Dzięki staraniom bp. Adama Prospera Burzyńskiego w Sandomierzu działalność rozpoczęła uczelnia, której celem było kształcenie przyszłych kapłanów. Wspomniany jubileusz stał się dobrą okazją ku podjęciu kilku inicjatyw o charakterze naukowo-kulturalnym, m.in. zainicjowano serię wydawniczą Prace Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu, w ramach której ukazały się dwie pozycje książkowe: „Bp Marian Ryx (1853-1930). Ordynariusz Sandomierski” oraz „Osobliwości kuchni klasztornej i seminaryjnej”.

Przygotowano też okolicznościową wystawę w seminarium oraz zapewniono dostęp zdalny do kilkuset kolejnych książek i archiwaliów (bc.bdsandomierz.pl oraz polona.pl) – w ramach hasła: „200 nowych publikacji na 200-lecie biblioteki”. Jednocześnie dzięki znacznej pomocy instytucji państwowych przeprowadzano kolejne prace konserwatorskie, których celem było ratowanie najcenniejszych zabytków piśmienniczych.

Po pierwsze – konserwacja

W minionym roku Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu zrealizowała trzy projekty: jeden o charakterze stricte konserwatorskim oraz dwa zadania zakładające digitalizację zbiorów wraz z niezbędnymi pracami przygotowawczymi. Pierwsze z nich, w ramach programu Ochrona Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, obejmowało pełną renowację czterech rękopisów, które wytworzone zostały w okresie średniowiecza i nowożytności. Zawierały one m.in.: dzieła św. Alberta Wielkiego ozdobione inicjałami, zbiory medytacji i modlitw z XVII wieku z unikalnymi rysunkami czy rękopiśmienne fragmenty Biblii.

Wszystkie te rękopisy są niezmiernie wartościowe, gdyż mają status archiwaliów i występują tylko w jednym egzemplarzu. W ramach pełnej konserwacji przeprowadzono m.in.: odkażanie i dezynsekcję; czyszczenie bloku, oprawy, obcięć i kolejno wszystkich kart; odkwaszanie; uzupełnienia ubytków; prasowanie kart oraz wykonanie pudeł ochronnych; kwota dofinansowania ministerialnego wyniosła 190000 zł.

Po drugie – cyfryzacja

Kolejne dwa zadania zostały podjęte w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pierwsze polegało na konserwacji zachowawczej, opracowaniu i udostępnieniu 37 zabytkowych woluminów. Były to druki z superexlibrisami, czyli znakami własnościowymi, znajdującymi się na oprawie. Książki te trafiły do seminaryjnej książnicy w XIX wieku z bibliotek skasowanych klasztorów: sandomierskich dominikanów oraz filipinów ze Studzianny.

Wśród nich odnajdujemy pozycje, które znajdowały się m.in. w prywatnych bibliotekach Andrzeja Kucharskiego, profesora Akademii Krakowskiej, czy Teofila Szemberga, znanego dyplomaty i bibliofila. Starodruki te to pięknie wydane wielotomowe wydawnictwa, oprawione w skóry i pergamin. Oprócz znaków herbowych posiadają one zapisy i pieczątki proweniencyjne, naklejki oraz oznaczenia własnościowe na grzbietach.

W ramach tego zadania wykonano najpierw niezbędne prace przygotowawcze, tj. konserwację zachowawczą. Polegała ona na dezynfekcji i dezynsekcji, czyszczeniu karta po karcie, naprawie uszkodzeń mechanicznych oraz przeprowadzeniu zabiegów pielęgnacyjnych i profilaktycznych. Następnie przystąpiono do głównej części projektu – digitalizacji, importu plików do repozytorium i publikacji ich w serwisie Polona. Dodatkowo opracowano rekordy bibliograficzne do Nukatu, czyli centralnego katalogu bibliotek polskich. Dofinansowanie ministerialne tegoż zadania wyniosło 250000 zł.

Drugie z zadań zrealizowanych w ramach Społecznej Odpowiedzialności Nauki posiadało podobny charakter, polegający na konserwacji zachowawczej, opracowaniu i udostępnieniu zbiorów. Obejmowało jednak inną część zasobu bibliotecznego, tj. 70 woluminów z zabytkowego księgozbioru Kapituły Kolegiackiej i Katedralnej w Sandomierzu. Książki te pochodziły z okresu nowożytności i obejmowały kilka dziedzin naukowych: teologię, filozofię, historię, matematykę oraz językoznawstwo. Zostało ono dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego kwotą 224734 zł.

Dzięki wspomnianym powyżej dwóm zadaniom w internecie można odnaleźć ponad sto kolejnych książek, które pochodzą z zasobu Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu.

Porządkowanie zasobów

Dodatkowo Archiwum Diecezji Sandomierskiej, które ściśle współpracuje z Biblioteką Diecezjalną, m.in. poprzez jedną siedzibę i kierownictwo, w minionym roku uporządkowało i opracowało merytorycznie kolejny fragment swojego zasobu. Prace te zostały przeprowadzone w ramach zadania publicznego „Wspieranie działań archiwalnych 2020” Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.

Wybrana część zasobu obejmowała akta dotyczące m.in. spraw szkolno-katechetycznych, kongregacji, wizytacji czy zakonów. Łącznie opracowano i przygotowano do udostępnienia ponad 1500 jednostek archiwalnych.

Inwentarz wspomnianych materiałów źródłowych można odnaleźć na stronie internetowej Archiwum Diecezji Sandomierskiej: www.bdsandomierz.pl/archiwum.html oraz w serwisie: szukajwarchiwach.pl . Zadanie to zostało dofinansowane przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych kwotą 33080 zł.