Reklama

Psałterzysta - śpiewak liturgiczny

Niedziela toruńska 16/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (OWMR) w numerze 36. psałterzystą lub psalmistą nazywa kantora wykonującego psalm między czytaniami. historia powierzała mu śpiewanie wersetów psalmów podczas liturgii Słowa. Kościół prawosławny psałterzystę wyróżnia niższymi święceniami, co niewątpliwie podnosi rangę i znaczenie śpiewu w liturgii obrządku wschodniego.
W starożytności chrześcijańskiej na określenie psalmisty używano terminu lector. Nie oznacza to, iż psalm był recytowany. Miało to wyrażać głęboki związek zachodzący między odśpiewanym psalmem responsoryjnym i odczytanym tuż przed nim fragmentem Pisma Świętego.
W V w. pojawia się wyjątkowo pięknie ujęta posługa psałterzysty w Statutach Kościoła starożytnego: "Psalmista, to znaczy kantor, może bez wiedzy biskupa, a tylko z nakazu prezbitera, podjąć obowiązki śpiewaka. Wówczas prezbiter mówi do niego: «Patrz, abyś uwierzył sercem w to, co śpiewasz ustami, a to, w co wierzysz sercem, potwierdzał czynami»".
Do źródeł i praktyk pierwotnego Kościoła powrócił Sobór Watykański II, który zaleca posługę psalmisty wszędzie tam, gdzie tylko to możliwe. Odpowiedzialnością za istnienie omawianego urzędu obarcza rządców koś-cioła, czyli proboszczów. O psałterzyście kilkakrotnie wspomina przywoływany na początku OWMR. Dokument umieszcza psałterzystę pośród tych, którzy sprawują szczególne funkcje liturgiczne, zaraz po akolicie i lektorze (n. 65 i 66). W ten sposób wyraźnie oddziela tę funkcję od kantora, który należy do reprezentantów ludu (wiernych) razem ze scholą, chórem i organistą (n. 64).
Caeremoniale episcoporum (CE) podkreśla szczególną rolę psałterzysty, zwłaszcza w liturgii pontyfikalnej (z udziałem biskupa): "Ponieważ śpiewy, które przypadają między czytaniami, stanowią z natury swojej ważny moment liturgiczny i duszpasterski, wypada, aby w celebracjach, którym przewodniczy biskup (...) spełniał swoją rolę psałterzysta czy kantor psalmu, obdarzony umiejętnością sztuki wykonywania psalmów i zdatnością duchową. On to niech w sposób responsorialny lub ciągły śpiewa psalm lub inny kantyk biblijny, a także graduał i Alleluja, w takiej formie, aby wierni otrzymali odpowiednie wsparcie do rozważania śpiewu i sensu tekstów" (n. 33). W katedrze toruńskiej w powyższych przypadkach rolę psałterzysty sprawują alumni seminarium duchownego.
Warto więc pokusić się o kilka wniosków wypływających z mądrości dokumentów Kościoła. Pierwsza rzecz to psalm, który powinien być wykonany przez osobnego śpiewaka, zwanego psałterzystą lub psalmistą. Zaleca się wykonywanie psalmu w dwojaki sposób: z refrenem powtarzanym przez wiernych (najczęściej śpiewany w polskiej tradycji) albo bez refrenu (psałterzysta śpiewa psalm w sposób ciągły bez czynnego udziału wiernych). Miejscem wykonywania psalmu jest z reguły ambona, czyli stół Słowa Bożego. Absolutnie należy wykluczyć chór muzyczny z tyłu kościoła, jako miejsce przeznaczone do wykonywania psalmodii międzylekcyjnej. Śpiewak bowiem ma być nie tylko słyszalny, ale i widziany przez modlącą się społeczność (por. OWMR, n. 272). Z tego względu zwyczaj wykonywania psalmu responsoryjnego przez organistę z chóru należy stanowczo odrzucić. Jeżeli taka praktyka okazuje się być powszechna w naszej rzeczywistości, to tylko dlatego, że niesłusznie zaniechany i zaniedbany został urząd psałterzysty.
Sztuka poprawnego wykonywania psalmodii jest bardzo trudna. Psałterzysta, chcąc dobrze spełniać swoją funkcję, powinien być do niej fachowo przygotowany, zarówno pod względem muzycznym, jak i liturgicznym. Wykonawca powinien "czuć" psalmodię, jej budowę, sens, wymogi wykonawcze, a przede wszystkim powinien zdawać sobie sprawę z powagi wykonywanej funkcji, z tego "o czym śpiewa". Ważna też jest wymowa i dykcja, elementarne zasady emisji głosu. To wszystko nabywa się przez długotrwałe ćwiczenia prowadzone pod okiem wytrawnego nauczyciela. Rzecz ma się podobnie w wypadku czytających w liturgii lektorów. Przekonanie, że każdy, kto nauczył się "jako tako" czytać, może zostać przekazicielem Bożego Słowa, jest niezmiernie fałszywe i kaleczące zarazem piękno liturgii. Nie można powierzać wykonywania psalmu responsoryjnego przypadkowemu śpiewakowi, który nie spełniałby powyższych warunków. Potrzebna jest więc stała formacja zarówno psałterzystów, jak i lektorów, obejmująca sferę duchową, jak i - nazwijmy ją - "techniczną" (por. Ordo lectionum misse, n. 55).
Instrukcja Episkopatu Polski w związku z wydaniem nowego mszału ołtarzowego w numerze 23. naucza: "W odprawianiu liturgii powinni czynnie uczestniczyć ministranci, lektorzy, psałterzysta i schola. (...) Psalm responsoryjny winien śpiewać psałterzysta. W wypadkach szczególnych funkcję lektora i psałterzysty może spełniać kobieta, wykonując czytania i śpiewy z miejsca głoszenia słowa Bożego". Wynika stąd jasno, że zarówno mężczyźni, jak i kobiety mogą wziąć na siebie piękny i szlachetny obowiązek przygotowywania i czynnego uczestniczenia w liturgii mszalnej.
Z obserwacji codziennej rzeczywistości wynika, że przywrócenie właściwej roli psałterzyście, jako osobnemu śpiewakowi-soliście, przeznaczonemu tylko do wykonywania psalmu po czytaniu, napotyka na nieustanne przeszkody. Płyną one bądź z całkowitego niezrozumienia jego funkcji, bądź też z racji czysto pragmatycznych: rolę psałterzysty powierza się organiście. W ten sposób osoby odpowiedzialne za kształt konkretnej liturgii zwalniają się z obowiązku przygotowania odpowiednich śpiewaków. Jest jednak wiele świątyń, gdzie dzięki dużej odpowiedzialności kapłanów i współpracujących z nimi osób świeckich funkcja psałterzysty istnieje z powodzeniem, przynajmniej w przypadku liturgii dni świątecznych i niedziel. Oby doczekali się naśladowców.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Franciszek podczas Mszy Krzyżma do kapłanów: musimy być wolni od surowości i oskarżeń, od egoizmu i ambicji!

2024-03-28 10:38

[ TEMATY ]

papież Franciszek

PAP/EPA/GIUSEPPE LAMI

Do postrzegania życia i powołania w perspektywie całej przeszłości i przyszłości oraz odkrycia na nowo potrzeby adoracji i bezinteresownej, spokojnej i przedłużonej modlitwy serca - zachęcił Franciszek w Wielki Czwartek podczas Mszy Krzyżma w watykańskiej Bazylice św. Piotra. Papież wskazał na potrzebę skruchy, która jest nie tyle owocem naszej sprawności, lecz łaską i jako taka musi być wyproszona na modlitwie.

MSZA KRZYŻMA
HOMILIA OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

CZYTAJ DALEJ

8 lat temu zmarł ks. Jan Kaczkowski

2024-03-27 22:11

[ TEMATY ]

Ks. Jan Kaczkowski

Piotr Drzewiecki

Ks. dr Jan Kaczkowski

 Ks. dr Jan Kaczkowski

28 marca 2016 r. w wieku 38 lat zmarł ks. Jan Kaczkowski, charyzmatyczny duszpasterz, twórca Hospicjum św. o. Pio w Pucku, autor i współautor popularnych książek. Chorował na glejaka - nowotwór ośrodka układu nerwowego. Sam będąc chory, pokazywał, jak przeżywać chorobę i cierpienie - uczył pogody, humory i dystansu.

Ks. Jan Kaczkowski urodził się 19 lipca 1977 r. w Gdyni. Był bioetykiem, organizatorem i dyrektorem Puckiego Hospicjum pw. św. Ojca Pio. W ciągu dwóch lat wykryto u niego dwa nowotwory – najpierw nerki, którego udało się zaleczyć, a później glejaka mózgu czwartego stopnia. Po operacjach poddawany kolejnym chemioterapiom, nadal pracował na rzecz hospicjum i służy jego pacjentom. W BoskiejTV prowadził swój vlog „Smak Życia”.

Podziel się cytatem

CZYTAJ DALEJ

Rozważania na Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego: szatan połknął haczyk

2024-03-28 23:26

[ TEMATY ]

rozważania

ks. Marek Studenski

Materiał prasowy

Jak wygląda walka dobra ze złem na zupełnie innym, nieuchwytnym poziomie? Jak to możliwe, że szatan, będący ucieleśnieniem zła, może zostać oszukany i pokonany przez dobro?

Zagłębimy się w niezwykłą historię i symbolikę Hortus deliciarum (grodu rozkoszy) Herrady z Landsbergu (ok. 1180). Ten odcinek to nie tylko opowieść o starciu duchowych sił, ale także głębokie przemyślenia na temat tego, jak każdy z nas może stawić czoła pokusom i trudnościom, wykorzystując mądrość przekazywaną przez wieki.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

iv>

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję