Alina Ziętek-Salwik: – Spektakle w Pana reżyserii, by wspomnieć „Potępionego za niewiarę” według Tirsa de Moliny (z 2017 r.) czy wystawiany ostatnio „Wieczór Trzech Króli albo co chcecie” według Williama Szekspira, to niezmiennie – wielkie wyzwanie i wysoki poziom artystyczny. Co Pana skłania do wyboru tak trudnych sztuk w pracy z młodzieżą?

Grzegorz Wójcicki: – Działania te wynikają z miłości do literatury, teatru, malarstwa i kina. Twórczość Tirsa de Moliny, niestety, w naszym kraju tak mało znaną, cenię przede wszystkim za lekkość, z jaką autor pisał o poważnych kwestiach egzystencjalnych. U Szekspira z kolei fascynująca jest Tajemnica. Jak mawiała moja ukochana pani profesor Anna Osławska – jeśli odrzeć dzieła Szekspira z metafizyki, pozostaje tylko dojmujący świat przemocy i banalność istnienia. Dzisiejszy świat potrzebuje Tajemnicy – ważne, żeby młodzież tę Tajemnicę w teatrze odkrywała.
„Wieczór Trzech Króli albo co chcecie” był dla grupy teatralnej wyzwaniem na kilku poziomach. Młodzież zna Szekspira jako autora krwawych tragedii, w których człowiek często porusza się w przestrzeni wypełnionej mrokiem. Praca nad tekstem komediowym zmieniła w tych młodych ludziach spojrzenie na mistrza ze Stratfordu. Oto posągowy dramaturg puszcza do nich oko, inscenizuje w ich wyobraźni zabawne pojedynki i przebieranki. Pokazuje, że o dobro, prawdę i piękno trzeba nieustannie walczyć. Nagle XVII stulecie staje się czasem teraźniejszym.

– Co w realizacji „Wieczoru…” było najtrudniejsze? Jak długo trwały przygotowania? Czy łatwo było przekonać do tej sztuki młodzież?

– Młodzież obejrzała „Potępionego za niewiarę”, więc wiedziała, czego może się spodziewać na zajęciach teatralnych. Nie była dla niej zaskoczeniem ani ciężka praca nad formacją duchową i warsztatem aktorskim, ani wybór tekstu. Decyzję o wystawieniu komedii Szekspira przyjęła entuzjastycznie.
Premiera spektaklu w formie komedii dell’arte odbyła się w maju 2018 r. w kolbuszowskim skansenie. Tam w malowniczym XVIII-wiecznym drewnianym spichlerzu młodzi aktorzy kreowali świat przedstawiony w bardzo bliskiej odległości od widowni. To spowodowało, że publiczność była wciągana w przestrzeń spektaklu, świat teatralny i rzeczywisty zaistniał na jednej płaszczyźnie. Błazenada zdawała się nie mieć początku i końca. W inscenizacji w kolbuszowskim Miejskim Domu Kultury trudności było znacznie więcej. Przede wszystkim należało w dużej mierze zrezygnować z jarmarcznej formy i wprowadzić sugestywne obrazy. Scena i jej zaplecze techniczne daje nieporównywalnie większe możliwości w kreowaniu świata przedstawionego. To wymagało od zespołu ogromnej plastyczności ciała, zwolnienia tempa, wprowadzenia znaczących pauz, wtopienia się w ciemność i zespolenia z muzyką. Na scenie bardzo ważna była także kompozycja świateł, która nie tylko zaznaczała kontury postaci, ale przede wszystkim uwydatniała ich przeżycia wewnętrzne. Najistotniejsze i najtrudniejsze było jednak to, by wybrzmiała prawda delikatnej materii uczuć.

– W porównaniu z wcześniejszym spektaklem, w którym nawet w rolach męskich występowały dziewczęta, tym razem na scenie pojawiło się sporo chłopaków.

– W obecnym zespole chłopcy stanowią nawet większość. To fantastycznie, ponieważ wszelkie antagonizmy wynikające z różnic płci mogły w tym przedstawieniu w pełni wybrzmieć. W „Potępionym za niewiarę” płeć występujących nie miała większego znaczenia, gdyż to uniwersalna problematyka tworzyła oś spektaklu. W komedii Szekspira kobieta zakłada męski strój, przez co opowieść cudownie się gmatwa i burzy pozorny spokój bohaterów obojga płci. Dziewięcioro młodych ludzi – ich temperament, wrażliwość, osobowość, tak odmienne przeżywanie świata – zbudowało piękny zespół.

– Teatr w Pana reżyserii niesie zawsze głębokie przesłanie wiary chrześcijańskiej. W jaki sposób to przesłanie wybrzmiało w „Wieczorze Trzech Króli”?

– Priorytetem było dla mnie rozbudowanie warstwy duchowej spektaklu. Ze względu na formę wymiar Tajemnicy był w premierowym przedstawieniu tylko naszkicowany. Zależało mi, aby drugą inscenizację przenikały wątki metafizyczne. Mamy przecież wrażenie, że świat stoi nad przepaścią, jest w przededniu, a może nawet w czasie Apokalipsy. Dlatego do scenariusza sztuki wprowadziłem fragmenty Ewangelii św. Łukasza oraz Apokalipsy św. Jana, ale także teksty zaczerpnięte z dramatów Calderona de la Barca czy poezji europejskiej I poł. XX wieku.
Sebastian szukający Violi – swej bliźniaczej siostry – jest niczym duch. Błąka się po tym ogłupiałym, coraz bardziej zniewolonym, odcinającym się od swych chrześcijańskich korzeni świecie. On wie, że w takim kształcie świat nie przetrwa. Że musi powrócić do Sacrum. Do Światła. Do Boga. Świat wypadł z orbit. To właśnie młodzi ludzie napełnieni Światłem powinni go z powrotem na właściwe tory wprowadzić.
Tekst dramatu Szekspira został oczywiście znacznie skrócony. Wiele dialogów i monologów zastąpiono scenami nawiązującymi do malarstwa czy kina. Zainscenizowanie żywych obrazów: „Wskrzeszenia Łazarza” Caravaggia, „Ostatniej Wieczerzy” Leonarda da Vinci czy motywów będących cytatami z serialu Davida Lyncha „Miasteczko Twin Peaks”, nadało tej historii właściwą perspektywę. Oto bohaterowie idą na spotkanie z Tajemnicą.