W liście przekazanym polskim biskupom na zakończenie ostatniej pielgrzymki Ojca Świętego do Ojczyzny, Jan Paweł II apelował: "(...) Kościół w Polsce musi niejako przetłumaczyć na język konkretnych problemów i zadań, posługując się soborową wizją Kościoła - Ludu Bożego, a także rodzinną analogią ´znaków czasu´".

Niejako owocem owego papieskiego zatroskania był Synod Plenarny i liczne synody diecezjalne. Jednym z owoców naszego Synodu było powołanie Rady Duszpasterskiej i Społecznej. W sobotę 10 marca w seminaryjnej czytelni spotkały się obie wspomniane Rady. Dziś pragniemy przedstawić Czytelnikom relację ze spotkania tej pierwszej. Za tydzień omówimy obrady Rady Społecznej.

Spotkanie rozpoczęło się o godz. 10.00 modlitwą brewiarzową. Na wstępie metropolita przemyski abp Józef Michalik dokonał prezentacji składu Rady Duszpasterskiej. W jej skład weszli:

PRZEWODNICZĄCY: abpJozef Michalik

CZŁONKOWIE Z URZĘDU:

bp Stefan Moskwa, wikariusz generalny

bp Adam Szal, wikariusz generalny

ks. inf. Stanisław Zygarowicz, wikariusz generalny

ks. Józef Bar, kanclerz Kurii

ks. Wacław Partyka, dyrektor Wydziału Duszpasterskiego - sekretarz Rady

ks. Tadeusz Kocór, dyrektor Wydziału Nauki Katolickiej

ks. Kazimierz Nawrocki, archiprezbiter bieszczadzki

ks. Franciszek Rząsa, archiprezbiter jarosławski

ks. Kazimierz Kaczor, archiprezbiter krośnieński

ks. Władysław Kenar, archiprezbiter łańcucki

ks. Mieczysław Rusin, archiprezbiter przemyski

ks. Feliks Kwaśny, archiprezbiter sanocki

CZŁONKOWIE Z WYBORU:

Krzysztof Denega, z archiprezbiteratu bieszczadzkiego

Elżbieta Kluz, z archiprezbiteratu jarosławskiego

Józef Guzik, z archiprezbiteratu krośnieńskiego

Marian Siłuch, z archiprezbiteratu łańcuckiego

Andrzej Koperski, z archiprezbiteratu przemyskiego

Krzysztof Salamak, z archiprezbiteratu sanockiego

CZŁONKOWIE Z NOMINCJI:

ks. Marian Kaszowski, dyrektor Wydziału Duszpasterstwa Rodzin

ks. Tadeusz Biały, duszpasterz młodzieży

o. Dariusz Kantypowicz OP, Jarosław

s. Elwira Nieradka CSSF, przełożona prowincjalna felicjanek

Stanisław Radyk, z archiprezbiteratu przemyskiego

Po przedstawieniu członków Rady Metropolita Przemyski skierował do zebranych Słowo, w którym wyraził swoje nadzieje i oczekiwania wobec powołanego gremium. Powiedział m.in.: "Serdecznie witam księży biskupów, kapłanów, jak i świeckich obecnych na dzisiejszym spotkaniu. Mam świadomość, że dla wszystkich jest to wielki trud. Sobota, dzień wolny mogłaby być wykorzystana w innym celu. Niemniej to nasze spotkanie jest także ważnym elementem duszpasterskiego zatroskania nad żywotnymi problemami, które niosą nowe czasy. Cieszę się nade wszystko obecnością laikatu. Jest to niejako owoc kilkuletniej pracy nad słowami Ojca Świętego, który we wspomnianym liście napisał: ´Spośród konkretnych problemów i zadań chciałbym zwrócić uwagę na potrzebę podjęcia przez katolików świeckich właściwej im odpowiedzialności w Kościele. Dotyczy to tych sfer życia, w których świeccy powinni we własnym imieniu, ale jako wierni członkowie Kościoła, rozwijać myśl polityczną, życie gospodarcze i kulturę, zgodnie z zasadami Ewangelii´.

Rada, każda rada - kontynuował Metropolita Przemyski - ma radzić, doradzać. Ma tworzyć światła do rozpoznawania sytuacji i podejmowania potrzebnych decyzji. Specyfikę rady tworzy niewątpliwie jej przewodniczący dobierając tematy, ukierunkowując dyskusję. Niemożliwym jest wyczerpanie wszystkich problemów, rodzących się tematów, dlatego potrzebne jest pewne ukierunkowanie, selekcja tematów na zasadzie intensywności ich pojawiania się. W mojej refleksji chciałbym zwrócić uwagę na trzy, moim zdaniem, istotne zagadnienia:

1. Ocenić duszpasterstwo dotychczasowe. Chodzi o realizację wyzwań, jakie przynoszą ´znaki czasu´ w kontekście całego Kościoła, Kościoła w Polsce, ale nade wszystko w naszej lokalnej Wspólnocie. Zdrowy, twórczy krytycyzm jest nam bardzo potrzebny i o ten proszę zarówno Księży jak i Państwa tu obecnych. Próbujemy tworzyć program duszpasterski. Jest co prawda program duszpasterski dla całego Kościoła w Polsce. Nie zamierzamy go zastępować. Pragniemy jedynie go dostosować do specyfiki naszej diecezji. W tej mierze bardzo oczekujemy na sugestie Rady.

Realizujemy w tym roku temat Intronizacji Pisma Świętego i Miłosierdzia. Był na ten temat list pasterski, będę do tych tematów wracał w ewentualnych kolejnych listach, aby ten problem wpisał się w duszpasterską świadomość księży i wiernych. Oczekuję od Rady pewnych sugestii, propozycji.

2. Naszym zadaniem będzie praca nad wypunktowywaniem duszpasterskich priorytetów, aktualnych w danym momencie pasterskiej posługi. Noszę w sercu myśl o podkreśleniu znaczenia odpustów. Wprawdzie skończył się Rok Jubileuszowy, w którym sporo się na ten temat mówiło. Niemniej warto - jak sądzę - uaktualniać ten problem, bo dotyczy on, dotyka kwestii eschatologii, która jest jakoś zaniedbywana, pomijana w mentalności wiernych. Najnowsze badania socjologiczne mówią o tym, że w Polsce jest 93% ochrzczonych, a tylko 60% wierzy w życie wieczne. To ważna - jak mniemam - konstatacja, która domaga się duszpasterskiego zainteresowania.

3. Ostatnim punktem mojej refleksji jest sprawa duchowości kapłanów, ale także i świeckich. Temat rozległy, wymagający wielkiej delikatności, ale i poważnego zainteresowania.

Kończąc, pragnę zaproponować na sekretarza Rady ks. prałata Wacława Partykę. Poproszę teraz kanclerza ks. dr. Józefa Bara o wprowadzenie nas w prawne uwarunkowania działalności Rady Duszpasterskiej".

Zgodnie z życzeniem Metropolity Ksiądz Kanclerz w sposób bardzo popularny przybliżył prawne uwarunkowania działalności ciał doradczych powoływanych przez biskupa Kościoła lokalnego. Poniżej przytaczamy naszym Czytelnikom owo wystąpienie.

Miejsce Rady Duszpasterskiej Rady Społecznej w strukturze Kościoła lokalnego

Pojęciem jakby odkrytym po Soborze Watykańskim II jest słowo " kolegialność". Słownik podaje, że jest to społeczna, zespołowa forma działania np. pracy, rządów, sądzenia. Kolegialność została przypomniana nie jako przeciwieństwo, ale uzupełnienie i ubogacenie hierarchicznego ustroju Kościoła. I tak o elementy kolegialności został wzbogacony urząd najwyższego Pasterza czyli Biskupa Rzymu, jej wyrazem są Synody Kościoła Powszechnego czy różnego rodzaju Rady Papieskie w

centralnych strukturach Kościoła. Kolegialność została zalecona również biskupom diecezjalnym jako forma sprawowania pełni władzy: ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Wreszcie na kolegialność jest miejsce w kierowaniu wspólnotą parafialną, tam również przewidziane są zespoły ludzi, z możliwie licznym udziałem wiernych świeckich, świadczących proboszczowi pomoc w kierowaniu parafią.

Rady w Kościele posoborowym

Prawodawca kościelny przewiduje w Kościele lokalnym co najmniej kilka ciał kolegialnych wspomagających biskupa diecezjalnego w jego pasterskich zadaniach. Niektóre z nich mają być obowiązkowo powołane, ustanowienie innych pozostawiono decyzji biskupa.

Są to: Rada Kapłańska czyli jakby senat biskupa oraz wyłonione z tego zespołu Kolegium konsultorów w liczbie od sześciu do dwunastu osób. Kodeks Prawa Kanonicznego szczegółowo określa, w jakich sytuacjach biskup diecezjalny ma obowiązek wysłuchać opinii tych ciał doradczych, których członkami są wyłącznie duchowni.

Prawodawca nakłada również na rządcę diecezji ustanowienie Rady ds. ekonomicznych wyznaczając temu gremium ważne zadania w dziedzinie troski o dobra doczesne. Członkami tej rady mogą być również wierni świeccy.

W soborowym dokumencie o pasterskich zadaniach biskupów czytamy, że "Bardzo pożądaną jest rzeczą, by w każdej diecezji utworzono osobną Radę duszpasterską z samym biskupem diecezjalnym na czele, w której by uczestniczyli specjalnie dobrani księża, zakonnicy i świeccy. Zadaniem tej Rady będzie śledzenie i przemyślenie wszystkiego, co ma związek z duszpasterskimi pracami, oraz wyciąganie z tego praktycznych wniosków".

Realizacją tego postulatu są kanony 511-514 Kodeksu Prawa Kanonicznego, gdzie zaleca się, o ile przemawiają za tym okoliczności, ustanowienie w każdej diecezji Rady Duszpasterskiej, która winna, pod władzą biskupa, badać wszystko, co dotyczy działalności pasterskiej i przedstawiać praktyczne wnioski. Następny kanon zwraca uwagę, że członkami Rady Duszpasterskiej, oprócz duchownych, winni być przede wszystkim wierni świeccy, wyznaczeni w sposób określony przez biskupa diecezjalnego. Skład Rady winien być rzeczywistym odzwierciedleniem całej diecezji, z uwzględnieniem różnych regionów, warunków społecznych i zawodowych oraz udziału w życiu apostolskim. Oczywistym jest postulat ustawodawcy, aby do Rady powoływać wiernych odznaczających się pewną wiarą, dobrymi obyczajami i roztropnością. Rada Duszpasterska jest powoływana na czas określony, jej uprawnienia wygasają z chwilą wakansu stolicy. Zgodnie ze swą naturą Rada duszpasterska posiada głos doradczy, bardziej szczegółowe zasady jej funkcjonowania określa statut.

Kodeks zalecając ustanawianie rad duszpasterskich w Kościołach lokalnych przestaje na określeniu w sposób ogólny ich kompetencji i zadań. Pozwala to na kształtowanie ich działalności z

uwzględnieniem specyfiki sytuacji i potrzeb w poszczególnych diecezjach.

Rada Duszpasterska i Rada Społeczna według Synodu Archidiecezji Przemyskiej

Opierając się na przypomnianych wyżej normach powszechnych Synod Archidiecezji Przemyskiej przewiduje powołanie Rady Duszpasterskiej, która reprezentując Lud Boży całej archidiecezji, będzie wspomagać biskupa diecezjalnego w sprawach duszpasterstwa. Strukturę i działalność tego organu określa jej własny Statut. Dokument ten przypomina cel istnienia Rady, wymienia członków należących z urzędu (biskupi pomocniczy, wikariusze generalni oraz wikariusze biskupi, kanclerz kurii, dyrektor Wydziału Duszpasterskiego jako sekretarz Rady, dyrektor Wydziału Nauki Katolickiej Kurii oraz księża archiprezbiterzy).

Ponadto biskup diecezjalny powołuje do Rady członków życia konsekrowanego oraz wiernych świeckich, których kandydatury przedstawiają księża archiprezbiterzy. Statut nie precyzuje ilości członków, powinna być zarazem reprezentatywna i operatywna. Kadencja Rady trwa pięć lat.

Do kompetencji biskupa diecezjalnego należy zwoływanie Rady co najmniej dwa razy w roku oraz przewodniczenie jej obradom. W razie konieczności może delegować do przewodniczenia swego przedstawiciela.

Do obowiązków członków Rady należy wyrażanie opinii i poglądów zarówno własnych jak i reprezentowanych środowisk w kwestiach będących przedmiotem obrad. Opinie te mogą być również wyrażane na piśmie. Celem opracowania określonych zagadnień dla potrzeb duszpasterstwa biskup diecezjalny może powołać tematyczne zespoły.

Synod Archidiecezji Przemyskiej, oprócz Rady Duszpasterskiej, przewiduje również powołanie Rady Społecznej, której celem jest analiza procesów społecznych pod kątem programowania duszpasterstwa. Zespół ten, choć nie jest bezpośrednio przewidziany przez Kodeks Prawa Kanonicznego, to jednak jest kolejnym wyrazem kolegialności w Kościele oraz realizacją uprawnień wszystkich do współpracy w tym, aby przepowiadanie zbawienia rozszerzało się coraz bardziej na wszystkich ludzi każdego czasu i całego świata. Rada Społeczna posiada również swój własny Statut zamieszczony w dokumencie synodalnym. Ustawodawca diecezjalny określa w nim w sposób następujący skład Rady: z urzędu wchodzą: biskupi pomocniczy, wikariusze generalni oraz wikariusze biskupi, kanclerz kurii, dyrektor Wydziału Duszpasterskiego i wykładowca katolickiej nauki społecznej w Wyższym Seminarium Duchownym. Innych członków powołuje biskup diecezjalny spośród wiernych świeckich, przedstawionych przez archiprezbiterów po konsultacji z dziekanami.

Również do biskupa diecezjalnego należy zwoływanie Rady, przynajmniej raz w roku, przewodniczenie jej obradom osobiście lub przez delegata. Także i z Rady Społecznej może biskup diecezjalny wyłonić mniejsze zespoły do opracowania bardziej szczegółowych zagadnień. Z chwilą wakansu Rada Społeczna podobnie jak i Rada Duszpasterska przestaje istnieć.

Ustawodawca diecezjalny wprowadzając na stałe, poprzez ustawy synodalne, do struktury Kościoła lokalnego dwa nowe organy opiniodawcze dostrzega w nich niewątpliwie wartość dla wypracowywania kierunków i metod duszpasterskich w oparciu o konsultację przedstawicieli różnych środowisk. Statuty tych organów mają charakter ramowy, co pozwala kształtować ich pracę w oparciu o rzeczywiste potrzeby oraz z czasem ukazujące się możliwości. Bardzo otwarta formuła omawianych zespołów sprzyjać będzie wypracowaniu metod pracy najlepiej służących.

Miejsce Rady Duszpasterskiej i Rady Społecznej w strukturze Kościoła lokalnego

Pojęciem jakby odkrytym po Soborze Watykańskim II jest słowo " kolegialność". Słownik podaje, że jest to społeczna, zespołowa forma działania np. pracy, rządów, sądzenia. Kolegialność została przypomniana nie jako przeciwieństwo, ale uzupełnienie i ubogacenie hierarchicznego ustroju Kościoła. I tak o elementy kolegialności został wzbogacony urząd najwyższego Pasterza czyli Biskupa Rzymu, jej wyrazem są Synody Kościoła Powszechnego czy różnego rodzaju Rady Papieskie w

centralnych strukturach Kościoła. Kolegialność została zalecona również biskupom diecezjalnym jako forma sprawowania pełni władzy: ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Wreszcie na kolegialność jest miejsce w kierowaniu wspólnotą parafialną, tam również przewidziane są zespoły ludzi, z możliwie licznym udziałem wiernych świeckich, świadczących proboszczowi pomoc w kierowaniu parafią.

Rady w Kościele posoborowym

Prawodawca kościelny przewiduje w Kościele lokalnym co najmniej kilka ciał kolegialnych wspomagających biskupa diecezjalnego w jego pasterskich zadaniach. Niektóre z nich mają być obowiązkowo powołane, ustanowienie innych pozostawiono decyzji biskupa.

Są to: Rada Kapłańska czyli jakby senat biskupa oraz wyłonione z tego zespołu Kolegium konsultorów w liczbie od sześciu do dwunastu osób. Kodeks Prawa Kanonicznego szczegółowo określa, w jakich sytuacjach biskup diecezjalny ma obowiązek wysłuchać opinii tych ciał doradczych, których członkami są wyłącznie duchowni.

Prawodawca nakłada również na rządcę diecezji ustanowienie Rady ds. ekonomicznych wyznaczając temu gremium ważne zadania w dziedzinie troski o dobra doczesne. Członkami tej rady mogą być również wierni świeccy.

W soborowym dokumencie o pasterskich zadaniach biskupów czytamy, że "Bardzo pożądaną jest rzeczą, by w każdej diecezji utworzono osobną Radę duszpasterską z samym biskupem diecezjalnym na czele, w której by uczestniczyli specjalnie dobrani księża, zakonnicy i świeccy. Zadaniem tej Rady będzie śledzenie i przemyślenie wszystkiego, co ma związek z duszpasterskimi pracami, oraz wyciąganie z tego praktycznych wniosków".

Realizacją tego postulatu są kanony 511-514 Kodeksu Prawa Kanonicznego, gdzie zaleca się, o ile przemawiają za tym okoliczności, ustanowienie w każdej diecezji Rady Duszpasterskiej, która winna, pod władzą biskupa, badać wszystko, co dotyczy działalności pasterskiej i przedstawiać praktyczne wnioski. Następny kanon zwraca uwagę, że członkami Rady Duszpasterskiej, oprócz duchownych, winni być przede wszystkim wierni świeccy, wyznaczeni w sposób określony przez biskupa diecezjalnego. Skład Rady winien być rzeczywistym odzwierciedleniem całej diecezji, z uwzględnieniem różnych regionów, warunków społecznych i zawodowych oraz udziału w życiu apostolskim. Oczywistym jest postulat ustawodawcy, aby do Rady powoływać wiernych odznaczających się pewną wiarą, dobrymi obyczajami i roztropnością. Rada Duszpasterska jest powoływana na czas określony, jej uprawnienia wygasają z chwilą wakansu stolicy. Zgodnie ze swą naturą Rada duszpasterska posiada głos doradczy, bardziej szczegółowe zasady jej funkcjonowania określa statut.

Kodeks zalecając ustanawianie rad duszpasterskich w Kościołach lokalnych przestaje na określeniu w sposób ogólny ich kompetencji i zadań. Pozwala to na kształtowanie ich działalności z uwzględnieniem specyfiki sytuacji i potrzeb w poszczególnych diecezjach.

Rada Duszpasterska i Rada Społeczna według Synodu Archidiecezji Przemyskiej

Opierając się na przypomnianych wyżej normach powszechnych Synod Archidiecezji Przemyskiej przewiduje powołanie Rady Duszpasterskiej, która reprezentując Lud Boży całej archidiecezji, będzie wspomagać biskupa diecezjalnego w sprawach duszpasterstwa. Strukturę i działalność tego organu określa jej własny Statut. Dokument ten przypomina cel istnienia Rady, wymienia członków należących z urzędu (biskupi pomocniczy, wikariusze generalni oraz wikariusze biskupi, kanclerz kurii, dyrektor Wydziału Duszpasterskiego jako sekretarz Rady, dyrektor Wydziału Nauki Katolickiej Kurii oraz księża archiprezbiterzy).

Ponadto biskup diecezjalny powołuje do Rady członków życia konsekrowanego oraz wiernych świeckich, których kandydatury przedstawiają księża archiprezbiterzy. Statut nie precyzuje ilości członków, powinna być zarazem reprezentatywna i operatywna. Kadencja Rady trwa pięć lat.

Do kompetencji biskupa diecezjalnego należy zwoływanie Rady co najmniej dwa razy w roku oraz przewodniczenie jej obradom. W razie konieczności może delegować do przewodniczenia swego przedstawiciela.

Do obowiązków członków Rady należy wyrażanie opinii i poglądów zarówno własnych jak i reprezentowanych środowisk w kwestiach będących przedmiotem obrad. Opinie te mogą być również wyrażane na piśmie. Celem opracowania określonych zagadnień dla potrzeb duszpasterstwa biskup diecezjalny może powołać tematyczne zespoły.

Synod Archidiecezji Przemyskiej, oprócz Rady Duszpasterskiej, przewiduje również powołanie Rady Społecznej, której celem jest analiza procesów społecznych pod kątem programowania duszpasterstwa. Zespół ten, choć nie jest bezpośrednio przewidziany przez Kodeks Prawa Kanonicznego, to jednak jest kolejnym wyrazem kolegialności w Kościele oraz realizacją uprawnień wszystkich do współpracy w tym, aby przepowiadanie zbawienia rozszerzało się coraz bardziej na wszystkich ludzi każdego czasu i całego świata. Rada Społeczna posiada również swój własny Statut zamieszczony w dokumencie synodalnym. Ustawodawca diecezjalny określa w nim w sposób następujący skład Rady: z urzędu wchodzą: biskupi pomocniczy, wikariusze generalni oraz wikariusze biskupi, kanclerz kurii, dyrektor Wydziału Duszpasterskiego i wykładowca katolickiej nauki społecznej w Wyższym Seminarium Duchownym. Innych członków powołuje biskup diecezjalny spośród wiernych świeckich, przedstawionych przez archiprezbiterów po konsultacji z dziekanami.

Również do biskupa diecezjalnego należy zwoływanie Rady, przynajmniej raz w roku, przewodniczenie jej obradom osobiście lub przez delegata. Także i z Rady Społecznej może biskup diecezjalny wyłonić mniejsze zespoły do opracowania bardziej szczegółowych zagadnień. Z chwilą wakansu Rada Społeczna podobnie jak i Rada Duszpasterska przestaje istnieć.

Ustawodawca diecezjalny wprowadzając na stałe, poprzez ustawy synodalne, do struktury Kościoła lokalnego dwa nowe organy opiniodawcze dostrzega w nich niewątpliwie wartość dla wypracowywania kierunków i metod duszpasterskich w oparciu o konsultację przedstawicieli różnych środowisk. Statuty tych organów mają charakter ramowy, co pozwala kształtować ich pracę w oparciu o rzeczywiste potrzeby oraz z czasem ukazujące się możliwości. Bardzo otwarta formuła omawianych zespołów sprzyjać będzie wypracowaniu metod pracy najlepiej służących.

Ks. dr Józef Bar

Ojciec Święty we wspomnianym przesłaniu do Konferencji Episkopatu apelował: "Bardzo poważną troską Kościoła jest młodzież, od której zależy jego przyszłość. Kościół w Polsce ma swoje wspaniałe doświadczenia związane z katechezą parafialną. Dziś nauczanie religii odbywa się w szkole. Zrodziło to nowe wyzwania, wynikające między innymi z przemian, jakie dokonały się w łonie społeczeństwa polskiego w ostatnich latach. Do współczesnych dzieci i młodzieży należy przyjść z tą samą Ewangelią, ale głoszoną w sposób nowy i bardziej dostosowany do dzisiejszej mentalności i warunków, w których żyjemy.

Ks. prałat Tadeusz Biały - diecezjalny duszpasterz młodzieży wprowadził zebranych w temat, który był wiodącym na pierwszym spotkaniu Rady. Oto pełny tekst wystąpienia:

Problematyka duszpasterstwa młodzieży trudnej i zaniedbanej

Zagadnienie - temat wymaga najpierw pewnego doprecyzowania przez teoretyczną refleksję, pogłębioną o wymiar teologiczny. Taka bowiem refleksja pomoże odkryć rzeczywistość zdefiniowaną przez słowo " duszpasterstwo". Z woli samego Chrystusa misją Kościoła jest prowadzenie ludzi do zbawienia, w różnych czasach i środowiskach. To zbawcze posłannictwo Kościół realizuje między innymi przez posługę duszpasterską. Duszpasterstwo czyli pośrednictwo zbawcze, jest autentycznym ukazywaniem Chrystusa, Jego obecności i działania; jest prowadzeniem człowieka do osobowego spotkania z Bogiem w wierze poprzez Słowo i sakrament. Dzięki duszpasterstwu Bóg może stanąć wobec człowieka, dając mu się poznać; pozwalając mu się przyjąć aktem osobowej wiary.

Przez posługę duszpasterską Kościół pragnie dotrzeć do wszystkich ludzi. W związku z tym wyodrębniły się różne jego rodzaje, uwzględniające uwarunkowania zawodowe czy też uwarunkowania związane z rozwojem osobowym człowieka. Biorąc pod uwagę to drugie kryterium, bardzo ważnym adresatem duszpasterskiej posługi jest młodzież, która stanowi niejako "uprzywilejowaną cząstkę Kościoła". Podczas spotkania z dekanalnymi duszpasterzami młodzieży, w ośrodku rekolekcyjnym " Nadzieja" w

Dubiecku (7 marca 2000 r.) abp Józef Michalik powiedział: " Młodzież jest nie tylko przyszłością Kościoła, ale również Jego teraźniejszością, dlatego winniśmy ją otoczyć szczególną opieką duszpasterską". Klasycznym przykładem duszpasterskiej troski o dzisiejszą młodzież jest posługa Ojca Świętego. Znakomitym świadectwem tej troski Papieża był XV Światowy Dzień Młodzieży w Rzymie (15-20 sierpnia 2000 r. - z naszej archidiecezji wzięło udział ponad 300 osób). Rzymskie spotkanie było znakiem młodości Kościoła nie tylko dzięki Duchowi Świętemu, który Go wciąż ożywia, ale i dzięki wierze młodych, przez którą identyfikują się z Kościołem. Podczas nocy czuwania (19 sierpnia ub.r.) Ojciec Święty skierował do młodzieży pamiętne słowa: "Widzę w was stróżów poranka o świcie Trzeciego Tysiąclecia". Następnie przekazał jej Biblię jako Księgę Kościoła i Księgę Życia, a podczas niedzielnej Mszy św. (20 sierpnia ub.r.), Papież prosił młodzież, by przyjęła Eucharystię, która jest największym skarbem Kościoła, bo "jest sakramentem obecności zmartwychwstałego Pana".

Gdy mówimy o młodzieży i duszpasterskiej posłudze, trzeba przywołać wydarzenie z Ewangelii, którego bohaterem jest bogaty młodzieniec. Wielu "dzisiejszych" młodych, tak jak ich ewangeliczny rówieśnik, przychodzi do Chrystusa z tym zasadniczym pytaniem: Co czynić, aby osiągnąć życie wieczne. Bardzo wielu młodych, doświadczając miłującego spojrzenia Chrystusa, podejmuje z Nim dialog i pozostaje już w DOMU PANA. Są też i tacy, którzy jak ów bogaty młodzieniec odchodzą smutni, a swoje zasadnicze pytania, często bez świadomego odniesienia do Jezusa i Kościoła, artykułują w formie wulgarnego krzyku, buntu czy nawet rozpaczy: co czynić, aby się wyrwać z nałogu; co czynić, aby odnaleźć sens życia; co czynić, aby odnaleźć siebie... i motywację do życia...

Kościół nie może nie słyszeć tych i takich pytań współczesnej młodzieży. Na ile Kościół będzie starał się wsłuchiwać w pytania i wątpliwości młodych; na ile Kościół będzie podejmował próbę odpowiedzi na nie, na tyle młodzież będzie się z Nim identyfikowała. Nikt przecież nie zabiega o względy grupy, która mu nic nie daje i niczego nie oferuje. Nikt nie identyfikuje się z obcą sobie wspólnotą czy organizacją. Jeżeli Kościół nie oferuje nic specjalnego współczesnemu, młodemu człowiekowi, wówczas będzie on szukał sposobu realizacji siebie poza Kościołem.

Troska o młodzież inspiruje do podejmowania wciąż nowej twórczości duszpasterskiej, która może doprowadzić współczesnego, młodego człowieka do odkrycia piękna Kościoła i obecnego w Kościele Jezusa, który - rzec można - jest streszczonym Słowem Boga skierowanym do człowieka; przez którego Bóg powiedział ludziom wszystko co miał do powiedzenia i przez Którego odpowiedział na każde, nurtujące współczesnego człowieka, pytanie.

Dzisiejsze posiedzenie i tematyka Rady Duszpasterskiej są wyrazem duszpasterskiego zatroskania o młodzież. Są próbą krytycznej refleksji nad duszpasterstwem młodzieży i próbą wypracowania formuły dotarcia z orędziem do tych, którzy noszą w sobie zupełnie nieuświadomioną jeszcze tęsknotę za Bogiem, a nadzieja jaką pokładają w "tym świecie" ( ostra muzyka, siła mięśni, horoskopy, czarna literatura), sprowadza ich często na manowce i bezdroża życia, ogołaca z podstawowych wartości, sprawia, że młodzi świecą pustkami, a beznadziejność przyjmują jako sposób na życie.

Dlatego, używając słów ewangelicznego młodzieńca, trzeba zapytać co czynić, aby dotrzeć z orędziem do 6 milionów młodych ludzi w Polsce, którzy nie są objęci duszpasterstwem (pewnie chodzą na religię, być może chodzą jeszcze na Mszę św., ale ich związek z Kościołem jest tylko formalny i niepogłębiony). W badaniach przeprowadzonych przez ks. Pawlinę, dotyczących religijności polskiej młodzieży, na pytanie czy są wierzący, 75% młodych odpowiada twierdząco, w tym 11% badanych określa się jako głęboko wierzący. Za niezdecydowanych uważa się 12%, zaś obojętność wobec wiary deklaruje 9% uczniów. Wśród badanej młodzieży, praktykujących systematycznie było 37%, praktykujących niesystematycznie 42%, a zupełnie niepraktykujących aż 20%.

Co czynić, by dotrzeć do tych młodych, dla których jedyną lekturą są takie tytuły jak Bravo (dwutygodnik 850 tys.), Bravo Girl ( dwutygodnik dla dziewcząt zainteresowanych muzyką, modą, własnym ciałem i seksem - 700 tys.), Dziewczyna (miesięcznik rozrywkowy dla dziewcząt - 500 tys.), Popcorn (miesięcznik dla młodzieży - 450 tys.), Nasza Miss (magazyn dla dziewcząt - 150 tys.), Filipinka (dwutygodnik dla dziewcząt w wieku 15-20 lat - 100.500), gdy natomiast katolickie pisma młodzieżowe mają maksymalnie 90 tys. nakładu - dotyczy to bardzo dobrego dwumiesięcznika społecznej krucjaty miłości Miłujcie się ( w całości się rozchodzi). Z innych należy wymienić Drogę (32 tys.), Jezus Żyje! (miesięcznik - 20 tys.), List (miesięcznik 20 tys.), Wzrastanie (miesięcznik - 10 tys.), Być Sobą (miesięcznik - 10 tys.) i do tego są jeszcze zwroty. Niepokojące są również statystyki dotyczące przestępczości nieletnich. W roku 1998 popełniono w Polsce 1 073 042 przestępstw. Z tej liczby 78 758 - to przestępstwa popełnione przez nieletnich. Czyny te popełniło 58 151 sprawców. Niepełnoletni popełnili: 29 zabójstw; 1653 bójki lub pobicia; 40 739 różnego rodzaju kradzieże; 3 022 uszkodzeń ciała i 195 gwałtów.

Warto zaznaczyć, że przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu nacechowane były zachowaniem bezwzględnym, agresywnym, brutalnym a nawet sadystycznym. Dominującą grupę wśród młodych przestępców stanowią chłopcy w wieku 13-16 lat. Ogromnym zagrożeniem są dzisiaj: pijaństwo nieletnich, nikotynizm i narkomania. W roku 1997 w izbach wytrzeźwień przebywało 8.102 nieletnich. Stale wzrasta nikotynizm ( w roku 1994 paliło, w wieku 11-15 lat, 18% chłopców i 8% dziewcząt) . Równie niebezpieczne jest uzależnienie od narkotyków (w 1997 roku, 7,5% wśród zażywających narkotyki, stanowili młodociani. Szokujące są ostatnie wyniki badań, które plasują polskich narkomanów na drugim miejscu w Europie, za Anglią, w zażywaniu tzw. mocnych narkotyków) . I na koniec statystyka dotycząca samobójstw: w 1996 dokonano 5.334 samobójstw, w tym 100 poniżej 14 lat, 462 w wieku 15-20 lat, zaś 771 w wieku 21-30 lat.

Po tej czarnej "statystyce", z jeszcze większą siłą wraca pytanie: co czynić, aby otworzyć oczy i serce młodych na wyższe wartości, które kształtują osobowość i postawy oraz motywują życie. Wyżej postawione pytania niech z równie wielką siłą inspirują do pastoralnej refleksji nad problematyką duszpasterstwa młodzieży trudnej i zaniedbanej.

Na koniec, chciałbym Państwu zacytować wypowiedź jednej z uczestniczek pieszej pielgrzymki z Rzeszowa na Jasną Górę. W szóstym dniu pielgrzymki odkrywaliśmy tajemnicę Kościoła. Były modlitwy, konferencje, rozmowy i dyskusje, chwilami nawet "drapieżne". Ona podeszła do mikrofonu i powiedziała: "Kościół jest moją ojczyzną; Kościół to mój świadomy wybór; jestem dumna, że należę do Kościoła katolickiego".

Ta wypowiedź już nie wymaga komentarza. Należy sobie tylko życzyć, aby przez posiedzenia Rady i naszą posługę duszpasterską, jak najwięcej młodych ludzi i nie tylko młodych, odkrywało w Kościele swoją Ojczyznę.

Ks. Tadeusz Biały

* * *

Dopełnieniem tego pierwszego spotkania było wystąpienie ks. mgr. Jana Dąbala, który zapoznał zebranych z pracami związanymi z uruchomieniem w najbliższym czasie diecezjalnej rozgłośni radia katolickiego. Wystąpienie było bardzo aktualne, wszak referent wrócił ze spotkania w Komitecie do Spraw Radia. Z relacji zebrani dowiedzieli się, że diecezja otrzyma trzy częstotliwości, które pozwolą ogarnąć wielki obszar diecezji zasięgiem tego niewątpliwie potrzebnego środka ewangelizacji.

Po tych wystąpieniach Ksiądz Arcybiskup zaprosił do dyskusji, której owocem były pewne konkretne kierunki działań. Sam Metropolita wyraził troskę i zachęcił do poszukiwania młodych księży, posiadających dane do zajęcia się młodzieżą. "Trzeba się rozglądać i modlić, by pojawili się księża obdarzeni tak potrzebnym charyzmatem do pracy z młodzieżą".

Inne głosy zachęcały do częstszych spotkań w ramach archiprezbiteratów, księży katechizujących w szkołach średnich.

Naturalnym niejako był postulat tworzenia instytucji katechetów stałych, którzy w poszczególnych szkołach tworzyli by klimat, a jednocześnie przez lata pracy w jednym miejscu nabywali doświadczeń i znajdywali sposoby wyjścia naprzeciw oczekiwaniom młodzieży.

Wreszcie zwrócono uwagę na potrzebę wzmocnienia działalności świetlic przyparafialnych, wszak w wielu miejscowościach jedyną propozycją dla młodych są puby czy wiejskie sklepy oferujące alkohol, wulgarne rozmowy.

Na zakończenie Ksiądz Arcybiskup wyraził jeszcze raz wdzięczność za przybycie i swoją satysfakcję, że to pierwsze spotkanie rokuje nadzieje na twórczy wkład Rady w owe lokalne "odczytywanie znaków czasu".

Za tydzień zapoznamy PT. Czytelników z tematyką poruszaną podczas spotkania Rady Społecznej.

Oprac. Ks. Zbigniew Suchy