Tradycyjnie podczas śniadania, które ogranicza się do kawy i chrupiących croissantów, śledzę na ekranie laptopa najświeższe wydarzenia przekazywane z całego świata. Coraz częściej stwierdzam, że nadmierna ilość informacji, które bombardują mnie na niespotykaną dotąd skalę, staje się nie do opanowania. Refleksja ta zakorzeniła się w mojej głowie na początku pandemii COVID-19, kiedy kwarantanna i liczne obostrzenia zmusiły nie tylko mnie do zmagania się z bezlikiem przekazów, które dezorientowały i wyczerpywały jednocześnie.

W przeszłości, gdy potrzebowałem rzetelnych danych, pytałem eksperta, konsultowałem swój stan wiedzy z encyklopedią lub szedłem do biblioteki. Dziś – w erze cyfrowej – wystarczy mieć pod ręką smartfon lub tablet, które dzięki połączeniu z internetem zapewniają niewyczerpane źródło wiadomości, gdziekolwiek człowiek by się nie znajdował. Wystarczy kilka sekund poszukiwań, aby zatopić się w lawinie odpowiedzi.

Mówi się, że przeciętny człowiek śledzący prasę, telewizję, radio, portale internetowe, Facebook itp. w ciągu jednego dnia absorbuje tyle sygnałów, ile niegdyś przyjmował przez całe swoje życie! W sieci istnieje ok. 50 mld stron web, oszałamia liczba tweetów publikowanych w ciągu jednego dnia: ponad 322 mln, czyli 3,7 tys. wiadomości tekstowych na sekundę! To tak, jakby jednego dnia ukazało się ponad 100 tys. egzemplarzy Boskiej komedii. Zarządzanie taką ilością nowin jednocześnie jest szalenie trudne i do takiego zadania nasz mózg nie jest jeszcze w pełni przygotowany.

Aby przetrawić „ładowane” do naszych umysłów ogromne porcje objaśnień, które znajdują się w elektronicznej dżungli, nie wystarcza już czasu. Nie potrafimy się skoncentrować, aby odpowiednio zinterpretować znalezione wyniki – przeciążonej głowie grozi wypalenie. W rezultacie często ograniczamy się do przeczytania tylko nagłówków. Stąd powszechnie słyszy się, że ktoś mówi: „coś tam kojarzę”, „coś słyszałem”... Bank danych rośnie szybciej niż zdatność do ich przetwarzania. Oczywiście, zdolność do skupienia aktywnej uwagi na jednym bodźcu ma granice. Wraz ze spotęgowaniem ich ilości nasza dyspozycyjność do bycia czujnym wyraźnie spada, zdolność skupienia uwagi na treści ogranicza się do kilkunastu sekund.

Kiedy szukamy jakichś szczegółów, zwykle sięgamy do superużytecznego internetu, który okazał się prawdziwą fortuną w erze nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Wierzymy, że im więcej otworzymy stron, tym bardziej zgłębimy temat. W rzeczywistości tak nie jest, gdyż nadmiar doniesień nas paraliżuje i wprowadza mętlik w głowie. Człowiek już nie pamięta, czego szukał, i czuje się bardziej zbałamucony niż na początku poszukiwań. Wirtualny świat daje odpowiedzi na wątpliwości i pytania we wszystkich kwestiach, ale w końcu rozprasza i wytrąca z oczu początkowy cel. A pamiętajmy, że przekaz w sieci idzie zawsze w parze z dezinformacją. Z tego powodu dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek trzeba umieć odróżnić wieści niewątpliwe od fałszywych.

Korzystając z przeglądarek sieciowych, musimy być świadomi, że automatycznie stajemy się obiektem ataków firm, które gromadzą nasze spersonalizowane dane w celu zbudowania jak najdokładniejszego profilu; będzie on wykorzystywany do manipulowania nami. Przede wszystkim zarzucą nas natarczywymi reklamami. Znając nasze zainteresowania, aktywność w wyszukiwarce, wiek, płeć, treści najdłużej oglądane, lokalizację i typ odwiedzanych stron, algorytmy sztucznej inteligencji sprecyzują odpowiednie ogłoszenia, które zakłócą nasz spokój psychiczny. Zresztą nie tylko. Nie jest tajemnicą, że mający dostęp do dużej ilości danych analityczny algorytm Google ma dzisiaj większą wiedzę na nasz temat niż rodzona matka.