Reklama

Wiadomości

Przeludnienie – fakty i mity

Na początku XIX wieku liczba ludzi osiągnęła pierwszy miliard. Wprowadziło to w przerażenie pewne grono intelektualistów i skłoniło ich do stwierdzenia, że rolnictwo nie nadąży za przyrostem populacji, a to doprowadzi do kresu ludzkości.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Przez wieki populacja homo sapiens rosła powoli. Sytuacja ta zmieniła się wraz z rewolucją przemysłową, gdy osiągnięcia medycyny, rozwój infrastruktury sanitarnej w miastach i nowe, bardziej efektywne metody uprawy roli przyczyniły się do boomu demograficznego na skalę globalną. Jeszcze w 1927 r. na Ziemi żyło 2 mld ludzi, ale wystarczyły kolejne trzy dekady, by gatunek homo sapiens liczył 3 mld istnień. Tempo wzrostu demograficznego stale przyśpieszało. 12 października 1999 r. urodził się symboliczny 6-miliardowy przedstawiciel ludzkości – Adnan Mević z Bośni i Hercegowiny (w rzeczywistości poziom 6 mld ludzkość miała osiągnąć w czerwcu 1999 r.). Od tego czasu w ciągu zaledwie 20 lat przybyło nas jeszcze 2 mld.

Według różnych szacunków, do końca XXI wieku ludzkość osiągnie liczebność przekraczającą 12 mld. Z tej racji nie brakuje wielkich tego świata, a nawet naukowców, którzy ostrzegają przed przeludnieniem. Ich zdaniem, nasza planeta może wyżywić znacznie mniejszą populację niż obecne 8 mld. Jednym z czołowych głosicieli takich poglądów jest biolog z Uniwersytetu Stanforda – prof. Paul R. Ehrlich, którego tezy w konfrontacji z katolicką nauką społeczną mogą budzić co najmniej kontrowersje. Ehrlich uważa bowiem, że błękitna planeta może wyżywić zaledwie miliard ludzi. Czy ma rację? Czy czeka nas widmo wojen o pożywienie, wodę i surowce niczym z filmów postapokaliptycznych?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Rozbrojona bomba demograficzna

Reklama

Jeśli wierzyć tezom Thomasa Roberta Malthusa, Ziemia jest przeludniona od ponad 200 lat. Anglikański pastor, demograf i ekonomista już w 1798 r. twierdził, że ilościowy rozwój ludzkości doprowadzi cywilizację do katastrofy. Jego zdaniem, próby wyżywienia coraz liczniejszej liczby ludzi doprowadzą do degradacji gruntów ornych, a to pociągnie za sobą lawinę zdarzeń implikującą głód i nędzę na skalę globalną. Katastrofa gospodarcza miała się ziścić wtedy, kiedy populacja przekroczy miliard osób – czyli 200 lat temu.

Malthus ratunek dla gatunku homo sapiens widział w kontroli płodności. Ojciec idei przeludnienia, podobnie jak czynili to i czynią do dziś jego następcy na czele z Ehrlichem, patrzył na ludzkość przez analogię do zwierząt, które nie potrafią reagować na powstające kryzysy. Uczeni ci nie uwzględniają w swoich katastroficznych przewidywaniach ludzkiej kreatywności.

Mimo że postęp naukowy i technologiczny, który dokonał się w rolnictwie, medycynie i gospodarce, obalił wszystkie tezy Malthusa, to idea przeludnienia jest nadal atrakcyjna dla pewnych środowisk akademickich. Co więcej, stała się ona pożywką dla ideologii promujących kontrolę urodzeń. Na początku XX wieku ideę przeludnienia przyjęły niektóre ruchy polityczne, m.in. faszyzm, a kilka dekad później w micie tym i związanym z nim postulacie depopulacji zakochały się rzesze aktywistów ekologicznych.

Nakarmić miliardy

Kiedy demograficzny miecz Damoklesa zapowiadany przez ludzi pokroju Malthusa i Ehrlicha spadnie na naszą cywilizację? Takie pytanie zadali sobie badacze z Francji. Uczeni, stosując nowoczesne modelowanie komputerowe, sprawdzili dwa scenariusze dotyczące naszej przyszłości. Pierwszy zakłada, że możliwość korzystania z nawozów w rolnictwie jest nieograniczona, a globalny udział mięsa oraz nabiału w diecie zostanie ograniczony z 35% do 15%. Przy takich warunkach brzegowych wyszło, że jesteśmy w stanie wyprodukować żywność nawet dla 20 mld ludzi.

Reklama

Intensywne rolnictwo w skali globalnej niesie jednak ze sobą trudne do oszacowania ryzyko zanieczyszczenia gleby i wód gruntowych azotem. Dlatego uczeni wzięli pod uwagę drugi scenariusz, który dotyczy możliwości wykorzystania rolnictwa ekologicznego. W tym przypadku możliwe jest wyżywienie populacji sięgającej nawet 14 mld ludzi. Szacunki ONZ wskazują na to, że wraz z rozwojem gospodarczym w krajach słabo uprzemysłowionych zmniejszy się w nich poziom dzietności – podobnie jak ma to miejsce w krajach już rozwiniętych – a tym samym populacja globu ustabilizuje się na poziomie kilkunastu miliardów ludzi. To oznacza, że nawet ekologiczne rolnictwo będzie w stanie wyżywić ludzkość.

Wielki paradoks przeludnienia

Nie brakuje też głosów mówiących, że modele statystyczne francuskich uczonych są niedoszacowane, a Ziemia może wyżywić znacznie większą populację. Dlaczego? Jeszcze na początku XX wieku nikt nie przypuszczał, że z jednego hektara użytków rolnych można wyprodukować żywność dla więcej niż czterech osób. Obecnie hektar umożliwia wyprodukowanie żywności dla co najmniej 145 osób. Ludzka kreatywność i związany z tym postęp technologiczny sprawiają, że przeludnienie jest pojęciem abstrakcyjnym, u podstaw którego stoją pierwotne lęki związane z klęską głodu, którym dawniej nie można było zaradzić. Dziś zauważamy wielki paradoks – wraz ze wzrostem liczby ludności procentowo spada zjawisko głodu na świecie. Więcej – nigdy w dziejach nie było ono tak niskie jak obecnie. A niektóre organizacje pomocowe szacują, że „gdybyśmy marnowali o połowę mniej żywności, nie byłoby głodu na świecie”. Dodajmy, że mówimy o świecie, na którym 1 stycznia 2024 r. światowa populacja liczyła 8,019 mld ludzi.

Rozwój nauki i techniki powinien doprowadzić w przyszłości do zagospodarowania nowych obszarów rolniczych. Zresztą ma to już miejsce choćby w Egipcie. Kraj ten, by stawić czoła bombie demograficznej, na szeroką skalę użyźnia grunty pustynne, zmieniając je w pola uprawne. (Więcej w nr. 35 Niedzieli – przyp. red.).

Kiedy miejsca zabraknie...

Reklama

Biorąc pod uwagę gęstość zaludnienia, nasz glob to pustkowie. Aż połowa populacji świata zamieszkuje zaledwie 1% powierzchni lądów, druga połowa mieszka w dużym rozproszeniu. Najbardziej zatłoczone obszary znajdują się w strefie umiarkowanej i międzyzwrotnikowej. Im dalej ku biegunom, tym – z uwagi na warunki klimatyczne – zmniejsza się zaludnienie.

Z każdą dekadą na coraz mniejszym obszarze mieszka coraz więcej ludzi. Dzieje się tak ze względu na rozwój miast i megametropolii. Dla przykładu: tylko w aglomeracji Tokio, która wraz z przyległymi prefekturami zajmuje powierzchnię 13 452 km2 (to tyle, ile obszar województwa lubuskiego, które liczy niespełna milion mieszkańców), mieszka dziś tyle osób, ile liczy populacja Polski.

Problemem jest więc nie przeludnienie, lecz nierównomierny rozwój populacji. Podczas gdy Afryka i niektóre regiony Azji są najszybciej zaludniającymi się miejscami na Ziemi, narody europejskie borykają się z powolnym wymieraniem związanym z niskim poziomem dzietności. Dlatego też hasła typu: „nie chcę mieć dzieci, bo walczę z przeludnieniem i zmianami klimatu”, które stają się coraz bardziej popularne na Zachodzie, pozostają w sprzeczności z logiką.

Rozwój miast sprawia, że miejsca na Ziemi dla ludzkości nie zabraknie, a rozwój technologii pozwoli błękitnej planecie wyżywić jeszcze więcej pokoleń ludzi. I to od nas zależy, czy te pokolenia będą mówić w językach słowiańskich, romańskich, czy też będą się posługiwać mową arabską, hinduską lub suahili.

2024-10-08 14:30

Ocena: +4 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Marsz Niepodległości

W Grecji już trwa antysystemowa rewolucja. W Polsce też jest ona możliwa

Dnia 11 listopada br. przejdzie przez Warszawę kolejny Marsz Niepodległości. Jest możliwe, że nowe przepisy o zgromadzeniach publicznych w dniu św. Marcina nie przeszkodzą w wielkim święcie wolnych Polaków. Święto organizują młodzi narodowcy. Mogą się powtórzyć prowokacje sprzed roku. Albo i gorsze. Czy jednak warto psuć ten dzień? Jak to się stało, że właśnie narodowcy idą na czele największej niezależnej manifestacji opozycyjnej w Polsce? Wyjaśnia to Księga Rodzaju. Bardzo dawno temu przywódcy ludzkości, korzystając ze wspólnego języka ludzkiego, postanowili zbudować wieżę aż do nieba i strącić stamtąd swojego Stwórcę. Myśleli, że sami zostaną bogami. Bóg w Trójcy Jedyny zdumiał się tym szaleństwem i pomieszał im języki, żeby już więcej nie mogli się dogadać i dali sobie spokój z drabiną do nieba konstruowaną według ludzkich recept. Bo liderzy ludzkości wspinali się do nieba po to, aby zabrać władzę miłosiernemu Ojcu i oddać ją - powiedzmy to wprost - złym duchom. Lecz istnieje też inna drabina do nieba. Sam Bóg ją ustawia nam, złym, słabym istotom. Naprawia szczeble. Wnosi nas na górę na własnych ramionach, bo jesteśmy okropnie byle jacy. W każdym razie Bóg pod wieżą Babel pomieszał ludziom języki i nic nie wskazuje na to, żeby zamierzał zapewnić ludzkości jednolity język, jednolity rynek, federalną Europę i zjednoczony świat. Narody są jak bracia. Trudno im się kochać nawzajem, ale takie jest ich powołanie. Jednolita Unia Europejska - dla wielu z nas chwilowo bardzo korzystna - okazuje się triumfem równie nietrwałym jak kilka innych dawnych projektów integracyjnych, dziś ze wstydem wyszydzanych przez historię. Obecny kryzys nie jest rewolucją. Jest samoczynną kontrrewolucją. Globalna rewolucja jest już od dawna w toku. Paradoksalny wydaje się fakt, iż rewolucja jest jednoczesnym atakiem na ład i na wolność, bo odnosi się wrażenie, że ład jest przeciwieństwem wolności. W życiu doczesnym jednak ład i wolność godzą się. Z trudem, ale się godzą. Pod warunkiem, że ład nie jest obozem koncentracyjnym, a wolność nie jest nieziszczalną obietnicą, jakoby wszyscy mieli fruwać i żyć wiecznie na ziemi. „Właściciele” świata zachodniego, wielcy bogacze, finansowali dotąd globalną rewolucję religijną, cywilizacyjną, ekonomiczną. Teraz nie wiedzą, jak sobie poradzić z jej załamaniem, które sami wywołali swoją chciwością i manipulacją pieniądzem. Wielcy finansiści świata zachodniego chcą w najbliższych miesiącach przeprowadzić kontrolowaną zmianę systemową. Nie musi im się udać. Ludzie sprytni i niezależni wreszcie mówią tym finansistom: „Nie chcemy więcej waszych weksli bez pokrycia. Chcemy realnych dóbr”. My także bądźmy sprytni niczym ci finansowi pokerzyści, którzy wreszcie mówią: „Sprawdzam”. Nacjonaliści i inni radykałowie w nadchodzącym czasie wielkiej zmiany poprowadzą w Europie ludzkie masy ku przyszłości. Przyszłość ta jest dziś niejasna. Konserwatyści będą równolegle dokładać starań, żeby radykałowie nie poświęcili namacalnych dóbr - życia, rodziny, majątku, bezpieczeństwa - jakimś młodzieńczym, emocjonalnym ideom. Radykał być może oskarży konserwatystów o to, że konserwują ludzką i narodową niewolę. Konserwatysta odpowie: „Ludzie nigdy nie byli równi. Zawsze jeden był sługą drugiego. Nawet w niebie nie ma równości”. Zawsze istniały różne „formy zależności”. Wolność i niewola niejedno mają imię. Narodowcy i konserwatyści… Obrońcy wspólnoty i wskrzesiciele dawnego ładu wspólnie mogą wyrwać cywilizację z rąk fałszerzy wolności i siewców nieładu.
CZYTAJ DALEJ

Wprowadzenie relikwii św. Jana Pawła II

2024-11-11 21:23

Marzena Cyfert

Relikwie do kościoła św. Marcina na Ostrowie Tumskim wprowadził ks. prof. Robert Tyrała, rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

Relikwie do kościoła św. Marcina na Ostrowie Tumskim wprowadził ks. prof. Robert Tyrała, rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

W kościele św. Marcina na Ostrowie Tumskim, gdzie na co dzień funkcjonuje Duszpasterstwo Środowisk Twórczych Archidiecezji Wrocławskiej, zostały zainstalowane relikwie św. Jana Pawła II. Uroczystej Mszy św. odpustowej przewodniczył ks. prof. Robert Tyrała, rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

– Jan Paweł II jest żywy i obecny pośród nas. My na uniwersytecie ciągle to czujemy, kiedy przybywają młodzi ludzie, by studiować nie tylko teologię, filozofię, ale także dziennikarstwo, psychologię, pedagogikę. Oni wszyscy chcą się odwoływać do spuścizny Jana Pawła II – mówił na początku Eucharystii ks. prof. Tyrała, który zainstalował relikwie w świątyni.
CZYTAJ DALEJ

Radosna Parada Niepodległości

2024-11-12 09:46

Tomasz Lewandowski

Biało-czerwona flaga królowała na ulicach Wrocławia.

Biało-czerwona flaga królowała na ulicach Wrocławia.

Już po raz 21. ulicami Wrocławia przeszła Radosna Parada Niepodległości.

Tysiące osób szło w kolorowym pochodzie – mażoretki, orkiestry dęte, grupy rekonstrukcyjne, marszałek Józef Piłsudski w odkrytym samochodzie, mnóstwo fantastycznie przebranych uczniów, całe rodziny i morze flag. Tłumy wrocławian przeszły z Placu Wolności do Centrum Historii Zajezdnia, gdzie wspólnie odśpiewano Hymn Polski. – Wolność nie jest dana raz na zawsze. Trzeba o nią dbać i walczyć, także w trakcie pokoju – mówił na początku parady sam marszałek Józef Piłsudski w stroju z epoki. Przypomniano też wydarzeniach sprzed 106. laty i historię Wrocławia, m.in. włączenie miasta do państwa polskiego po 610 latach.
CZYTAJ DALEJ
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję