Afrykańczycy, zarówno chrześcijanie, jak i muzułmanie, a także Latynosi bardziej cenią chrześcijaństwo w Europie niż sami Europejczycy. Mają też większą świadomość ważności pewnych procesów dziejowych inspirowanych Ewangelią niż mieszkańcy państw Starego Kontynentu, którzy w imię poprawności politycznej pewnych zjawisk nie chcą dostrzegać i wstydzą się swego chrześcijańskiego dziedzictwa.

Przekonałem się o tym podczas pracy nad ekspozycją, która ma przedstawiać papieskie pielgrzymki w Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego na warszawskim Wilanowie. Powstaje ona w oparciu o kompletną kolekcję znaczków pocztowych poświęconych Janowi Pawłowi II, którą wspaniałomyślnie podarował muzeum ks. prof. Waldemar Chrostowski. Oczywiście, ekspozycja nie będzie się składać z samych znaczków pocztowych (jest ich ponad 1,2 tys.), bo to byłoby nużące nawet dla filatelistów. Znaczek będzie punktem wyjścia do pokazania jakiegoś ważnego faktu, nie zawsze związanego z pielgrzymką, bo wiele krajów z okazji papieskiej wizyty uwieczniało różne historyczne wydarzenia z udziałem Jana Pawła II.

W tej konstelacji walorów filatelistycznych, poza pocztami watykańską i polską, blado prezentuje się Europa. Francuzi nie odważyli się na wydanie żadnego znaczka papieskiego, mimo że Jan Paweł II gościł u nich sześciokrotnie z oficjalną wizytą, a Światowe Dni Młodzieży w 1997 r. w Paryżu okazały się – wbrew oczekiwaniom organizatorów – wielkim sukcesem frekwencyjnym. Niemcy wydali tylko dwa znaczki z okazji pielgrzymek (bez postaci Papieża), nie uwiecznili faktu przejścia Jana Pawła II przez Bramę Brandenburską w 1996 r., choć kanclerz Helmut Kohl mówił wówczas o decydującej roli Papieża w zburzeniu muru berlińskiego. Oba te historyczne wydarzenia uwieczniła poczta Gambii w Afryce, kraju, gdzie 90 proc. mieszkańców stanowią wyznawcy islamu. A na znaczku z Czadu widać scenę z burzenia muru berlińskiego, zaś obok postać Ojca Świętego. Trafną intuicją autora innego znaczka z Czadu jest pokazanie razem Jana Pawła II i Ronalda Reagana: obaj, każdy genialnie na swój sposób, rozmontowywali „imperium zła”.

Żadne z państw skandynawskich nie uczciło wydaniem upamiętniającego znaczka historycznej, ekumenicznej pielgrzymki Jana Pawła II w 1989 r., uczyniła to natomiast... afrykańska Tanzania.

Trudno się dziwić, że audiencji stulecia, jak określono spotkanie Jana Pawła II z Michaiłem Gorbaczowem, „nie zauważyła” poczta Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, ale warto podkreślić, jak wielki rezonans miało to wydarzenie w Afryce. Sylwetki Papieża i genseka znajdziemy na znaczkach państw Czarnego Lądu, m.in. Republiki Środkowoafrykańskiej, Gwinei i Komorów.

Jednak dla mnie największą rewelacją są znaczki z Nigru. Jan Paweł II nigdy nie był w tym afrykańskim kraju, a mimo to poczta Nigru w piękny sposób uczciła 20-lecie jego pontyfikatu. Papież zaprezentowany jest na 9 znaczkach, a seria uchodzi za jedną z najbardziej udanych emisji filatelistycznych poświęconych Janowi Pawłowi II. Wagę tego gestu podkreśla jeszcze bardziej inny fakt: Niger jest krajem niemal w 100 procentach muzułmańskim, co nie przeszkodziło władzom tego państwa uczcić jubileuszu zwierzchnika Kościoła katolickiego.

Ale to jeszcze nie wszystko: na 3 znaczkach Papież występuje z krzyżem, co przeczy opinii, że muzułmanie alergicznie nań reagują. Oczywiście, zbrodniarze z ISIS zabiliby wszystkich, którzy noszą krzyż, ale trzeba pamiętać, że w wielu krajach muzułmanie nastawieni są pokojowo wobec ludzi innej wiary. Tak jak muzułmanie w Nigrze, którzy uszanowali Papieża jako człowieka modlitwy: na jednym ze znaczków przedstawili młodego Karola Wojtyłę z różańcem, a na innym – modlącego się przed figurą Matki Bożej Fatimskiej.

Kilkadziesiąt znaczków niezwykłej urody, uwieczniających ważne fakty z życia Karola Wojtyły, wydała poczta Wenezueli. Także inne kraje latynoskie nie pozostały w tyle.

Kolekcja znaczków ks. prof. Chrostowskiego wiele mówi o geografii konfesyjnej współczesnego świata: z jednej strony laicyzująca się Europa, a z drugiej – rozkwit religijny w Afryce.

Już dziś zapraszam do Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, którego uroczyste otwarcie przewidziane jest na 11 listopada 2018 r. Przekonacie się, Drodzy Czytelnicy, że papieskie pielgrzymki to tylko fragment fenomenu, jakim był pontyfikat Papieża Polaka.

* * *

Grzegorz Polak
Dziennikarz katolicki, działacz ekumeniczny, popularyzator nauczania papieskiego, członek zespołu scenariuszowego Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, laureat Nagrody TOTUS (2007)