Reklama

Polska

Złodzieje świętości

Akty kradzieży przedmiotów kultu nie są w Polsce niczym nowym. Łupem złodziei padło wiele cennych zabytków, które nigdy nie wróciły na swoje miejsce.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kradzież „rzeczy świętych”, a zatem wyjętych z codziennego użytku i przeznaczonych do spełniania kultu (np. kielichów, monstrancji, relikwiarzy, ale też obrazów i rzeźb), stanowi nie tylko rodzaj przestępstwa, lecz także świętokradztwo. Osoba, która – przez kradzież – znieważa przedmioty sakralne, popełnia grzech ciężki, obrażając Boga. Świętokradztwem jest też handel skradzionymi rzeczami kościelnymi; grzeszy zarówno ten, kto sprzedaje, jak i ten, kto kupuje wcześniej skradzione przedmioty.

Wartość bez miary

W rejestrach policyjnych odnotowuje się: kradzieże cudzej rzeczy, kradzieże z włamaniem i kradzieże rozbójnicze. Przedmioty, które zostały skradzione z miejsc kultu (kościołów, kaplic) bądź z przestrzeni stanowiących infrastrukturę sakralną (np. placów przykościelnych, cmentarzy), nie są odrębnego rodzaju kradzieżą. Co ciekawe, w innych państwach kradzież przedmiotów sakralnych ma kwalifikację inną niż przestępstwo kryminalne.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Materialną wartość każdego skradzionego przedmiotu sakralnego można oszacować. Wartości historycznej pamiątek religijnych, które często stanowią jednocześnie skarb narodowy, żadną miarą nie można jednak wyliczyć. To przedmioty kultu, które przez setki lat znajdowały się w danym kościele i przetrwały największe kataklizmy dziejowe: wojny, powstania, represje, prześladowania. Wiele z nich ukrywano przed barbarzyństwem wrogów, by w czasach pokoju mogły wrócić na swoje miejsce. Ich dotknięcie przez osoby świeckie było nie do pomyślenia...

Nic nowego

Akty kradzieży przedmiotów kultu nie są w historii niczym nowym ani niespotykanym; w Polsce miały miejsce w okresie międzywojennym, w czasie II wojny światowej, w PRL i po 1989 r.

1 października 1980 r. z jednego z najpiękniejszych kościołów Pojezierza Mazurskiego, którym opiekują się jezuici, zginęła monstrancja z ok. 1723 r., wykonana ze srebra złoconego, w kształcie drzewa lipowego, o wadze ok. 7 kg i wysokości ok. 92 cm, autorstwa złotnika z Królewca – Samuela Grewego. W nocy z 19 na 20 marca 1986 r. – w czasie remontu bazyliki – włamano się do archikatedry w Gnieźnie; obiektem zainteresowania złoczyńców był sarkofag św. Wojciecha. Sprawcy, którzy zostali dość szybko ujęci, skradli płaskorzeźbę wykonaną ze srebra i zdewastowali pozostałe części trumny. W miejscach zamieszkania złodziei ówczesna milicja obywatelska odkryła również srebro „pozyskane” przez nich w wyniku kradzieży w innych miejscach.

Reklama

W czasach komunistycznych ginęły korony z obrazów Matki Bożej w świątyniach w każdym regionie Polski – od Pomorza po Tatry. Komunistom w Polsce przeszkadzały wszelkie korony: na głowie Orła Białego, na obrazach Matki Bożej i Jej Syna. Najchętniej zdarliby je wszystkie ze świętych wizerunków (i to czynili), by w ten sposób pokonać ducha polskości. Inspiratorzy zrywania koron nigdy nie zostali do końca „rozszyfrowani”. Przez lata ginęły wota, najczęściej wykonane ze srebra, będące znakiem wdzięczności wiernych za cuda dokonywane przez pośrednictwo Matki Bożej czy świętych, przy których wizerunkach przedmioty te były eksponowane.

W 1913 r. Pius X zezwolił na koronację łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Zawadzkiej w Jej sanktuarium w Zawadzie k. Dębicy na Podkarpaciu. Nie doszła ona do skutku w związku z wybuchem I wojny światowej. Uroczystości koronacyjne odbyły się 8 września 1920 r. W 1921 r. korony zostały skradzione; odzyskano je i 24 lipca 1924 r. odbyła się uroczystość rekoronacji.

W 1960 r. z obrazu Matki Bożej Boreckiej w kościele w Borku Starym na Pogórzu Dynowskim k. Rzeszowa skradziono złote korony. Były to pierwsze korony w historii już suwerennej Polski, po odzyskaniu przez nią niepodległości w 1918 r., nałożone na obraz Matki Bożej w 1919 r. Rekoronacja obrazu nastąpiła w 1961 r., po czym obraz ponownie został okradziony z koron – w 1992 r. Drugiego ich nałożenia dokonano w 1995 r.

W nocy z 21 na 22 października 1987 r. „nieznani sprawcy” skradli korony ze słynącego łaskami obrazu Matki Bożej Pocieszenia w sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia na Górze Świętej Maryi w Jodłówce na Podkarpaciu. Rekoronacji wizerunku dokonał św. Jan Paweł II w Rzeszowie 2 czerwca 1991 r., podczas swojej IV pielgrzymki do ojczyzny.

Reklama

Pod koniec lat 70. ubiegłego wieku zniknęły wota z kościoła Jezuitów w Kaliszu. Pod koniec lat 80. z wotów miało zostać okradzione sanktuarium Matki Bożej Prymasowskiej Wspomożycielki w Rokitnie k. Błonia na Mazowszu, przy drodze, którą przed wiekami zmierzali prymasi Polski z Warszawy do Łowicza.

W nocy z 18 na 19 czerwca 1981 r. ograbiony został kościół Mniszek Benedyktynek pw. Panny Marii w Sierpcu k. Płocka. Łupem złodziei padła korona z głowy figury Madonny z Dzieciątkiem, będąca wyrobem tekstylno-zdobniczym. Zaginęły też liczne wota dziękczynne z metali szlachetnych, pereł, korali i bursztynów przez wieki gromadzone w średniowiecznej świątyni.

W styczniu 1983 r. z obrazu Piekoszowskiej Matki Bożej Miłosierdzia w Piekoszowie k. Kielc zostały skradzione święte korony oraz wota otaczające wizerunek. Kradzież ta stanowiła próbę detronizacji Boga z życia ludzi, którzy Jemu i Jego Matce bezgranicznie zaufali. Rekoronacja wizerunku, jako akt zadośćuczynienia za grzech świętokradztwa, miała miejsce 18 maja 1986 r.

W nocy z 9 na 10 lutego 1991 r. skradziono dwa relikwiarze (srebrne, a z zewnątrz pozłacane) z bazyliki Dominikanów w Lublinie. W pierwszym z nich znajdował się jeden z największych, nie tylko w Polsce, fragmentów Drzewa Krzyża Świętego. W drugim relikwiarzu przechowywano natomiast świętą drzazgę z tegoż drzewa.

Reklama

W nocy z 14 na 15 maja 2003 r. skradziono z kaplicy w kościele św. Michała Archanioła we Wrocławiu fragment habitu św. Teresy Benedykty od Krzyża. Złodzieje nie ruszyli jednak relikwiarza, co może rodzić pytania o motywację tego przestępstwa. Edyta Stein, przyszła filozof i męczennica z Auschwitz-Birkenau, Żydówka chrześcijanka, uczestniczyła w tym kościele w latach 30. XX wieku (po przyjęciu chrześcijaństwa) w codziennej Mszy św.

11 czerwca 2021 r. zginęły relikwie św. Brata Alberta wraz z relikwiarzem z sanktuarium św. Józefa w Krakowie.

Sukienki, wota i rynny

Złodzieje upodobali sobie też kradzieże tzw. sukienek, najczęściej wykonanych ze srebra, które zdzierali z wizerunków Matki Bożej. Oddzielną grupę skradzionych przedmiotów stanowią obrazy z kościołów katolickich oraz ikony z cerkwi.

Zainteresowanie złodziei budziły – i budzą do dziś – nie tylko paramenty, ale też wszystko to, co miało jakąkolwiek wartość. Istniały zorganizowane grupy przestępcze, które specjalizowały się w kradzieży miedzianych rynien przytwierdzonych do zewnętrznych świątynnych ścian. W 2007 r. zerwano i skradziono miedzianą blachę z prawosławnej kaplicy cmentarnej na najstarszej nekropolii w Lublinie. Podobnie miedziane rynny, założone w ramach renowacji świątyni, zginęły kilka lat temu z kościoła w Izbicy Kujawskiej, w diecezji włocławskiej. Przez lata ginęły w Polsce tony miedzianej blachy, która była przeznaczona na remont dachów świątyń, często wprost zrywano ją z budynków kościelnych, z wież dzwonnic. Katalog ograbionych z blachy polskich świątyń byłby na pewno pokaźny.

Nieznani

Reklama

Kalendarium kradzieży dokonanych w obiektach sakralnych oraz spis skradzionych przedmiotów kultu zarówno w PRL, jak i obecnie, są przeobfite. Powyżej zwrócono uwagę tylko na niektóre z tych aktów. I o ile kradzież skarbów kultury była zwykle nagłaśniana przez media, również w czasach komunistycznych, o tyle w przypadku wotów czy innych „nie tak starych” przedmiotów często fakty te otaczano milczeniem.

Los wielu skradzionych przedmiotów kultu często został przesądzony. Przetopione monstrancje czy kielichy nigdy już nie odzyskają swojej pierwotnej formy. Inne, być może, trafiły do zbiorów kolekcjonerów dzieł sztuki, którzy wszakże nie nagłaśniają swojej pasji; może jeszcze inne zostały wykorzystane do sprawowania niereligijnych obrzędów bądź porzucone...

Większość sprawców – „nieznanych” – tych przestępstw nie została ujęta. Najczęściej też skradzione przedmioty nie wróciły na swoje miejsce. Część skradzionych zabytków jest zarejestrowana w agendzie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

2022-01-03 12:52

Oceń: +6 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Święto wszystkich, którzy doznają chwały nieba - znanych i nieznanych

1 listopada wspominamy wszystkich świętych: wyniesionych na ołtarze i otaczanych kultem oraz anonimowych, bezimiennych i nikomu nieznanych. Uroczystość Wszystkich Świętych jest radosnym świętem tych, którzy po ziemskiej wędrówce zaznają radości wiecznego życia z Bogiem. Tego dnia doświadczamy też znaczenia „communnio sanctorum” - tajemnicy wielkiej wspólnoty świętych, na których wstawiennictwo zawsze możemy liczyć.

Dzień 1 listopada przypomina przede wszystkim prawdę o powszechnym powołaniu do świętości. Każdy z nas, niezależnie od swej drogi życia: małżeństwa czy kapłaństwa jest powołany do świętości. Tej pełni człowieczeństwa nie można osiągnąć własnymi siłami. Konieczna jest pomoc łaski Bożej, czyli dar Boga. Ponieważ Stwórca wzywa do świętości wszystkich, także każdemu pomaga swą łaską, niezależnie od grzechu czy upadków. Teologia wskazuje, iż każdy z nas otrzymał dar zbawienia, bo Jezus Chrystus złożył ofiarę za wszystkich ludzi. Od każdego z nas jednak zależy, w jakim stopniu przyjmie od Boga ten dar i odpowie na Jego zaproszenie do świętości. Dlatego w kościołach w czasie liturgii śpiewa się wówczas Litanię do Wszystkich Świętych, która należy do najstarszych litanijnych modlitw Kościoła.
CZYTAJ DALEJ

Zgasło światło oświetlające medalion Franciszka

2025-04-26 22:27

[ TEMATY ]

śmierć Franciszka

Włodzimierz Rędzioch

Medalion Franciszka w Bazylice św. Pawła za Murami od dnia jego śmierci nie jest już oświetlony

Medalion Franciszka w Bazylice św. Pawła za Murami od dnia jego śmierci nie jest już oświetlony

Rankiem 21 kwietnia w Bazylice św. Pawła za Murami zgaszono światło oświetlające medalion z podobizną Franciszka. Wewnątrz Bazyliki, wzdłuż naw biegnie ciąg medalionów z portretami wszystkich papieży, od św. Piotra do Papieża Bergoglio. Oświetlana jest tylko podobizna urzędującego Biskupa Rzymu, która wyróżnia go spośród wszystkich pozostałych, które pozostają w cieniu.

Bazylika św. Piotra została wzniesiona na grobie Apostoła, na stoku wzgórza Watykańskiego, natomiast bazylika ku czci św. Pawła znajduje się niedaleko miejsca zwanego Tre Fontane, gdzie ścięto Apostoła Narodów. Ciało św. Piotra kazała pogrzebać przy drodze prowadzącej do Ostii św. Lucyna, a Papież Anaklet postawił na nim kaplicę. Za cesarza Konstantyna rozpoczęto budowę bazyliki, która stanie się drugą, po św. Piotrze, najważniejszą świątynią Rzymu. Bazylika spłonęła w dużej części w 1823 r. Odbudowano ją w rekordowym czasie, również dzięki pomocy, która płynęła z całego świata. I to w odbudowanej świątyni zaczęła się tradycja mozaikowych medalionów z podobiznami papieży na złotym tle. Wcześniej, w starożytnej bazylice znajdowała się także galeria obrazów Biskupów Rzymu, ale w formie malowanej.
CZYTAJ DALEJ

Oblicze Jezusa Miłosiernego nad Częstochową

2025-04-26 22:11

[ TEMATY ]

Jezus Miłosierny

Archiwum

Już po raz drugi, w Niedzielę Miłosierdzia Bożego, przed kościołami w Częstochowie zostały umieszczone banery z obliczem Jezusa Miłosiernego.

Inicjatywa ta zrodziła się w sercach grupy świeckich osób związanych z modlitwą uwielbienia. Podczas modlitwy osoby te odczuły wewnętrzne przesłanie, aby ukazać mieszkańcom miasta Częstochowy postać Jezusa z mistycznych wizji św. Siostry Faustyny. Na tę inicjatywę chętnie odpowiedzieli proboszczowie częstochowskich parafii pomagając w umieszczeniu tych wizerunków w widocznych miejscach na terenie parafii.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję