Powstało ono w 2000 r. i działa pod patronatem naukowym prof. dr hab. Krystyny Chałas, kierownika Katedry Dydaktyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Ma ono charakter ogólnopolski i zrzesza dyrektorów i nauczycieli gimnazjów ze środowisk wiejskich i małych miast. Celem Towarzystwa jest tworzenie instytucjonalnych ram współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy szkołami, nauczycielami i rodzicami. Upowszechnia ono wśród swoich członków i wśród innych zainteresowanych idee nowatorstwa pedagogicznego. Służy radą i wsparciem tym, którzy poszukują jak najlepszych metod nauczania oraz wychowania młodzieży ku wartościom. Swoją działalnością wzmacnia organizacyjno-ekonomiczne oraz prawne warunki realizacji inicjatyw pedagogicznych. Podejmuje także wszechstronne działania mające na celu podniesienie rangi i pozycji społecznej gimnazjów z terenów wiejskich i z małych miast. W tym celu prowadzi m.in. stałe edycje ogólnopolskich konkursów dla młodzieży gimnazjów: Świat wiejskich wartości źródłem mojego wzrastania, Animator działań prospołecznych. Plonem konkursów jest zbiór najlepszych prac młodzieży gimnazjalnej zawarty w pozycji książkowej pt. Świat wiejskich wartości źródłem mojego wzrastania.
Towarzystwo - pomimo że istnieje dopiero od dwóch lat - prezentuje szerokie spektrum działalności. Jedną z ostatnich inicjatyw TGP była konferencja nt. Gimnazjum szkołą twórczą - rola i zadania dyrektora szkoły, nauczycieli, katechetów, rodziców. Odbyła się ona pod koniec maja w Otwocku, w Ośrodku Konferencyjnym Księży Pallotynów. Głównym jej celem było zaprojektowanie działań wzmacniających funkcję wychowawczą szkoły. Wykłady wprowadzające wygłosili: ks. dr Czesław Parzyszek SAC, prof. dr hab. Krystyna Chałas, ks. dr Tadeusz Śmiech - prorektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji, ks. dr Stanisław Łabendowicz - sekretarz Komisji Wychowania Katolickiego Episkopatu Polski, dyrektor Instytutu Formacji Etyczno-Społecznej Wsi, ks. dr Stanisław Janik.
Uczestnicy konferencji zostali podzieleni na cztery grupy: rodziców, wychowawców, katechetów i dyrektorów. Każda z grup pracowała nad metodami i formami wzmocnienia wychowawczej funkcji szkoły. W efekcie powstały mikrosystemy wychowawcze klas autorskich, których programy zbudowane są na podstawie charyzmatów różnych ruchów w Kościele, np. Ruchu Światło-Życie. W swoim programie uwzględniają one przede wszystkim wartości ostateczne oraz wartości wsi. Ponadto powstały programy wsparcia, przygotowane przez katechetów. Do ważniejszych inicjatyw należą: tworzenie Młodzieżowych Klubów Inteligencji Katolickiej, Klubów Wolontariatu oraz organizowanie Dni Kultury Chrześcijańskiej w szkołach. W programach rodziców uwzględniono m.in. założenie w każdym gimnazjum "Szkoły Wsparcia Pedagogicznego Rodziców", powołanie Stowarzyszeń Przyjaciół Szkół, zakładanie wspólnie z młodzieżą kół artystycznych, podjęcie różnych form doskonalenia mieszkańców wsi przy współpracy z Instytutem Formacji Etyczno-Społecznej Wsi. Wszystko po to, aby każde gimnazjum stało się centrum kształcenia ustawicznego. Wiodącą innowacją było zaproponowane przez dyrektorów rozluźnienie systemu klasowo-lekcyjnego w kierunku indywidualnych programów kształcenia i wielopoziomowego nauczania.