji Katolickiej najlepiej określa list biskupów polskich z 17 marca 1995 r. Wyrazili oni wówczas nadzieję, że Akcja Katolicka jako wspólne dzieło katolickiej Polski
podejmie wysiłek odrodzenia moralnego i nowej ewangelizacji, aby przeniknąć Ewangelią miłości każde serce i każdą dziedzinę życia społecznego.
Statutowym celem AK jest m.in. pogłębianie formacji chrześcijańskiej oraz organizowanie bezpośredniej współpracy katolików świeckich z hierarchią w prowadzeniu misji apostolskiej
Kościoła. Cel ten powinien być osiągnięty poprzez zajmowanie stanowiska w sprawach publicznych Kościoła, zwłaszcza zagrożenia wiary i moralności chrześcijańskiej, a także
poprzez kształcenie działaczy katolickich i wychowanie ich do aktywności w życiu społecznym, kulturalnym, gospodarczym i politycznym. Z perspektywy już prawie
dziesięcioletniej działalności AK w Polsce można z całą pewnością powiedzieć, że stała się ona istotnym i trwałym ogniwem życia Kościoła w naszym kraju. Uczestniczy
w każdym ważnym wydarzeniu kościelnym i społecznym. Nie unika odpowiedzialności i zajmowania stanowiska w trudnych sprawach publicznych jak: wybory samorządowe
i parlamentarne, integracja unijna, bezrobocie, patologie społeczne, problemy ludzi ubogich. To wszystko pozwala chyba postawić tezę, że AK jest Kościołowi i Polsce potrzebna. Tę
tezę udowadnia w swej książce pt. Potrzebni bp Piotr Jarecki, krajowy asystent Akcji Katolickiej. Potrzebę i znaczenie naszej organizacji, a także jej dorobek i ogrom
zadań ewangelizacyjnych na przyszłość ukazał I Krajowy Kongres Akcji Katolickiej w Polsce, który trwałod 23 do 25 listopada w Poznaniu pod hasłem Chrystus nadzieją przyszłości.
Ogromne znaczenie miała dla nas I Krajowa Pielgrzymka Akcji Katolickiej do Rzymu z okazji 25-lecia pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II.
- Jak to przesłanie i te cele realizuje Akcja Katolicka w lokalnym Kościele legnickim?
- Akcja Katolicka Diecezji Legnickiej ma swój statut, który 14 sierpnia 1997 r. zatwierdził bp Tadeusz Rybak, biskup diecezji legnickiej i który dał podstawy do powołania władz i stworzenia struktury stowarzyszenia. Funkcjonują władze Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej, w 60. parafiach działają Parafialne Oddziały Akcji Katolickiej. Istnieją zatem warunki do ciągłej i systematycznej pracy apostolskiej laikatu w naszym Kościele lokalnym. Jako prezes trzeciego już Zarządu DIAK mogę zapewnić, że w łączności z naszymi Biskupami i kapłanami staramy się wiernie i aktywnie służyć naszej wspólnocie diecezjalnej i wspólnotom parafialnym. Nie sposób wymienić wielu przedsięwzięć i inicjatyw o charakterze formacyjnym, charytatywnym, kulturalny i oświatowym, działań na rzecz młodzieży i dzieci, osób chorych i niepełnosprawnych, które mają miejsce w wielu środowiskach na terenie diecezji legnickiej. Do rocznych planów pracy AK w diecezji i w parafiach na stałe wpisały się takie przedsięwzięcia i wydarzenia jak: spotkania formacyjne adwentowe i wielkopostne, pielgrzymki na Jasną Górę, pielgrzymki osób niepełnosprawnych, majówki religijno-patriotyczne, obchody święta patronalnego AK w niedzielę Chrystusa Króla, organizacja Dnia Papieskiego. Nasi delegaci lub przedstawiciele uczestniczą w pracach krajowych struktur Akcji Katolickiej oraz wielu wydarzeniach, w całej Polsce, które organizowane są pod sztandarem AK. W ten sposób realizujemy nasze zadania wobec Kościoła i Ojczyzny.
- Dziękuję za rozmowę.